పిఎంఇండియా

మత్స్య రంగ సూక్ష్మ, చిన్నతరహా పరిశ్రమల కోసం ప్రధానమంత్రి మత్స్య సంపద కింద కేంద్ర ప్రభుత్వ ఉప పథకం “ప్రధానమంత్రి మత్స్య కిసాన్ సమృద్ధి సహ్-యోజన (పిఎం-ఎం కె ఎస్ ఎస్ వై )” కు ప్రధాన మంత్రి శ్రీ నరేంద్ర మోదీ అధ్యక్షతన సమావేశమైన కేంద్ర మంత్రివర్గం ఆమోదం తెలిపింది.  వచ్చే నాలుగేళ్లలో అంటే 2023-2024 ఆర్థిక సంవత్సరం నుంచి 2026-27 ఆర్థిక సంవత్సరం వరకు అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల లో ఈ పథకం పై ఆరు వేల కోట్ల రూపాయలకు పైగా ఖర్చు చేస్తారు.

పథకం పై ఖర్చు

పిఎంఎంఎస్ వై లోని సెంట్రల్ సెక్టార్ కాంపోనెంట్ కింద రూ.6,000 కోట్ల అంచనా వ్యయంతో ఈ ఉప పథకాన్ని అమలు చేస్తారు, ఇందులో 50% అంటే ప్రపంచ బ్యాంకు ఎఎఫ్ డి ఫైనాన్సింగ్ తో సహా రూ.3,000 కోట్ల పబ్లిక్ ఫైనాన్స్, మిగిలిన 50% అంటే రూ.3,000 కోట్లు లబ్ధిదారులు/ ప్రైవేటు రంగ పరపతి నుండి ఆశించిన పెట్టుబడి. 2023-24 ఆర్థిక సంవత్సరం నుంచి 2026-27 ఆర్థిక సంవత్సరం వరకు అన్ని రాష్ట్రాలు, కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల్లో 4 (నాలుగేళ్లు) పాటు ఇది అమలవుతుంది.

నిర్దేశిత లబ్దిదారులు

•  మత్స్యకారులు, చేపలు (ఆక్వాకల్చర్) రైతులు, చేపల కార్మికులు, చేపల విక్రేతలు లేదా చేపల విలువ గొలుసులో ప్రత్యక్షంగా నిమగ్నమైన ఇతర వ్యక్తులు.
•  భారతదేశంలో నమోదైన యాజమాన్య సంస్థలు, భాగస్వామ్య సంస్థలు , కంపెనీలు, సొసైటీలు, లిమిటెడ్ లయబిలిటీ భాగస్వామ్యాలు (ఎల్ ఎల్ పి లు), సహకార సంఘాలు, సమాఖ్యలు, స్వయం సహాయక బృందాలు (ఎస్ హెచ్ జి లు), చేపల పెంపకం ఉత్పత్తిదారుల సంస్థలు (ఎఫ్ ఎఫ్ పి ఒలు), చేపల పెంపకం, ఆక్వాకల్చర్ విలువ గొలుసులలో నిమగ్నమైన స్టార్టప్ ల రూపంలోని సూక్ష్మ, చిన్న సంస్థలు.
•  ఎఫ్ ఎఫ్ పి ఒ లలో ఫార్మర్స్ ప్రొడ్యూసర్ ఆర్గనైజేషన్స్ (ఎఫ్ పి ఒలు) కూడా ఉన్నాయి.
•  ఇంకా మత్స్యశాఖ  చేర్చే ఇతర లబ్ధిదారులను కూడా నిర్దేశిత లబ్ధిదారులుగా చేర్చవచ్చు.

ఉపాధి కల్పన సామర్థ్యంతో సహా ప్రధాన ప్రభావం

• 40 లక్షల చిన్న, సూక్ష్మ పరిశ్రమలకు పని ఆధారిత గుర్తింపులను అందించడానికి నేషనల్ ఫిషరీస్ డిజిటల్ ప్లాట్ఫామ్ ను సృష్టించడం.

•  చేపల పెంపక రంగాన్ని క్రమంగా క్రమబద్ధీకరించడం, సంస్థాగత రుణ లభ్యతను పెంచడం. ఈ కార్యక్రమం ద్వారా 6.4 లక్షల సూక్ష్మ పరిశ్రమలు, 5,500 మత్స్య సహకార సంఘాలకు సంస్థాగత మద్దతు లభిస్తుంది.
• చేపల పెంపకంలో సంప్రదాయ సబ్సిడీల నుంచి పనితీరు ఆధారిత ప్రోత్సాహకాలకు క్రమంగా మార్పు

• 55,000 నిర్దేశిత సూక్ష్మ,  చిన్న సంస్థలకు మద్దతు ఇవ్వడం ద్వారా విలువ గొలుసు సామర్థ్యాన్ని మెరుగు పరచడం;  సురక్షితమైన, నాణ్యమైన చేపలను అందించడంపై ఈ కార్యక్రమం దృష్టి పెడుతుంది.

• పర్యావరణం, సుస్థిరత కార్యక్రమాలను ప్రోత్సహించడం

• ఉత్పత్తి, ఉత్పాదకతను బలోపేతం చేయడానికి ఆక్వాకల్చర్ కోసం బీమా కవరేజీ ద్వారా వ్యాధి కారణంగా జరిగే ఆక్వాకల్చర్ పంట నష్టాల సమస్యలను పరిష్కరించడం
•  విలువ జోడింపు, విలువ వాస్తవికత, విలువ సృష్టి ద్వారా ఎగుమతి పోటీతత్వాన్ని పెంపొందించడం
•  వాల్యూ చైన్ సామర్థ్యాల కారణంగా పెరిగిన లాభాల మార్జిన్ల కారణంగా ఆదాయాల పెరుగుదల
• దేశీయ మార్కెట్ లో చేపలు, మత్స్య ఉత్పత్తుల నాణ్యత మెరుగుదల
•  దేశీయ మార్కెట్ల బలోపేతం, వ్యాప్తి
•  వ్యాపారాల వృద్ధికి, ఉద్యోగాల కల్పనకు, వ్యాపార అవకాశాల కల్పనకు దోహదపడుతుంది.
•  ఉద్యోగాల కల్పన, సురక్షితమైన పని ప్రదేశం ద్వారా మహిళా సాధికారత
•  75,000 మంది మహిళలకు ఉపాధి కల్పించడం పై ప్రత్యేక దృష్టి తో 1.7 లక్షల కొత్త ఉద్యోగాలను సృష్టించాలని లక్ష్యంగా నిర్దేశించారు. సూక్ష్మ, చిన్నతరహా పరిశ్రమల విలువ గొలుసులో 5.4 లక్షల నిరంతర ఉపాధి అవకాశాలను సృష్టించాలని లక్ష్యంగా ఉద్దేశిస్తున్నారు.  

పిఎం– ఎం కె ఎస్ ఎస్ వై ఉద్దేశాలు, లక్ష్యాలు:

1. నేషనల్ ఫిషరీస్ సెక్టార్ డిజిటల్ ప్లాట్ ఫామ్ కింద మత్స్యకారులు, చేపల రైతులు, సహాయక కార్మికుల స్వీయ నమోదు ద్వారా అసంఘటిత మత్స్య రంగాన్ని క్రమంగా క్రమబద్ధీకరించడం, మెరుగైన సేవల పంపిణీ కోసం చేపల కార్మికుల పని ఆధారిత డిజిటల్ గుర్తింపులను సృష్టించడం.
2. మత్స్య రంగ సూక్ష్మ, చిన్నతరహా పరిశ్రమలకు సంస్థాగత ఫైనాన్సింగ్ సదుపాయాన్ని కల్పించడం.
3. ఆక్వాకల్చర్ ఇన్సూరెన్స్ కొనుగోలు కోసం లబ్ధిదారులకు వన్ టైమ్ ఇన్సెంటివ్ అందించడం.
4. ఉద్యోగాల సృష్టి, నిర్వహణతో సహా మత్స్య రంగ విలువ–గొలుసు సామర్థ్యాలను మెరుగుపరచడానికి పనితీరు గ్రాంట్ల ద్వారా చేపల పెంపకం, ఆక్వాకల్చర్ సూక్ష్మ పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించడం.
5. చేపలు,  మత్స్య ఉత్పత్తుల భద్రత ఉద్యోగాల సృష్టి ,నిర్వహణతో సహా నాణ్యత హామీ వ్యవస్థల స్వీకరణ, విస్తరణ కోసం పనితీరు గ్రాంట్ల ద్వారా సూక్ష్మ, చిన్న పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించడం.

అమలు వ్యూహం:

సబ్ స్కీమ్ ఈ క్రింది ప్రధాన భాగాలను కలిగి ఉంది:

ఎ)కాంపోనెంట్ 1-ఎ: ఫిషరీస్ రంగాన్ని క్రమబద్ధీకరించడం , వర్కింగ్ క్యాపిటల్ ఫైనాన్సింగ్ కోసం భారత ప్రభుత్వ కార్యక్రమాలకు ఫిషరీస్ మైక్రోఎంటరైజ్ ల ప్రాప్యతను సులభతరం చేయడం:

మత్స్య రంగం అసంఘటిత రంగం కావడంతో చేపల ఉత్పత్తిదారులు, చేపల కార్మికులు, విక్రేతలు, ప్రాసెసర్లు జాతీయ స్థాయిలో ఈ రంగంలో పనిచేస్తున్న సూక్ష్మ, చిన్నతరహా పరిశ్రమలతో సహా చేపల ఉత్పత్తిదారులు, ఇతర సహాయదారుల రిజిస్ట్రీలను సృష్టించడం ద్వారా చేపల పెంపకాన్ని క్రమంగా క్రమబద్ధీకరించాల్సిన అవసరం ఉంది. ఇందుకోసం..నేషనల్ ఫిషరీస్ డిజిటల్ ప్లాట్ ఫాం (ఎన్ ఎఫ్ డి పి) సృష్టించబడుతుంది దానిపై నమోదు చేయడానికి భాగస్వాములందరినీ సమీకరిస్తారు. వారికి ఆర్థిక ప్రోత్సాహకాలు అందించడం ద్వారా ప్రోత్సహిస్తారు. ఆర్థిక ప్రోత్సాహకాల పంపిణీ సహా బహుళ విధులను ఎన్ ఎఫ్ డి పి నిర్వహిస్తుంది. శిక్షణ, విస్తరణ మద్దతు, ఆర్థిక అక్షరాస్యతను మెరుగుపరచడం, ఆర్థిక సహాయం ద్వారా ప్రాజెక్టు తయారీ , డాక్యుమెంటేషన్ ను సులభతరం చేయడం, ప్రాసెసింగ్ ఫీజు , ఇతర ఛార్జీలు ఏవైనా ఉంటే వాటిని తిరిగి చెల్లించడం , ఇప్పటికే ఉన్న మత్స్య సహకార సంఘాలను బలోపేతం చేయడం వంటి కార్యకలాపాలను చేపట్టాలని ప్రతిపాదించారు

బి)కాంపోనెంట్ 1-బి: ఆక్వాకల్చర్ ఇన్సూరెన్స్ తీసుకోవడాన్ని సులభతరం చేయడం:

తగిన బీమా ప్రొడక్ట్ ను సృష్టించడానికి ,  ప్రాజెక్ట్ కాలంలో కనీసం లక్ష హెక్టార్ల ఆక్వాకల్చర్ పొలాలను కవర్ చేయడాన్ని ఇది ప్రతిపాదిస్తున్నది. 4 హెక్టార్లు, అంతకంటే తక్కువ విస్తీర్ణం నీరు పారే భూములతో బీమా కొనుగోలు చేసే రైతులకు వన్ టైమ్ ఇన్సెంటివ్ ఇవ్వాలని ప్రతిపాదించారు. ఆక్వాకల్చర్ ఫామ్ లోని వాటర్ స్ప్రెడ్ ఏరియాకు హెక్టారుకు రూ.25,000 పరిమితికి లోబడి ప్రీమియం వ్యయంలో 40 శాతం చొప్పున ‘వన్ టైమ్ ఇన్సెంటివ్ ‘ ఉంటుంది. ఒక రైతుకు చెల్లించాల్సిన గరిష్ట ప్రోత్సాహకం రూ.1,00,000,  ప్రోత్సాహకానికి అర్హులైన వారి గరిష్ట వ్యవసాయ పరిమాణం 4 హెక్టార్ల నీటి వ్యాప్తి ప్రాంతం. కేజ్ కల్చర్, రీ–సర్క్యులేటరీ ఆక్వాకల్చర్ సిస్టం (ఆర్ఏఎస్), బయో–ఫ్లోక్, రేస్ వేస్ వంటి పొలాలు కాకుండా ఆక్వాకల్చర్ మరింత ఇంటెన్సివ్ రూపానికి చెల్లించాల్సిన ప్రోత్సాహకం ప్రీమియంలో 40%. చెల్లించాల్సిన గరిష్ట ప్రోత్సాహకం ఒక లక్ష కాగా గరిష్ట యూనిట్ పరిమాణం 1800 m3. ఒక పంటకు అంటే ఒక పంట కాలానికి మాత్రమే కొనుగోలు చేసిన ఆక్వాకల్చర్ ఇన్సూరెన్స్ కు ‘వన్ టైమ్ ఇన్సెంటివ్ ‘ ప్రయోజనాన్ని అందిస్తారు. ఎస్సీ, ఎస్టీ, మహిళా లబ్ధిదారులకు జనరల్ కేటగిరీలకు చెల్లించాల్సిన ప్రోత్సాహకంలో 10 శాతం అదనపు ప్రోత్సాహకం అందిస్తారు. దీనివల్ల ఆక్వాకల్చర్ ఇన్సూరెన్స్ ఉత్పత్తులకు బలమైన మార్కెట్ ఏర్పడుతుందని, భవిష్యత్తులో బీమా కంపెనీలు ఆకర్షణీయమైన బీమా ఉత్పత్తులను తీసుకురావడానికి వీలవుతుందని భావిస్తున్నారు.

సి)కాంపోనెంట్ 2: మత్స్య రంగ విలువ గొలుసు సామర్థ్యాలను మెరుగుపరచడానికి సూక్ష్మ పరిశ్రమలకు మద్దతు ఇవ్వడం:

అనుబంధ విశ్లేషణలు , అవగాహన ప్రచారాలతో పనితీరు గ్రాంట్ల వ్యవస్థ ద్వారా మత్స్య రంగంలో విలువ గొలుసు సామర్థ్యాలను మెరుగుపరచడానికి ఈ భాగం ప్రయత్నిస్తుంది. మహిళలకు ప్రాధాన్యమిస్తూ ఉద్యోగాల ఉత్పత్తి, సృష్టి, నిర్వహణలో సూక్ష్మ పరిశ్రమలను ప్రోత్సహించాలని, కొలవదగిన పారామీటర్ల కింద ఎంపిక చేసిన విలువ గొలుసుల్లో పనితీరు గ్రాంట్ల ద్వారా విలువ గొలుసు సామర్థ్యాలను పెంపొందించాలని ప్రతిపాదించారు.

పనితీరు గ్రాంట్ పరిమాణం,పనితీరు గ్రాంట్లను అందించడానికి ప్రమాణాలు క్రింద సూచించబడ్డాయి:

 i. జనరల్ కేటగిరీకి  మైక్రోఎంటర్‌ప్రైజ్‌కు పనితీరు గ్రాంట్ మొత్తం పెట్టుబడిలో 25% లేదా రూ.35 లక్షలు, ఏది తక్కువైతే అది.  ఎస్ సి, ఎస్ టి,     మహిళలకు మొత్తం పెట్టుబడిలో 35% లేదా రూ.45 లక్షలు, ఏది తక్కువైతే అది. 

  ii. గ్రామ స్థాయి సంస్థలు, స్వయం సహాయక సంఘాలు, ఎఫ్ ఎఫ్ పి ఒ లు, సహకార సంఘాల సమాఖ్యలకు పెర్ఫార్మెన్స్ గ్రాంట్ మొత్తం పెట్టుబడిలో 35% లేదా రూ.200 లక్షలకు మించరాదు.

   iii. పైన పేర్కొన్న ప్రయోజనం కోసం మొత్తం పెట్టుబడిలో (i, ii & iii) సాంకేతిక సివిల్ / ఎలక్ట్రికల్ పనులు సహా కొత్త ప్లాంట్ , యంత్రాలపై చేసిన మూలధన పెట్టుబడులు, అనుబంధ మౌలిక సదుపాయాలు, రవాణా,  పంపిణీ మౌలిక సదుపాయాలు, పునరుద్ధరణ  ఇంధన పరికరాలతో సహా ఇంధన సామర్థ్య పరికరాలు, సాంకేతిక జోక్యాలు, విలువ గొలుసు సామర్థ్యాన్ని మెరుగుపరచడానికి దారితీసే ఇతర జోక్యాలు; ఇంకా ఈ పథకం కింద దరఖాస్తు చేసిన సంవత్సరంలో సృష్టించబడిన అదనపు ఉద్యోగాలకు వేతన బిల్లులు చేరి ఉన్నాయి.

డి)కాంపోనెంట్ 3: చేపలు , మత్స్య ఉత్పత్తుల భద్రత మరియు నాణ్యత హామీ వ్యవస్థల స్వీకరణ – విస్తరణ:

చేపలు, మత్స్య ఉత్పత్తుల మార్కెటింగ్ లో భద్రతా,  నాణ్యతా హామీ వ్యవస్థలను అవలంబించడానికి మత్స్య రంగ సూక్ష్మ చిన్న పరిశ్రమలను ప్రమాణికాల ఆధారంగా పని తీరు గ్రాంట్ లతో ప్రోత్సహించాలని ప్రతిపాదించారు. ఇది చేపల మార్కెట్ ను విస్తరించడంతో పాటు ముఖ్యంగా మహిళలకు ఉద్యోగాలను సృష్టించి నిర్వహించగలదని భావిస్తున్నారు. సురక్షితమైన చేపలు, మత్స్య ఉత్పత్తుల సరఫరాను పెంచడం ద్వారా చేపలకు దేశీయ మార్కెట్ ను విస్తరించడానికి ఇది దోహదపడుతుందని, ఇది కొత్త వినియోగదారులను ఆకర్షిస్తుందని భావిస్తున్నారు. పనితీరు గ్రాంట్లను అందించడానికి ప్రమాణాలను అందించే స్కేల్ ఆఫ్ పెర్ఫార్మెన్స్ గ్రాంట్లు ఈ క్రింద సూచించబడ్డాయి:

1. ఒక మైక్రోఎంటరైజ్ కు పెర్ఫార్మెన్స్ గ్రాంట్ మొత్తం పెట్టుబడిలో జనరల్ కేటగిరీకి 25% మించరాదు లేదా, రూ.35 లక్షలు– ఏది తక్కువైతే అది, ఎస్సీ, ఎస్టీ  మహిళల మైక్రో సంస్థలకు మొత్తం పెట్టుబడిలో 35% లేదా,రూ.45 లక్షలు ఏది తక్కువైతే అది.
2. ఒక చిన్న సంస్థకు పనితీరు గ్రాంట్ గరిష్ట పరిమాణం జనరల్ కేటగిరీకి  మొత్తం పెట్టుబడిలో 25% లేదా రూ.75 లక్షలు, ఏది తక్కువైతే అది. ఎస్సీ, ఎస్టీ  మహిళల యాజమాన్యంలోని చిన్న సంస్థలకు మొత్తం పెట్టుబడిలో 35% లేదా రూ.100 లక్షలు ఏది తక్కువైతే అది.
3. గ్రామ స్థాయి సంస్థలు, స్వయం సహాయక సంఘాలు, ఎఫ్ ఎఫ్ పి ఒలు , సహకార సంఘాల సమాఖ్యలకు పనితీరు గ్రాంట్ గరిష్ట పరిమాణం మొత్తం పెట్టుబడిలో 35%  లేదా రూ.200 లక్షలు, ఏది తక్కువైతే అది.
4. పై ప్రయోజనం కోసం చేసిన మొత్తం పెట్టుబడిలో ఎ) కొత్త ప్లాంట్ ,యంత్రా లు బి) సాంకేతిక సివిల్ / ఎలక్ట్రికల్ పనులు ,అనుబంధ మౌలిక సదుపాయాలతో సహా పరికరాలు, సి) రవాణా ,పంపిణీ మౌలిక సదుపాయాలు, డి) వ్యర్థాల సేకరణ , శుద్ధి సదుపాయం, ఇ) వ్యాధి నిర్వహణ, ఉత్తమ నిర్వహణ పద్ధతులు, ప్రమాణాలు, సర్టిఫికేషన్, ట్రేసబిలిటీ, సాంకేతిక జోక్యం ,సురక్షితమైన చేపల ఉత్పత్తి ,సరఫరాకు దారితీసే ఇతర పెట్టుబడులు, ఎఫ్) పథకం కింద దరఖాస్తు చేసిన సంవత్సరంలో సృష్టించబడిన అదనపు ఉద్యోగాలకు వేతన బిల్లులు మొదలైన వాటిపై చేసిన వ్యయం చేరి ఉంటుంది.

ఇ) కాంపోనెంట్ లు 2 , 3 కోసం పెర్ఫార్మెన్స్ గ్రాంట్ డిస్ట్రిబ్యూషన్ ప్రమాణాలు

ఎ)కల్పించిన, నిర్వహిస్తున్న ఉద్యోగాల సంఖ్య; మహిళల కోసం కల్పించిన, నిర్వహిస్తున్న ఉద్యోగాలతో సహా. ఒక మహిళ కోసం సృష్టించి నిర్వహించే ప్రతి ఉద్యోగానికి సంవత్సరానికి రూ.15,000 చెల్లిస్తారు, అదేవిధంగా, పురుషుడి కోసం సృష్టించి నిర్వహించే ప్రతి ఉద్యోగానికి సంవత్సరానికి రూ.10,000 చెల్లిస్తారు, మొత్తం అర్హత గ్రాంట్ లో 50% పరిమితికి లోబడి.

బి) కాంపోనెంట్ 2 కోసం విలువ గొలుసు సామర్థ్యాన్ని పెంచడానికి వాల్యూ చైన్ లో చేసిన పెట్టుబడులు, కాంపోనెంట్ 3 కింద చేపలు, మత్స్య ఉత్పత్తుల భద్రత ,నాణ్యత హామీ వ్యవస్థలను స్వీకరించడానికి ,విస్తరించడానికి చేసిన పెట్టుబడి, చేసిన పెట్టుబడులకు పనితీరు గ్రాంట్ అర్హత గ్రాంట్ లో 50% పరిమితికి లోబడి పంపిణీ చేయబడుతుంది.

ఎఫ్) కాంపోనెంట్ 4: ప్రాజెక్ట్ మేనేజ్ మెంట్, మానిటరింగ్ అండ్ రిపోర్టింగ్:

ఈ కాంపోనెంట్ కింద, ప్రాజెక్ట్ కార్యకలాపాలను నిర్వహించడానికి, అమలు చేయడానికి, పర్యవేక్షించడానికి , మదింపు చేయడానికి ప్రాజెక్ట్ మేనేజ్మెంట్ యూనిట్లు (పిఎంయులు) ఏర్పాటు చేయాలని ప్రతిపాదిం చారు.

నేపథ్యం:

1. 2013-14 నుంచి 2023-24 మధ్య కాలంలో చేపల ఉత్పత్తి పరంగా మత్స్యరంగంలో గణనీయమైన పురోగతి జరిగింది. ఇది 79.66 లక్షల టన్నులు పెరిగింది. 43 సంవత్సరాలలో (1971 నుండి 2014 వరకు) పెరుగుదలకు సమానం, 2013-14 నుండి 2022-23 వరకు కోస్టల్ ఆక్వాకల్చర్ లో బలమైన వృద్ధి నమోదైంది. రొయ్యల ఉత్పత్తి 3.22 లక్షల టన్నుల నుంచి -11.84 లక్షల టన్నులకు (270%), రొయ్యల ఎగుమతులు రూ.19,368 కోట్ల నుంచి రూ.43,135 కోట్లకు (123%) పెరిగాయి. సుమారు 63 లక్షల మంది మత్స్యకారులు, చేపల రైతులకు ఉపాధి, జీవనోపాధి అవకాశాలు. గ్రూప్ యాక్సిడెంట్ ఇన్సూరెన్స్ స్కీమ్ (జీఏఐఎస్) కింద ఒక్కో మత్స్యకారుడి కవరేజీని రూ.1.00 లక్షల నుంచి రూ.5.00 లక్షలకు పెంచడంతో మొత్తం 267.76 లక్షల మంది మత్స్యకారులకు లబ్ధి చేకూరింది. సంప్రదాయ మత్స్యకార కుటుంబాలకు జీవనోపాధి, పోషకాహార మద్దతులో గణనీయమైన పెరుగుదల ఉంది, ఇది 3,40,397 నుండి 5,97,709 కు పెరిగింది. ప్రాధాన్య రంగ రుణాలకు 2013-14లో ప్రత్యేక కేటాయింపులు జరగకపోవడంతో పోలిస్తే రూ.34,332 కోట్లు ప్రత్యేకంగా కేటాయించారు. కిసాన్ క్రెడిట్ కార్డు (కేసీసీ)ను 2019లో మత్స్యకారులకు విస్తరించడంతో 1.8 లక్షల కార్డులు జారీ అయ్యాయి.
2. గణనీయమైన విజయాలు సాధించినప్పటికీ, ఈ రంగంలో ఇంకా అనేక రంగాల సవాళ్లు ఉన్నాయి. ఈ రంగం అనధికారిక స్వభావం, పంట నష్ట నివారణ లేకపోవడం, పని ఆధారిత గుర్తింపు లేకపోవడం, సంస్థాగత రుణానికి సరైన ప్రాప్యత లేకపోవడం, సూక్ష్మ, చిన్న సంస్థలు విక్రయించే చేపల కు సరైన భద్రత,   నాణ్యత లేకపోవడం. ప్రస్తుతమున్న ప్రధాన మంత్రి మత్స్య సంపద యోజన (పిఎంఎంఎస్ వై) కింద కొత్త–ఉప పథకం మొత్తం రూ.6,000 కోట్లతో ఈ సమస్యలను పరిష్కరించాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

***