ପିଏମଇଣ୍ଡିଆ

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ନମସ୍କାର । ମନର କଥା, ଅର୍ଥାତ, ଦେଶର ମିଳିତ ପ୍ରୟାସର କଥା, ଦେଶର ଉପଲବ୍ଧିଗୁଡ଼ିକର କଥା, ଲୋକମାନଙ୍କର ସାମର୍ଥ୍ୟର କଥା । ମନର କଥା ଅର୍ଥାତ, ଦେଶର ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ସ୍ୱପ୍ନ, ଦେଶର ନାଗରିକମାନଙ୍କ ଆକାଂକ୍ଷାର କଥା । ମୁଁ ମାସକଯାକ ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’କୁ ଅପେକ୍ଷା କରିଥାଏ, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଆପଣମାନଙ୍କ ସହିତ ସିଧା କଥାବାର୍ତ୍ତା କରିପାରିବି । କେତେ କେତେ ବାର୍ତ୍ତା, କେତେ ମେସେଜ୍! ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ବାର୍ତ୍ତାଗୁଡ଼ିକୁ ପଢ଼ିବା, ଆପଣମାନଙ୍କ ପରାମର୍ଶ ଉପରେ ଚିନ୍ତା କରିବା ପାଇଁ ମୁଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଭାବେ ଚେଷ୍ଟା କରିଥାଏ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆଜି ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଦିନ । ଆଜି ହେଉଛି, ଏନସିସି ଦିବସ । ଏନସିସି କଥା ପଡ଼ିଲେ, ଆମକୁ ସ୍କୁଲ, କଲେଜ ଦିନ ମନେ ପଡ଼ିଯାଏ । ମୁଁ ନିଜେ ମଧ୍ୟ ଏନସିସି କ୍ୟାଡେଟ୍ ଥିଲି, ତେଣୁ, ପୂର୍ଣ୍ଣ ବିଶ୍ୱାସ ସହ ମୁଁ କହିପାରେ ଯେ, ଏଥିରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ଅନୁଭବ ମୋ ପାଇଁ ଅମୂଲ୍ୟ । ଏନସିସି ଯୁବବର୍ଗଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଶୃଙ୍ଖଳା, ନେତୃତ୍ୱ ଏବଂ ସେବା ଭାବନା ସୃଷ୍ଟି କରିଥାଏ । ଆପଣମାନେ ନିଜ ଆଖପାଖରେ ଦେଖିଥିବେ, ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ବିପର୍ଯ୍ୟୟ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ, ଯେମିତିକି ବନ୍ୟା, ଭୂମିକମ୍ପ କିମ୍ବା କୌଣସି ଦୁର୍ଘଟଣା, ସେଠାରେ ସାହାର୍ଯ୍ୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଏନସିସି କ୍ୟାଡେଟମାନେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଉପସ୍ଥିତ ଥାଆନ୍ତି । ଆଜି ଦେଶରେ ଏନସିସିକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ନିରନ୍ତର ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ ଚାଲିଛି । ୨୦୧୪ରେ ପ୍ରାୟଃ ୧୪ ଲକ୍ଷ ଯୁବକ–ଯୁବତୀ ଏନସିସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । ଏବେ ୨୦୨୪ରେ ୨୦ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଯୁବକ–ଯୁବତୀ ଏନସିସି ସହିତ ଜଡ଼ିତ ହୋଇଛନ୍ତି । ପୂର୍ବ ସମୟ ତୁଳନାରେ ଆହୁରି ପାଂଚ ହଜାର ନୂଆ ସ୍କୁଲ–କଲେଜମାନଙ୍କରେ ଏବେ ଏନସିସିର ସୁବିଧା ହୋଇଯାଇଛି । ଆଉ ସବୁଠାରୁ ବଡ଼ କଥା ହେଲା, ପୂର୍ବରୁ ଏନସିସିରେ ଝିଅ କ୍ୟାଡେଟମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟଃ ଶତକଡ଼ା ୨୫ ଭାଗ ପାଖାପାଖି ରହୁଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏବେ ଏନସିସିରେ ଝିଅ କ୍ୟାଡେଟମାନଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ପ୍ରାୟଃ ୪୦ ପ୍ରତିଶତ ହୋଇଯାଇଛି । ସୀମାରେ ବାସ କରୁଥିବା ଯୁବବର୍ଗଙ୍କୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ଏନସିସିରେ ସାମିଲ କରିବାର ଅଭିଯାନ ମଧ୍ୟ ନିରନ୍ତର ଭାବେ ଜାରି ରହିଛି । ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟାରେ ଏନସିସିରେ ଯୋଗ ଦେବା ପାଇଁ ମୁଁ ଯୁବବର୍ଗଙ୍କୁ ଅନୁରୋଧ କରୁଛି । ଆପଣମାନେ ଦେଖିବେ, ଯେ କୌଣସି କ୍ୟାରିୟରକୁ ଗଲେ, ଏନସିସି ଯୋଗୁଁ ଆପଣଙ୍କୁ ନିଜ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ନିର୍ମାଣରେ ବହୁତ ସହାୟତା ମିଳିବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ବିକଶିତ ଭାରତ ନିର୍ମାଣରେ ଯୁବବର୍ଗଙ୍କର ବହୁତ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ରହିଛି । ଯୁବ ମନ ଯେତେବେଳେ ଏକଜୁଟ୍ ହୋଇ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ଯାତ୍ରାକୁ ନେଇ ବିଚାର କରନ୍ତି, ଚିନ୍ତନ କରନ୍ତି, ସେତେବେଳେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ ଏହାର ଉଚିତ ମାର୍ଗ ମିଳିଥାଏ । ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ, ଜାନୁଆରୀ ୧୨ ତାରିଖ, ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ଜୟନ୍ତୀକୁ ଦେଶରେ ଯୁବ ଦିବସ ଭାବେ ପାଳନ କରାଯାଇଥାଏ । ଆସନ୍ତା ବର୍ଷ ସ୍ୱାମୀ ବିବେକାନନ୍ଦଙ୍କ ୧୬୨ତମ ଜୟନ୍ତୀ ପାଳନ କରାଯିବ । ଏଥର ଏହା ବହୁତ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବେ ପାଳନ କରାଯିବ । ଏହି ଅବସରରେ ଜାନୁଆରୀ ୧୧ ଓ ୧୨ ତାରିଖରେ ଦିଲ୍ଲୀର ଭାରତ ମଣ୍ଡପମରେ  ଯୁବ ଚିନ୍ତାଧାରାର ମହାକୁମ୍ଭ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହେବାକୁ ଯାଉଛି । ଏହାର ନାମ ରଖାଯାଇଛି – ବିକଶିତ ଭାରତ ୟଙ୍ଗ୍ ଲିଡର୍ସ ଡାଏଲଗ୍ । ସାରା ଭାରତରୁ କୋଟି କୋଟି ଯୁବକ–ଯୁବତୀ ଏଥିରେ ଅଂଶଗ୍ରହଣ କରିବେ । ଗାଁ, ବ୍ଲକ୍, ଜିଲ୍ଲା, ରାଜ୍ୟ ଏବଂ ସେଠାରୁ ବଛାଯାଇଥିବା ଏଭଳି ଦୁଇ ହଜାର ଯୁବକ–ଯୁବତୀ ଭାରତ ମଣ୍ଡପମରେ ବିକଶିତ ଭାରତ ୟଙ୍ଗ୍ ଲିଡର୍ସ ଡାଏଲଗ୍ ପାଇଁ ଏକାଠି ହେବେ । ଆପଣମାନଙ୍କର ମନେଥିବ ଯେ, ମୁଁ ଲାଲକିଲ୍ଲାର ପ୍ରାଚୀରରୁ ଏଭଳି ଯୁବକ–ଯୁବତୀଙ୍କୁ ରାଜନୀତି କ୍ଷେତ୍ରରେ ପ୍ରବେଶ କରିବା ପାଇଁ ଆହ୍ୱାନ କରିଥିଲି, ଯାହାଙ୍କ ପରିବାରର କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ପରିବାରର ରାଜନୈତିକ ପୃଷ୍ଠଭୂମି ନ ଥିବ । ସେହିଭଳି ଏକ ଲକ୍ଷ ନବ–ଯୁବକ–ଯୁବତୀଙ୍କୁ ରାଜନୀତି ସହ ଯୋଡ଼ିବା ପାଇଁ ଦେଶରେ ଅନେକ ବିଶେଷ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରାଯିବ । ବିକଶିତ ଭାରତ ୟଙ୍ଗ୍ ଲିଡର୍ସ ଡାଏଲଗ୍ ମଧ୍ୟ ଏଭଳି ଏକ ପ୍ରୟାସ । ଦେଶ–ବିଦେଶରୁ ବିଶେଷଜ୍ଞମାନେ ଏଥିରେ ଯୋଗଦେବେ । ଏଥିରେ ଅନେକ ଜାତୀୟ ଏବଂ ଆନ୍ତର୍ଜାତିକ ସ୍ତରର ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ମଧ୍ୟ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବେ । ମୁଁ ମଧ୍ୟ ଏଥିରେ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଉପସ୍ଥିତ ରହିବି । ଯୁବକ–ଯୁବତୀମାନେ ସେମାନଙ୍କ ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ସିଧାସଳଖ ଆମ ଆଗରେ ପ୍ରକାଶ କରିବାର ସୁଯୋଗ ପାଇବେ । ଏହି ଚିନ୍ତାଧାରାକୁ ନେଇ ଦେଶ କିଭଳି ଆଗକୁ ଯାଇପାରିବ ? କେମିତି ଗୋଟିଏ ନିର୍ଭରଯୋଗ୍ୟ ରୋଡ଼ମ୍ୟାପ୍ ତିଆରି ହୋଇପାରିବ ? ଏହାର ଗୋଟିଏ ବ୍ଲୁ–ପ୍ରିଣ୍ଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯିବ । ତାହେଲେ, ଆପଣମାନେ ମଧ୍ୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଯାଆନ୍ତୁ, ଯେଉଁମାନେ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ଗଢ଼ିବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଦେଶର ଭବିଷ୍ୟତ ପିଢ଼ି, ସେମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଏକ ବହୁତ ବଡ଼ ସୁଯୋଗ । ଆସନ୍ତୁ, ଏକାଠି ମିଶି ଦେଶ ଗଢ଼ିବା, ଦେଶକୁ ବିକଶିତ କରିବା ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ରେ ଆମେ ପ୍ରାୟତଃ ଏଭଳି ଯୁବକ–ଯୁବତୀଙ୍କ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଥାଉଁ, ଯେଉଁମାନେ ନିଃସ୍ୱାର୍ଥପର ଭାବରେ ସମାଜ ପାଇଁ କାମ କରୁଛନ୍ତି । ଏଭଳି ଅନେକ ଯୁବକ–ଯୁବତୀ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନେ ଲୋକମାନଙ୍କ ଛୋଟ ଛୋଟ ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ବାହାର କରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ଆଖପାଖରେ ଦେଖିଲେ ଏଭଳି କେତେ ଲୋକଙ୍କୁ ଆମେ ପାଇବା, ଯେଉଁମାନଙ୍କୁ କିଛି ନା କିଛି ସାହାଯ୍ୟର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି, କିଛି ସୂଚନାର ଆବଶ୍ୟକତା ରହିଛି । ଏକଥା ଜାଣି ମୋତେ ଖୁସି ଲାଗିଲା ଯେ, କିଛି ଯୁବକ ଗୋଟିଏ ସମୂହ ଗଠନ କରି ଏଭଳି କାର୍ଯ୍ୟ ମଧ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ଯେମିତିକି ଲକ୍ଷ୍ନୌର ବାସିନ୍ଦା ବୀରେନ୍ଦ୍ର । ସେ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇଫ୍ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ କାମରେ ସାହାଯ୍ୟ କରୁଛନ୍ତି । ଆପଣମାନେ ଜାଣନ୍ତି ଯେ, ସମସ୍ତ ପେନସନଧାରୀମାନଙ୍କୁ ବର୍ଷକୁ ଥରେ ଲାଇଫ୍ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିଥାଏ । ୨୦୧୪ ଯାଏ ଏହାର ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏଭଳି ଥିଲା ଯେ, ସେହି ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ନିଜେ ବ୍ୟାଙ୍କକୁ ଯାଇ ଏହା ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡ଼ୁଥିଲା । ଏହାଦ୍ୱାରା ସେହି ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ କେତେ ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ପଡ଼ୁଥିବ ତାହା ଆପଣ କଳ୍ପନା କରିପାରୁଥିବେ । ଏବେ ଏହି ବ୍ୟବସ୍ଥା ବଦଳିଯାଇଛି । ଏବେ ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇଫ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦିଆଯିବା ଯୋଗୁଁ ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ଖୁବ ସହଜ ହୋଇଯାଇଛି । ଏବେ ଏହି ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ବ୍ୟାଙ୍କ ଯିବାକୁ ପଡ଼ୁ ନାହିଁ । ଟେକ୍ନୋଲଜି ଯୋଗୁଁ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଯେମିତି କୌଣସି ଅସୁବିଧାର ସମ୍ମୁଖୀନ ହେବାକୁ ନ ପଡ଼େ, ସେଥିରେ ବୀରେନ୍ଦ୍ରଙ୍କ ପରି ଯୁବକଙ୍କ ବହୁତ ବଡ଼ ଭୂମିକା ରହିଛି । ସେ ନିଜ ଅଂଚଳର ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଏହା ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରାଉଛନ୍ତି । କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ, ସେ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ Tech-Sevy କରିବା ପାଇଁ ପ୍ରଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ଏହିଭଳି ପ୍ରଚେଷ୍ଟାମାନ ଯୋଗୁଁ ଆଜି ଡିଜିଟାଲ୍ ଲାଇଫ୍ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ପାଇଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ୮୦ ଲକ୍ଷକୁ ଟପିଯାଇଛି । ଏଥିରେ ଦୁଇ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଏଭଳି ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ଯେଉଁମାନଙ୍କ ବୟସ ୮୦ ବର୍ଷରୁ ମଧ୍ୟ ବେଶୀ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଅନେକ ସହରରେ ଯୁବବର୍ଗ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ବିପ୍ଳବରେ ଅଂଶୀଦାର କରାଇବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଆଗେଇ ଆସୁଛନ୍ତି । ଭୋପାଲର ମହେଶ ନିଜ ସାହିର ଅନେକ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ମୋବାଇଲ ମାଧ୍ୟମରେ ଟଙ୍କା ଦେବା ଶିଖାଇଛନ୍ତି । ଏହି ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କ ପାଖରେ ସ୍ମାର୍ଟ ଫୋନ୍ ତ ଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଏହାର ସଦୁପଯୋଗ ସମ୍ପର୍କରେ ଶିଖାଇବା ପାଇଁ କେହି ନ ଥିଲେ । ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ଆରେଷ୍ଟର ବିପଦରୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ଅନେକ ଯୁବକ–ଯୁବତୀ ଆଗେଇ ଆସିଛନ୍ତି । ଅହମଦାବାଦର ରାଜୀବ ଲୋକଙ୍କୁ ଡିଜିଟାଲ୍ ଆରେଷ୍ଟର ବିପଦ ସମ୍ପର୍କରେ ସଚେତନ କରୁଛନ୍ତି । ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ର ଗତ ଅଧ୍ୟାୟରେ ମୁଁ ଡିଜିଟାଲ ଆରେଷ୍ଟ ବିଷୟରେ ଆଲୋଚନା କରିଥିଲି । ଏଭଳି ଅପରାଧର ଶିକାର ଅଧିକାଂଶ ବରିଷ୍ଠ ନାଗରିକମାନେ ହିଁ ହେଉଛନ୍ତି । ଏଭଳି ସ୍ଥିତିରେ ସେମାନଙ୍କୁ ଏ ବିଷୟରେ ସଚେତନ କରାଇବା ଏବଂ ସାଇବର୍ ଫ୍ରଡକୁ ରକ୍ଷା ପାଇବା ପାଇଁ ସାହାଯ୍ୟ କରିବା ଆମର ଦାୟିତ୍ୱ । ଡିଜିଟାଲ୍ ଆରେଷ୍ଟ ଭଳି ସରକାରଙ୍କର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ – ଏକଥା ଆମକୁ ଲୋକଙ୍କୁ ବାରମ୍ବାର ବୁଝାଇବାକୁ ହେବ । ଏହା ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ମିଛ, ଲୋକଙ୍କୁ ଫସାଇବାର ଗୋଟିଏ ଷଡ଼ଯନ୍ତ୍ର । ଆମ ଯୁବ ସାଥିମାନେ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ସମ୍ବେଦନଶୀଳତା ସହ ଭାଗ ନେବା ସହିତ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରେରଣା ଯୋଗାଉଥିବାରୁ ମୁଁ ଖୁସି ଅନୁଭବ କରୁଛି ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଆଜିକାଲି ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଠପଢ଼ାକୁ ନେଇ ଅନେକ ପ୍ରକାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଉଛି । ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ସୃଜନଶୀଳତାର ବିକାଶ, ପୁସ୍ତକ ପ୍ରତି ସେମାନଙ୍କ ଆଗ୍ରହ ବୃଦ୍ଧି ପାଇଁ ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି । କୁହାଯାଏ ଯେ, ପୁସ୍ତକ ମନୁଷ୍ୟର ସର୍ବୋତମ ବନ୍ଧୁ । ଏହି ବନ୍ଧୁତ୍ୱକୁ ସୁଦୃଢ଼ କରିବା ପାଇଁ ପୁସ୍ତକାଳୟ ଠାରୁ ଅଧିକ ଭଲ ସ୍ଥାନ କ’ଣ ବା ହୋଇପାରେ ? ମୁଁ ଚେନ୍ନାଇର ଗୋଟିଏ ଉଦାହରଣ ଆପଣମାନଙ୍କ ସହିତ ଶେୟାର କରୁବାକୁ ଚାହୁଁଛି । ଏଠାରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏଭଳି ଗୋଟିଏ ପୁସ୍ତକାଳୟ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଛି, ଯାହା ସୃଜନଶୀଳତା ଓ ଶିକ୍ଷାର କେନ୍ଦ୍ର ପାଲଟି ଯାଇଛି । ଏହା ପ୍ରକୃତ୍ ଅରିୱଗମ୍ ନାମରେ ପରିଚିତ । ଏଭଳି ପାଠାଗାର କରିବାର ଚିନ୍ତାଧାରା ହେଉଛି ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟା କ୍ଷେତ୍ର ସହ ଜଡ଼ିତ ଶ୍ରୀରାମ ଗୋପାଳନଙ୍କ ଅବଦାନ । ବିଦେଶରେ ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ କରିବା ସମୟରେ ସେ ସଦ୍ୟତମ ପ୍ରଯୁକ୍ତିବିଦ୍ୟାର ସଂସାର ସହ ଜଡ଼ିତ ଥିଲେ । କିନ୍ତୁ, ଏହା ସହ ସେ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପଢ଼ିବା ଓ ଶିଖିବାର ଅଭ୍ୟାସ ବିକଶିତ କରିବା ଦିଗରେ ମଧ୍ୟ ଚିନ୍ତା କରୁଥିଲେ । ଭାରତ ପ୍ରତ୍ୟାବର୍ତ୍ତନ ପରେ ସେ “ପ୍ରକୃତ୍ ଅରିୱଗମ୍”କୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କଲେ । ଏଠାରେ ତିନି ହଜାରରୁ ମଧ୍ୟ ଅଧିକ ବହି ରହିଛି, ଯାହାକୁ ପଢ଼ିବା ପାଇଁ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁତ ଆଗ୍ରହ ପ୍ରକାଶ ପାଉଛି । ବହି ଛଡ଼ା ଏହି ପାଠାଗାରରେ ହେଉଥିବା ଅନେକ ଗତିବିଧି ମଧ୍ୟ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଆକର୍ଷିତ କରୁଛି । କାହାଣୀ କଥନ ହେଉ, କଳା ଶିକ୍ଷାଦାନ ହେଉ, ସ୍ମୃତିଶକ୍ତି ତାଲିମ କ୍ଲାସ୍ ହେଉ, ରୋବୋଟିକ୍ସ ଲେସନ୍ ହେଉ କିମ୍ବା ପବ୍ଲିକ୍ ସ୍ପିକିଙ୍ଗ୍ ହେଉ, ଏଠାରେ ପ୍ରତ୍ୟେକଙ୍କ ପାଇଁ କିଛି ନା କିଛି ନିଶ୍ଚୟ ରହିଛି, ଯାହା ସେମାନଙ୍କୁ ପସନ୍ଦ ଆସୁଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ହାଇଦ୍ରାବାଦରେ ‘ଫୁଡ଼ ଫର୍‌ ଥଟ୍‌ ଫାଉଣ୍ଡେସନ’ ଅନେକ ଚମତ୍କାର ପାଠାଗାର ତିଆରି କରିଛି । ପିଲାଙ୍କୁ ଅଧିକରୁ ଅଧିକ ବିଷୟ ଉପରେ ପ୍ରକୃତ ସୂଚନା ପ୍ରଦାନ ସହ ପଢ଼ିବା ପାଇଁ ବହି ମିଳୁ ବୋଲି ଏମାନେ ମଧ୍ୟ ଚେଷ୍ଟା କରୁଛନ୍ତି । ବିହାର ଗୋପାଳଗଞ୍ଜର ‘ପ୍ରୟୋଗ ଲାଇବ୍ରେରୀ’ ସମ୍ପର୍କରେ ତ ଆଖପାଖ ଅନେକ ସହରରେ ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଛି । ଏହି ପାଠାଗାରରେ ପ୍ରାୟ ୧୨ଟି ଗାଁର ଯୁବକଯୁବତୀଙ୍କୁ ବହି ପଢ଼ିବାର ସୁବିଧା ମିଳୁଛି । ଏଥିସହିତ ଏହି ପାଠାଗାର, ପଢିବାରେ ସହାୟତା କରୁଥିବା ଅନ୍ୟ ଜରୁରୀ ସୁବିଧା ମଧ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦେଇଥାଏ । ଏଭଳି କେତେକ ପାଠାଗାର ମଧ୍ୟ ଅଛି, ଯାହା ପ୍ରତିଯୋଗିତାମୂଳକ ପରୀକ୍ଷାଗୁଡ଼ିକର ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଛାତ୍ରଛାତ୍ରୀଙ୍କୁ ବେଶ୍‌ ସାହାଯ୍ୟ କରିଆସୁଛନ୍ତି । ଏହା ଦେଖି ସତରେ ବହୁତ ଖୁସି ଲାଗୁଛି ଯେ ସମାଜକୁ ଶକ୍ତିଶାଳୀ କରିବାରେ ଆଜି ପାଠାଗାରର ସୁନ୍ଦର ଉପଯୋଗ ହୋଇପାରୁଛି । ଆପଣ ମଧ୍ୟ ବହି ସହ ବନ୍ଧୁତା ବଢ଼ାନ୍ତୁ, ଆଉ ଦେଖନ୍ତୁ, ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନରେ କିଭଳି ପରିବର୍ତ୍ତନ ଆସୁଛି ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଗତକାଲିର ଠିକ୍‌ ପୂର୍ବ ରାତିରେ ହିଁ ମୁଁ ଦକ୍ଷିଣ ଆମେରିକୀୟ ଦେଶ ଗୟାନାରୁ ଫେରିଛି । ଭାରତରୁ ହଜାର ହଜାର କିଲୋମିଟର ଦୂର ଗୟାନାରେ ମଧ୍ୟ ଏକ ‘କ୍ଷୁଦ୍ର ଭାରତ’ ବସବାସ କରୁଛି । ଆଜିଠାରୁ ପ୍ରାୟ ୧୮୦ ବର୍ଷ ତଳେ ଭାରତର ଲୋକଙ୍କୁ ଖେତରେ ଶ୍ରମିକ ହେବା ପାଇଁ, ଅନ୍ୟ କାମ ପାଇଁ ଗୟାନା ନିଆଯାଇଥିଲା । ଆଜି ସେଠାରେ ଭାରତୀୟ ବଂଶୋଦ୍ଭବ ଲୋକେ ରାଜନୀତି, ବାଣିଜ୍ୟ, ଶିକ୍ଷା ଓ ସଂସ୍କୃତି ଭଳି ପ୍ରତ୍ୟେକ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଗୟାନାର ନେତୃତ୍ୱ ନେଉଛନ୍ତି । ଗୟାନାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡ. ଇର୍‌ଫାନ ଅଲି ମଧ୍ୟ ଜଣେ ଭାରତୀୟ ବଂଶଜ, ଯିଏ ନିଜର ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ନେଇ ଗର୍ବ କରନ୍ତି । ଯେତେବେଳେ ମୁଁ ଗୟାନାରେ ଥିଲି, ସେତେବେଳେ ମୋ ମନରେ ଏକ ବିଚାର ଆସିଥିଲା, ଯାହାକୁ ମୁଁ ‘ମନ୍‌ କୀ ବାତ୍‌’ରେ ଆପଣଙ୍କ ସହ ବାଣ୍ଟୁଛି । ଗୟାନା ଭଳି ପୃଥିବୀର ଡଜନେ ଦେଶରେ ଲକ୍ଷଲକ୍ଷ ଭାରତୀୟ ବସବାସ କରନ୍ତି । ବହୁବର୍ଷ ଆଗରୁ ପ୍ରାୟ, ୨୦୦–୩୦୦ ବର୍ଷ ପୂର୍ବର, ସେମାନଙ୍କ ପୂର୍ବପୁରୁଷଙ୍କର ନିଜର କାହାଣୀସବୁ ରହିଛି । ଆପଣ ଏଭଳି କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ କ’ଣ ଖୋଜିପାରିବେ ଯେ କିଭଳି ଭାରତୀୟ ପ୍ରବାସୀମାନେ ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଦେଶରେ ନିଜର ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିଛନ୍ତି ! ସେମାନେ କିଭଳି ସେଠାକାର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ସଂଗ୍ରାମରେ ଭାଗ ନେଇଛନ୍ତି ! କିଭଳି ସେମାନେ ନିଜର ଭାରତୀୟ ଐତିହ୍ୟକୁ ବଞ୍ଚାଇ ରଖିଛନ୍ତି ? ମୁଁ ଚାହେଁ ଯେ ଆପଣ ଏଭଳି ସତ୍ୟ କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକର ଅନୁସନ୍ଧାନ କରନ୍ତୁ, ସେଗୁଡ଼ିକୁ ମୋ ସହିତ ସେୟାର କରନ୍ତୁ । ଆପଣମାନେ ଏହି କାହାଣୀଗୁଡ଼ିକୁ ନମୋ ଆପ୍‌ରେ କିମ୍ବା ମାଇଗଭ୍‌ରେ #Indiandiasporastories ସହିତ ମଧ୍ୟ ଶେୟାର୍‌ କରିପାରିବେ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆପଣମାନଙ୍କୁ ଓମାନରେ ଚାଲୁଥିବା ଏକ ଅସାଧାରଣ ପ୍ରକଳ୍ପ ମଧ୍ୟ ବହୁତ ଆକର୍ଷଣୀୟ ମନେହେବ । ଅନେକ ଶତାବ୍ଦୀ ଧରି ବହୁ ଭାରତୀୟ ପରିବାର ଓମାନରେ ରହିଆସୁଛନ୍ତି । ସେଥିରୁ ଅଧିକାଂଶ ଗୁଜରାଟର କଚ୍ଛରୁ ଯାଇ ସେଠାରେ ବସବାସ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ଲୋକେ ବଣିଜବେପାରରେ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସଂଯୋଗ ସ୍ଥାପନ କରିଥିଲେ । ଆଜି ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କ ପାଖରେ ଓମାନୀ ନାଗରିକତା ଅଛି, କିନ୍ତୁ ତାଙ୍କ ଶିରାପ୍ରଶିରାରେ ଭାରତୀୟତା ରହିଛି । ଓମାନରେ ଭାରତୀୟ ଦୂତାବାସ ଓ ଭାରତର ଜାତୀୟ ଅଭିଲେଖାଗାର ସହଯୋଗରେ ଏକ ଦଳ ଏହି ପରିବାରଗୁଡ଼ିକର ଇତିହାସର ସଂରକ୍ଷଣ କାର୍ଯ୍ୟ ଆରମ୍ଭ କରିଛନ୍ତି । ଏହି ଅଭିଯାନ ଅଧୀନରେ ଏପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ହଜାର ହଜାର ନଥିପତ୍ର ସଂଗ୍ରହ ହୋଇସାରିଛି । ଏହା ମଧ୍ୟରେ ଡାଏରି, ହିସାବ ଖାତା, ଲେଜର୍‌, ଚିଠିପତ୍ର ଓ ଟେଲିଗ୍ରାମ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ । ଏଥିମଧ୍ୟରେ ୧୮୩୮ ମସିହାର କିଛି ଦସ୍ତାବିଜ୍‌ ମଧ୍ୟ ରହିଛି । ଏହି ଦସ୍ତାବିଜ୍‌ ଅନେକ ଆବେଗରେ ଭରପୂର । ବହୁ ବର୍ଷ ପୂର୍ବେ ଯେତେବେଳେ ସେମାନେ ଓମାନରେ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ, ସେମାନେ କିଭଳି ଜୀବନ ବଞ୍ଚିଲେ, କିପରି ସୁଖଦୁଃଖର ସାମନା କଲେ ଏବଂ ଓମାନର ଲୋକଙ୍କ ସହ ସେମାନଙ୍କର ସମ୍ପର୍କ କିପରି ଆଗକୁ ବଢ଼ିଲା– ଏସବୁ କଥା ଏହି ଦସ୍ତାବିଜ୍‌ରେ ରହିଛି । ‘Oral History Project’ ଏହି ଅଭିଯାନର ଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଆଧାର । ଏହି ଅଭିଯାନରେ ସେଠାକାର ବରିଷ୍ଠ ଲୋକେ ନିଜ ନିଜର ଅଭିଜ୍ଞତା ବିଷୟରେ କହିଛନ୍ତି । ଲୋକମାନେ ସେଠାକାର ଜୀବନଶୈଳୀ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ବିଭିନ୍ନ କଥାକୁ ବିସ୍ତୃତ ଭାବେ ବର୍ଣ୍ଣନା କରିଛନ୍ତି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଠିକ୍‌ ଏହିପରି ଏକ Oral History Project ଭାରତରେ ମଧ୍ୟ ଚାଲିଛି । ଏହି ପ୍ରକଳ୍ପ ଅଧୀନରେ ଇତିହାସପ୍ରେମୀମାନେ ଦେଶ ବିଭାଜନ ସମୟରେ ପୀଡ଼ିତଙ୍କ ଅନୁଭୂତିକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିଛନ୍ତି । ଏବେ ଦେଶରେ ଏଭଳି ଲୋକଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା କମିଗଲାଣି, ଯେଉଁମାନେ ବିଭାଜନର ବିଭୀଷିକା ଦେଖିଛନ୍ତି । ଏହି କାରଣରୁ ଏହି ପ୍ରୟାସ ଅଧିକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପାଲଟିଯାଇଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଯେଉଁ ଦେଶ, ଯେଉଁ ସ୍ଥାନ, ନିଜର ଇତିହାସକୁ ସଂରକ୍ଷିତ କରେ, ତା’ର ଭବିଷ୍ୟତ ମଧ୍ୟ ସୁରକ୍ଷିତ ରହେ । ଏହି ଭାବନାକୁ ଧରି ଗୋଟିଏ ପ୍ରୟାସ ହୋଇଛି ଯେଉଁଥିରେ ଗାଁର ଇତିହାସକୁ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖିବା ପାଇଁ ଏକ ଡାଇରେକ୍ଟୋରୀ ତିଆରି କରାଯାଇଛି । ସାମୁଦ୍ରିକ ଯାତ୍ରାରେ ପ୍ରାଚୀନ ଭାରତର ସାମର୍ଥ୍ୟ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ପ୍ରମାଣଗୁଡ଼ିକୁ ସଂରକ୍ଷିତ ରଖିବାର ଅଭିଯାନ ମଧ୍ୟ ଦେଶରେ ଚାଲିଛି । ଏହି ପରିପ୍ରେକ୍ଷୀରେ ଲୋଥଲରେ ଏକ ବହୁତ ବଡ଼ ସଂଗ୍ରହାଳୟ ମଧ୍ୟ ନିର୍ମାଣ କରାଯାଉଛି । ଏହା ବ୍ୟତୀତ, କୌଣସି ପାଣ୍ଡୁଲିପି ହେଉ, କୌଣସି ଐତିହାସିକ ଦସ୍ତାବିଜ୍‌ ହେଉ, କୌଣସି ହସ୍ତଲିଖିତ ରଚନା ହେଉ, ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଦୃଷ୍ଟିକୁ ଆସୁଛି ତେବେ ଆପଣ ତାକୁ ମଧ୍ୟ ଭାରତର ଜାତୀୟ ଅଭିଲେଖାଗାର ସହାୟତାରେ ସଂରକ୍ଷିତ କରିପାରିବେ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ସ୍ଲୋଭାକିଆରେ ହେଉଥିବା ଠିକ୍‌ ଏହିଭଳି ଏକ ପ୍ରୟାସ ସମ୍ପର୍କରେ ମୁଁ ଜାଣିବାକୁ ପାଇଛି, ଯାହା ଆମ ସଂସ୍କୃତିର ସଂରକ୍ଷଣ କରିବା ଓ ତାକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇବା ସହ ସମ୍ପୃକ୍ତ । ସେଠାରେ ପ୍ରଥମ ଥର ପାଇଁ ସ୍ଲୋଭାକ୍‌ ଭାଷାରେ ଆମ ଉପନିଷଦଗୁଡ଼ିକର ଅନୁବାଦ କରାଯାଇଛି । ଏଭଳି ପ୍ରଚେଷ୍ଟାରୁ ଭାରତୀୟ ସଂସ୍କୃତିର ବୈଶ୍ୱିକ ପ୍ରଭାବ ସମ୍ପର୍କରେ ମଧ୍ୟ ଜଣାପଡ଼େ । ଆମ ସମସ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ ଏହା ଗର୍ବର କଥା ଯେ ପୃଥିବୀସାରା ଏପରି କୋଟିକୋଟି ଲୋକ ଅଛନ୍ତି, ଯାହାଙ୍କ ହୃଦୟରେ ଭାରତ ପ୍ରତି ଖୁବ୍ ଶ୍ରଦ୍ଧା ରହିଛି ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଏବେ ମୁଁ ଆପଣଙ୍କ ନିକଟରେ ଦେଶର ଏଭଳି ଏକ ଉପଲବ୍ଧି କଥା କହିବାକୁ ଚାହୁଁଛି ଯାହାକୁ ଶୁଣି ଆପଣ ଖୁସି ହୋଇଯିବେ ଓ ଗୌରବାନ୍ୱିତ ମଧ୍ୟ ହେବେ; ଆଉ ଯଦି ଆପଣ ଏ ବିଷୟରେ ଅବଗତ ନୁହଁନ୍ତି, ତେବେ ବୋଧହୁଏ ଆପଣଙ୍କର ପଶ୍ଚାତାପ ମଧ୍ୟ ହେବ । କିଛି ମାସ ତଳେ ଆମେ ‘ମାଆ ପାଇଁ ଗଛଟିଏ’ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲୁ । ଏହି ଅଭିଯାନରେ ସାରା ଦେଶର ଲୋକ ବହୁତ ଉତ୍ସାହରେ ଭାଗ ନେଇଛନ୍ତି । ଏହା କହିବାବେଳକୁ ମୋତେ ବହୁତ ଖୁସି ଲାଗୁଛି ଯେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଶହେ କୋଟି ଚାରା ଲଗାଇବାର ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ମାଇଲ୍‌ଖୁଣ୍ଟ ଅତିକ୍ରମ କରିଛି । ଶହେ କୋଟି ଗଛ…ତା’ ବି ମାତ୍ର ପାଞ୍ଚ ମାସ ଭିତରେ– ଏହା ଆମ ଦେଶବାସୀଙ୍କ ଅକ୍ଳାନ୍ତ ପ୍ରୟାସ ଦ୍ୱାରା ହିଁ ସମ୍ଭବ ହୋଇଛି । ଏଥିସହ ସଂପୃକ୍ତ ଆଉ ଗୋଟିଏ କଥା ଜାଣି ଆପଣ ଗର୍ବ ଅନୁଭବ କରିବେ । ‘ମାଆ ପାଇଁ ଗଛଟିଏ’ ଅଭିଯାନ ଏବେ ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ ଦେଶଗୁଡ଼ିକରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟାପି ଚାଲିଛି । ମୁଁ ଯେତେବେଳେ ଗୟାନାରେ ଥିଲି, ସେଠାରେ ମଧ୍ୟ ଏହି ଅଭିଯାନର ସାକ୍ଷୀ ହୋଇଥିଲି । ସେଠାରେ ମୋ ସହିତ ଗୟାନାର ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଡ. ଇରଫାନ ଅଲି, ତାଙ୍କ ପତ୍ନୀଙ୍କ ମାଆ ଓ ପରିବାରର ବାକି ସଦସ୍ୟ ‘ମାଆ ପାଇଁ ଗଛଟିଏ’ ଅଭିଯାନରେ ସାମିଲ୍‌ ହୋଇଥିଲେ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଦେଶର ଭିନ୍ନ ଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳରେ ଏହି ଅଭିଯାନ କ୍ରମାଗତ ଜାରି ରହିଛି । ମଧ୍ୟ ପ୍ରଦେଶର ଇନ୍ଦୋରରେ ‘ମାଆ ପାଇଁ ଗଛଟିଏ ଅଭିଯାନରେ ଚାରା ରୋପଣର ରେକର୍ଡ ହୋଇଛି । ସେଠାରେ ୨୪ ଘଣ୍ଟାରେ ୧୨ ଲକ୍ଷରୁ ଅଧିକ ଚାରା ଲଗାଯାଇଥିଲା । ଏହି ଅଭିଯାନ ଯୋଗୁଁ ଇନ୍ଦୋରର ରେବତୀ ପାହାଡ଼ର ବନ୍ଧ୍ୟା ଅଞ୍ଚଳ ଏବେ ହରିତ୍‌ ଅଞ୍ଚଳରେ ବଦଳିଯିବ । ରାଜସ୍ଥାନର ଜୈସଲମେରରେ ଏହି ଅଭିଯାନ ଦ୍ୱାରା ଏକ ନିଆରା ରେକର୍ଡ ହୋଇଛି । ସେଠାକାର ମହିଳାଙ୍କର ଏକ ଦଳ ଏକ ଘଣ୍ଟାରେ ୨୫ ହଜାର ଚାରା ଲଗାଇଥିଲେ । ମାଆମାନେ ମାଆ ନାଁରେ ଚାରା ଲଗାଇଲେ ଓ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରେରଣା ଦେଲେ । ସେଠାରେ ଗୋଟିଏ ସ୍ଥାନରେ ପାଞ୍ଚ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକ ମିଶି ଚାରା ରୋପଣ କରିଥିଲେ– ଏହା ମଧ୍ୟ ଏକ ରେକର୍ଡ । ‘ମାଆ ପାଇଁ ଗଛଟିଏ’ ଅଭିଯାନରେ ଅନେକ ସାମାଜିକ ସଂସ୍ଥା ସ୍ଥାନୀୟ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁସାରେ ଚାରା ରୋପଣ କରୁଛନ୍ତି । ଯେଉଁଠି ଚାରା ରୋପଣ କରାଯାଉଛି, ସେଠାକାର ସମଗ୍ର ପରିସଂସ୍ଥା ବ୍ୟବସ୍ଥା ପରିବେଶ ଅନୁକୂଳ ଏବଂ ବିକଶିତ ହେଉ ବୋଲି ସେମାନେ ଚେଷ୍ଟା ଜାରି ରଖିଛନ୍ତି । ସେଥିପାଇଁ ଏହି ସଂସ୍ଥାଗୁଡ଼ିକ କେଉଁଠି ଔଷଧୀୟ ଚାରା ଲଗାଉଛନ୍ତି ତ ଆଉ କେଉଁଠି ପକ୍ଷୀଙ୍କ ବସା ପାଇଁ ଗଛ ଲଗାଉଛନ୍ତି । ବିହାରରେ “ଜୀବିକା ସ୍ୱୟଂ ସହାୟିକା ଗୋଷ୍ଠୀ’ର ମହିଳାମାନେ ୭୫ ଲକ୍ଷ ଗଛ ଲଗାଇବାର ଅଭିଯାନ ଚଳାଇଛନ୍ତି । ଏହି ମହିଳାଙ୍କର ଲକ୍ଷ୍ୟ ହେଲା ଫଳଦାୟୀ ଗଛ ଲଗାଇବା, ଯାହାଦ୍ୱାରା ଭବିଷ୍ୟତରେ ସେଥିରୁ କିଛି ଆୟ ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରିବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏହି ଅଭିଯାନରେ ଯୋଗଦେଇ ଯେକୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି ନିଜ ମା’ଙ୍କ ନାମରେ ଗଛଟିଏ ଲଗାଇପାରିବ । ଯଦି ମା’ ସାଥୀରେ ଅଛନ୍ତି ତାହେଲେ ତାଙ୍କୁ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇ ଆପଣ ଗଛ ଲଗାଇପାରିବେ । ଯଦି ନାହାନ୍ତି ତାଙ୍କ ଫଟୋକୁ ସାଥୀରେ ନେଇ ଆପଣ ଏହି ଅଭିଯାନର ଅଂଶୀଦାର ହୋଇପାରିବେ । ଗଛ ସହିତ ନିଜର ସେଲ୍ଫି ମଧ୍ୟ mygov.inରେ ଆପଣ ପୋଷ୍ଟ କରିପାରିବେ । ମା’ ଆମମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଯାହା କରେ ତା’ର ଋଣ ଆମେ କେବେ ବି ଶୁଝିପାରିବା ନାହିଁ କିନ୍ତୁ ମା’ଙ୍କ ନାମରେ ଗଛଟିଏ ଲଗାଇ ଆମେ ତାଙ୍କର ଉପସ୍ଥିତିକୁ ସଦାସର୍ବଦା ଜୀବନ୍ତ ରଖିପାରିବା ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ ଆପଣମାନେ ସମସ୍ତେ ପିଲାଦିନେ ଘରଚଟିଆକୁ ନିଜ ଘରର ଛାତ ଉପରେ ପାଖ ଗଛରେ କିଚିରିମିଚିରି କରୁଥିବାର ନିଶ୍ଚୟ ଦେଖିଥିବେ । ଘରଚଟିଆକୁ ତାମିଲ ଏବଂ ମାଲୟାଲମ୍ ଭାଷାରେ କୁରୁୱି, ତେଲଗୁରେ ପିଚ୍ଚୁକା ଏବଂ କନ୍ନଡ଼ ଭାଷାରେ ଗୁବ୍ବୀ କୁହାଯାଏ । ପ୍ରତ୍ୟେକ ଭାଷା ସଂସ୍କୃତିରେ ଘରଚଟିଆକୁ ନେଇ କଥା କାହାଣୀ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ । ଆମ ଆଖପାଖର ଜୈବ ବିବିଧତାକୁ ବଜାୟ ରଖିବାରେ ଘରଚଟିଆର ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ରହିଛି । କିନ୍ତୁ ଆଜି ସହରମାନଙ୍କରେ ଘରଚଟିଆ ଦେଖିବା ବଡ଼ କଷ୍ଟକର । ସହରୀକରଣର ବୃଦ୍ଧି ଯୋଗୁଁ ଘରଚଟିଆ ଆମଠାରୁ ଦୂରକୁ ଚାଲିଯାଇଛି । ବର୍ତ୍ତମାନ ପିଢ଼ୀର ଅନେକ ପିଲା ଅଛନ୍ତି ଯେଉଁମାନେ ଘରଚଟିଆକୁ ଖାଲି ଚିତ୍ର ବା ଭିଡ଼ିଓରେ ଦେଖିଛନ୍ତି । ଏଭଳି ପିଲାମାନଙ୍କ ଜୀବନରେ ଏହି ସୁନ୍ଦର ପକ୍ଷୀଟିକୁ ଫେରାଇ ଆଣିବା ପାଇଁ କିଛି ନିଆରା ପ୍ରୟାସ କରାଯାଉଛି । ଚେନ୍ନାଇର କୁଡ଼ୁଗଲ ଟ୍ରଷ୍ଟ ଘରଚଟିଆର ବଂଶ ବଢ଼ାଇବା ପାଇଁ ସ୍କୁଲ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ନିଜ ଅଭିଯାନରେ ସାମିଲ କରିଛନ୍ତି । ଘରଚଟିଆ ଆମର ନିତ୍ୟନୈମିତ୍ତିକ ଜୀବନରେ କେତେ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଏହି କଥା ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲୋକମାନେ ସ୍କୁଲଗୁଡ଼ିକୁ ଯାଇ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ବୁଝାଉଛନ୍ତି । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଘରଚଟିଆ ବସା ତିଆରି କରିବାର ତାଲିମ୍ ଦେଇଥାଏ । ଏଥିପାଇଁ ଅନୁଷ୍ଠାନର ଲୋକମାନେ ପିଲାମାନଙ୍କୁ କାଠର ଗୋଟିଏ ଛୋଟିଆ ଘର ତିଆରି କରିବା ଶିଖାଇଛନ୍ତି । ଏଥିରେ ଘରଚଟିଆର ରହିବା ଏବଂ ଖାଇବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯାଉଛି । ଏହା ଏଭଳି ଏକ ଘର ଯାହାକୁ ଯେକୌଣସି କୋଠାଘରର ବାହାର କାନ୍ଥରେ ରଖାଯାଇପାରିବ ଅଥବା ଗଛ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଲଗାଯାଇପାରିବ । ପିଲାମାନେ ଏହି ଅଭିଯାନରେ ଉତ୍ସାହର ସହିତ ଭାଗନେଲେ ଏବଂ ଘରଚଟିଆ ପାଇଁ ବହୁଳ ସଂଖ୍ୟାରେ ବସା ତିଆରି କରିବା ଆରମ୍ଭ କରିଦେଲେ । ଗଛ ଚାରିପାଶ୍ୱର୍ ମଧ୍ୟରେ ଅନୁଷ୍ଠାନଟି ଘରଚଟିଆ ପାଇଁ ଏହିଭଳି ୧୦,୦୦୦ ବସା ତିଆରି କରିଛି । କୁଡୁଗଲ ଟ୍ରଷ୍ଟର ଏହି ପ୍ରୟାସ ଦ୍ୱାରା ଆଖପାଖ ଅଞ୍ଚଳରେ ଘରଚଟିଆର ସଂଖ୍ୟା ବଢ଼ିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି । ଆପଣ ମଧ୍ୟ ଯଦି ନିଜ ଆଖପାଖରେ ଏହିଭଳି ପ୍ରୟାସ କରିବେ ତାହାଲେ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଘରଚଟିଆ ଆମ ଜୀବନର ଅଙ୍ଗ ହୋଇପାରିବ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, କର୍ଣ୍ଣାଟକ ରାଜ୍ୟର ମହୀଶୂରର ଗୋଟିଏ ଅନୁଷ୍ଠାନ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ‘Early Bird’ ନାମକ ଅଭିଯାନ ଆରମ୍ଭ କରିଛି । ଏହି ସଂସ୍ଥା ପିଲାମାନଙ୍କୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଜଣାଇବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ଲାଇବ୍ରେରୀ ଚଳାଉଛନ୍ତି । ଖାଲି ଏତିକି ନୁହେଁ ପିଲାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରକୃତି ପ୍ରତି ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ସୃଷ୍ଟି କରିବା ପାଇଁ ‘Nature Education Kit’ ତିଆରି କରିଛନ୍ତି । ଏହି କିଟରେ ପିଲାମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଗପବହି, ଖେଳ, ଆକ୍ଟିଭିଟି ସିଟ୍ ଏବଂ jig-saw puzzles ରହିଛି । ଏହି ଅନୁଷ୍ଠାନ ସହରର ପିଲାମାନଙ୍କୁ ଗାଁକୁ ନେଇ ଯାଉଛନ୍ତି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କୁ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କ ବିଷୟରେ ଶିକ୍ଷା ଦେଉଛି ଏହି ସଂସ୍ଥାର ପ୍ରୟାସ ଯୋଗୁଁ ପିଲାମାନେ ପକ୍ଷୀମାନଙ୍କର ଅନେକ ପ୍ରଜାତିକୁ ଚିହ୍ନିବାରେ ଲାଗିଲେଣି । ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ର ଶ୍ରୋତାମାନେ ମଧ୍ୟ ଏହିଭଳି ଚେଷ୍ଟା ଦ୍ୱାରା ପିଲାମାନଙ୍କ ଭିତରେ ନିଜ ଚତୁଃପାଦିଗକୁ ଦେଖିବା, ବୁଝିବାର ଅଲଗା ଦୃଷ୍ଟିକୋଣ ବିକଶିତ କରିପାରିବେ ।

ମୋର ପ୍ରିୟ ଦେଶବାସୀଗଣ, ଆପଣମାନେ ଦେଖିଥିବେ କେହି ଯଦି ‘ସରକାରୀ ଅଫିସ୍’ ବୋଲି କହେ ତାହାଲେ ଆପଣଙ୍କ ମନରେ ଫାଇଲଗଦାର ଚିତ୍ର ଆସିଯାଉଛି । ଆପଣ ଫିଲ୍ମମାନଙ୍କରେ ମଧ୍ୟ ଏଭଳି କିଛି ଦେଖିଥିବେ । ସରକାରୀ ଅଫିସରେ  ଏହି ଫାଇଲଗଦା ସମ୍ପର୍କରେ ଅନେକ ଥଟ୍ଟାମଜାର କାହାଣୀ ଶୁଣିବାକୁ ମିଳେ, ଅନେକ କାହାଣୀ ଲେଖା ବି ଯାଇଛି । ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରି ଏହି ଫାଇଲଗୁଡ଼ିକ ଅଫିସରେ ପଡ଼ି ପଡ଼ି ସେଥିରେ ଧୂଳି ଭର୍ତ୍ତି ହୋଇଯାଇଥାଏ, ସେଠି ଆବର୍ଜନା ସୃଷ୍ଟି ହୋଇଥାଏ – ଏହିଭଳି ଦଶକ ଦଶକର ପୁରୁଣା ଫାଇଲ୍ ଏବଂ Scrapକୁ ହଟାଇବା ପାଇଁ ଗୋଟିଏ ବିଶେଷ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନ କରାଗଲା । ଆପଣ ଜାଣି ଖୁସିହେବେ ଯେ ସରକାରୀ ବିଭାଗଗୁଡ଼ିକରେ ଏହି ଅଭିଯାନର ଅଭୂତ ପରିଣାମ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଲା । ସଫାସୁତୁରା ହେବାଦ୍ୱାରା ଅଫିସରେ ବହୁତ ଜାଗା ଖାଲି ହୋଇଗଲା । ଏହାଦ୍ୱାରା ଅଫିସରେ କାମ କରୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ଭିତରେ ଗୋଟିଏ ମାଲିକାନାର ଭାବ ମଧ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି ହେଲା । ନିଜର କାମ କରୁଥିବା ଜାଗାକୁ ସ୍ୱଚ୍ଛ ରଖିବାର ଦାୟିତ୍ୱବୋଧ ମଧ୍ୟ ତାଙ୍କଠାରେ ଦେଖାଯାଇଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଆପଣମାନେ ଅନେକ ସମୟରେ ଆମର ମୁରବୀ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଏକଥା କହିବା ଶୁଣିଥିବେ ଯେ ଯେଉଁଠାରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଛି ସେହିଠାରେ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କର ନିବାସ ହୋଇଥାଏ । ଆମ ଏଠାରେ ‘ଆବର୍ଜନାରୁ ସୁନା’ର ବିଚାର ଅତ୍ୟନ୍ତ ପ୍ରାଚୀନ । ଦେଶର ଅନେକ ଭାଗରେ ଯୁବକମାନେ ବେକାର ହୋଇପଡ଼ିଥିବା ଜିନିଷଗୁଡ଼ିକୁ ନେଇ ‘ଆବର୍ଜନାରୁ ସୁନା’ ଅର୍ଜନ କରୁଛନ୍ତି । ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର Innovation କରୁଛନ୍ତି । ଏହାଦ୍ୱାରା ସେମାନେ ପଇସା ରୋଜଗାର କରିବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ରୋଜଗାରର ସାଧନ ମଧ୍ୟ ବିକଶିତ କରୁଛନ୍ତି । ଏହି ଯୁବକମାନେ ନିଜ ପ୍ରୟାସରେ sustainable lifestyleକୁ ମଧ୍ୟ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ଦେଉଛନ୍ତି । ମୁମ୍ବାଇର ଦୁଇଜଣ ଝିଅଙ୍କର ପ୍ରୟାସ ବାସ୍ତବରେ ଖୁବ୍ ପ୍ରେରଣାଦାୟକ । ଅକ୍ଷରା ଏବଂ ପ୍ରକୃତି ନାମକ ଏହି ଝିଅ ଦୁଇଜଣ କତରନ୍ ଫ୍ୟାସନ୍ ସାମଗ୍ରୀ ତିଆରି କରୁଛନ୍ତି । ଆପଣ ମଧ୍ୟ ଜାଣନ୍ତି ଯେ କପଡ଼ା କାଟିବା ଏବଂ ସିଲେଇ କରିବା ସମୟରେ ଯେଉଁ କତରନ୍ ବାହାରୁଛି ତାକୁ ବେକାର ଭାବି ଫୋପାଡିଦିଆଯାଏ । ଅକ୍ଷରା ଏବଂ ପ୍ରକୃତିଙ୍କ ଟିମ୍ ସେହି କପଡାର ଆବର୍ଜନାରୁ ଫେସନ୍ ଉତ୍ପାଦରେ ପରିବର୍ତ୍ତିତ କରିଦେଉଛନ୍ତି । ଏହି କଟା କପଡାରୁ ତିଆରି ହେଉଥିବା ଟୋପି, ବ୍ୟାଗ୍ ଇତ୍ୟାଦି ହାତକୁ ହାତ ବିକ୍ରି ହୋଇଯାଉଛି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ସଫାସୁତୁରାକୁ ନେଇ ଉତ୍ତରପ୍ରଦେଶର କାନପୁରରେ ମଧ୍ୟ ଭଲ ପଦକ୍ଷେପ ନିଆଯାଉଛି । ଏଠାରେ କିଛି ଲୋକ ପ୍ରାତଃଭ୍ରମଣରେ ଯାଆନ୍ତି ଏବଂ ଗଙ୍ଗାଘାଟରେ ବିଛାଡ଼ିହୋଇ ପଡ଼ିଥିବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଆବର୍ଜନାକୁ ଉଠାଇ ନିଅନ୍ତି । ଏହି ସମୂହକୁ ‘Kanpur Ploggers Group’ ନାମ ଦିଆଯାଇଛି । ଏହି ଅଭିଯାନର ଆରମ୍ଭ କେତେଜଣ ବନ୍ଧୁ ମିଶିକି କରିଥିଲେ । ଧିରେ ଧିରେ ଏହା ଜନଭାଗିଦାରୀର ଏକ ବଡ଼ ଅଭିଯାନ ହୋଇଗଲା । ସହରର ଅନେକ ଲୋକ ଏହି କାର୍ଯ୍ୟରେ ଯୋଗଦେଇଛନ୍ତି । ଏହାର ସଦସ୍ୟମାନେ ଏବେ ଦୋକାନ ଏବଂ ଘରମାନଙ୍କରୁ ମଧ୍ୟ ଆବର୍ଜନା ଉଠାଇବାକୁ ଲାଗିଲେଣି । ଏହି ଆବର୍ଜନାରୁ Recycle Plantରେ tree guard ତିଆରି କରାଯାଉଛି । ଅର୍ଥାତ୍ ଏହି ଗ୍ରୁପର ଲୋକେ ଆବର୍ଜନାରୁ ତିଆରି ହୋଇଥିବା tree guard  ଦ୍ୱାରା ଚାରାର ସୁରକ୍ଷା ମଧ୍ୟ କରନ୍ତି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଛୋଟ ଛୋଟ ପ୍ରୟାସ ଦ୍ୱାରା କିଭଳି ବଡ଼ ସଫଳତା ମିଳୁଛି ଆସାମର ଇତିଶା ମଧ୍ୟ ତା’ର ଏକ ଉଦାହରଣ । ଇତିଶାର ପଢ଼ାଲେଖା ଦିଲ୍ଲୀ ଏବଂ ପୁନେରେ ହୋଇଛି । ଇତିଶା କର୍ପୋରେଟ ଦୁନିଆର ଜାକଜମକ ତ୍ୟାଗକରି ଅରୁଣାଚଳର ସାଙ୍ଗତି ଘାଟିକୁ ସଫା କରିବାରେ ଲାଗିଛନ୍ତି । ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କ ଯୋଗୁଁ ସେଠାରେ ଅନେକ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ଜମା ହେଉଥିଲା । ସେଠାକାର ନଦୀ ଯାହା ଦିନେ ଖୁବ୍ ସଫା ଥିଲା ସେ ଏହି ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନା ଯୋଗୁଁ ପ୍ରଦୂଷିତ ହୋଇଯାଇଥିଲା । ଏହାକୁ ସଫା କରିବା ପାଇଁ ଇତିଶା ସ୍ଥାନୀୟ ଲୋକମାନଙ୍କ ସହିତ ମିଶି କାମ କରୁଛନ୍ତି । ତାଙ୍କ ଗ୍ରୁପର ଲୋକମାନେ ସେଠାକୁ ଆସୁଥିବା ପର୍ଯ୍ୟଟକମାନଙ୍କୁ ସଚେତନ କରୁଛନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ ଆବର୍ଜନାକୁ ସଂଗ୍ରହ କରିବା ପାଇଁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପତ୍ୟକାରେ ବାଉଁଶରେ ତିଆରି ଡଷ୍ଟବିନମାନ ରଖିଛନ୍ତି ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ଏହିଭଳି ପ୍ରୟାସରୁ ଭାରତର ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଅଭିଯାନକୁ ଗତି ମିଳିଛି । ଏହା ନିରନ୍ତର ଚାଲୁଥିବା ଏକ ଅଭିଯାନ । ଆପଣଙ୍କ ଆଖପାଖରେ ମଧ୍ୟ ଏହିଭଳି କାମ ନିଶ୍ଚୟ ହେଉଥିବ । ଆପଣ ଏହିଭଳି ପ୍ରୟାସଗୁଡ଼ିକ ସମ୍ବନ୍ଧରେ ମୋତେ ନିଶ୍ଚୟ ଲେଖି ଜଣାନ୍ତୁ ।

ବନ୍ଧୁଗଣ, ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ର ଏହି ଅଧ୍ୟାୟରେ ଆଜିପାଇଁ ଏତିକି । ମୁଁ ମାସ ସାରା ଆପଣମାନଙ୍କ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା, ପତ୍ର ଏବଂ ପରାମର୍ଶଗୁଡ଼ିକୁ ଅପେକ୍ଷା କରି ରହୁଛି । ପ୍ରତିମାସରେ ଆପଣମାନଙ୍କଠାରୁ ମିଳୁଥିବା ପରାମର୍ଶ ମୋତେ ଆହୁରି ଭଲ କରିବାର ପ୍ରେରଣା ଦିଏ । ଆସନ୍ତା ମାସରେ ‘ମନ୍ କି ବାତ୍’ର ଆଉ ଏକ ଅଧ୍ୟାୟରେ ଆମେ ପୁଣି ଭେଟିବା । ସେ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆପଣ ସମସ୍ତ ଦେଶବାସୀଙ୍କୁ ମୋର ବହୁତ ବହୁତ ଶୁଭକାମନା । ବହୁତ ବହୁତ ଧନ୍ୟବାଦ ।

****************