പിഎം ഇന്ത്യ

നമസ്‌കാരം.

 നമ്മുടെ എല്ലാവരുടെയും സ്‌നേഹാദരങ്ങള്‍ നിറഞ്ഞ ആരാധനാപാത്രമായ ലതാ ദീദിയുടെ ജന്മദിനമാണ് ഇന്ന്. ആകസ്മികമായി, നവരാത്രിയുടെ മൂന്നാം ദിവസമായ ഇന്ന് ചന്ദ്രഘണ്ടാ മാതാവിന്റെ ആരാധനാ ഉത്സവം കൂടിയാണ്. ഒരു അന്വേഷകന്‍ കഠിനമായ ‘സാധന’ (പരിശീലനം) യിലൂടെ കടന്നുപോകുമ്പോള്‍, ചന്ദ്രഘണ്ട് മാതാവിന്റെ കൃപയാല്‍ അവന്‍ അല്ലെങ്കില്‍ അവള്‍ ദിവ്യസ്വരങ്ങള്‍ അനുഭവിക്കുകയും അനുഭവിക്കുകയും ചെയ്യുന്നുവെന്ന് വിശ്വസിക്കപ്പെടുന്നു. തന്റെ ദിവ്യമായ ശബ്ദം കൊണ്ട് ലോകത്തെ മുഴുവന്‍ വിസ്മയിപ്പിച്ച സരസ്വതി മാതാവിന്റെ അത്തരത്തിലുള്ള ഒരു ഭക്തയായിരുന്നു ലതാ ജി.  ലതാജി ‘സാധന’ ചെയ്തു, പക്ഷേ നമുക്കെല്ലാം അനുഗ്രഹം ലഭിച്ചു.  അയോധ്യയിലെ ലതാ മങ്കേഷ്‌കര്‍ ചൗക്കില്‍ സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്ന സരസ്വതി മാതാവിന്റെ ഈ കൂറ്റന്‍ ‘വീണ’ ആ സംഗീത പരിശീലനത്തിന്റെ പ്രതീകമായി മാറും.  ലതാ മങ്കേഷ്‌കര്‍ ചൗക്ക് സമുച്ചയത്തിലെ തടാകത്തിലെ ഒഴുകുന്ന വെള്ളത്തില്‍ മാര്‍ബിള്‍ കൊണ്ട് നിര്‍മ്മിച്ച 92 വെളുത്ത താമരകള്‍ അവരുടെ ആയുസ്സിനെ പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നുവെന്നാണ് ഞാന്‍ മനസ്സിലാക്കുന്നത്.  ഈ നൂതന ശ്രമത്തിന് യോഗി ജിയുടെ ഗവണ്‍മെന്റിനെയും അയോധ്യ വികസന അതോറിറ്റിയെയും അയോധ്യയിലെ ജനങ്ങളെയും ഞാന്‍ ഹൃദയപൂര്‍വ്വം അഭിനന്ദിക്കുന്നു.  ഈ അവസരത്തില്‍, എല്ലാ രാജ്യവാസികള്‍ക്കും വേണ്ടി ഞാന്‍ ഭാരതരത്ന ലതാ ജിക്ക് ഹൃദയംഗമമായ ആദരാഞ്ജലികള്‍ അര്‍പ്പിക്കുന്നു. അവരുടെ ജീവിതത്തില്‍ നിന്ന് നമുക്ക് ലഭിച്ച അനുഗ്രഹങ്ങള്‍ അവരുടെ ശ്രുതിമധുര ഗാനങ്ങളിലൂടെ വരും തലമുറകളില്‍ അടയാളപ്പെടുത്തണമെന്നു ഞാന്‍ ശ്രീരാമനോട് പ്രാര്‍ത്ഥിക്കുന്നു.

 സുഹൃത്തുക്കളേ,

 ലതാ ദീദിയെക്കുറിച്ച് എനിക്ക് ഒരുപാട് വൈകാരികവും സ്നേഹപൂര്‍ണവുമായ ഓര്‍മ്മകളുണ്ട്. അവരോട് സംസാരിക്കുമ്പോഴെല്ലാം അവരുടെ ശബ്ദത്തിന്റെ പരിചിതമായ മാധുര്യം എന്നെ മയക്കി.  ദീദി പലപ്പോഴും എന്നോട് പറയുമായിരുന്നു: ‘മനുഷ്യന്‍ പ്രായം കൊണ്ടല്ല, കര്‍മ്മം കൊണ്ടല്ല, രാജ്യത്തിനുവേണ്ടി എത്രയധികം പ്രവര്‍ത്തിക്കുന്നുവോ അത്രയും മഹത്വമുള്ളവരായിത്തീരും!’ അയോധ്യയിലെ ലതാ മങ്കേഷ്‌കര്‍ ചൗക്കും അവരുടെ ഇഷ്ടവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട അത്തരം ഓര്‍മ്മകളുമെല്ലാം രാഷ്ട്രത്തോടുള്ള കടപ്പാടിനെക്കുറിച്ചു ബോധമുള്ളവരാകാന്‍ നമ്മെ പ്രാപ്തരാക്കുമെന്നു ഞാന്‍ വിശ്വസിക്കുന്നു.

 സുഹൃത്തുക്കളേ,

 അയോധ്യയില്‍ രാമക്ഷേത്രം പണിയുന്നതിനുള്ള ഭൂമി പൂജ നടന്നപ്പോള്‍ ലതാ ദീദി എന്നെ ഫോണില്‍ വിളിച്ചത് ഓര്‍ക്കുന്നു.  അവര്‍ വളരെ വികാരഭരിതയായിരുന്നു, സന്തോഷവതിയായിരുന്നു, എന്നെ അനുഗ്രഹിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു. ഒടുവില്‍, രാമക്ഷേത്രത്തിന്റെ നിര്‍മ്മാണം നടക്കുകയാണെന്ന് അവര്‍ക്ക് വിശ്വസിക്കാനായില്ല.  ലതാ ദീദി പാടിയ ‘മന്‍ കി അയോധ്യാ തബ് തക് സൂനി, ജബ് തക് റാം നാ ആയേ’ എന്ന ഗാനമാണ് ഇന്ന് എന്റെ ഓര്‍മയിലേക്ക് വരുന്നത്. അയോധ്യയിലെ മഹാക്ഷേത്രത്തിലേക്കുള്ള ശ്രീരാമന്റെ വരവ് ആസന്നമാണ്. കോടിക്കണക്കിന് ആളുകള്‍ക്കിടയില്‍ രാമനെ പ്രതിഷ്ഠിച്ച ലതാ ദീദിയുടെ പേര് ഇപ്പോള്‍ വിശുദ്ധ നഗരമായ അയോധ്യയുമായി ശാശ്വതമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു.  രാമചരിത മാനസില്‍ ഇത് എഴുതിയിരിക്കുന്നു, ‘രാം തേ അധിക്, രാം കര്‍ ദാസ’, അതായത് ഭഗവാന്‍ ശ്രീരാമന്റെ ഭക്തര്‍ ഭഗവാന്‍ വരുന്നതിന് മുമ്പ് എത്തിച്ചേരുന്നു എന്നാണ്. അതിനാല്‍, അവരുടെ സ്മരണയ്ക്കായി നിര്‍മ്മിച്ച ലതാ മങ്കേഷ്‌കര്‍ ചൗക്ക് മഹത്തായ ക്ഷേത്രം പൂര്‍ത്തിയാകുന്നതിന് മുമ്പ് ഉയര്‍ന്നുവന്നിരിക്കുന്നു.

 സുഹൃത്തുക്കളേ,

 നമ്മുടെ നാഗരികതയുടെ പ്രതീകമാണ് ശ്രീരാമന്‍. നമ്മുടെ ധാര്‍മ്മികതയുടെയും മൂല്യങ്ങളുടെയും അന്തസ്സിന്റെയും കടമയുടെയും ജീവിക്കുന്ന ആദര്‍ശമാണ് രാമന്‍. അയോധ്യ മുതല്‍ രാമേശ്വരം വരെയുള്ള ഇന്ത്യയിലെ എല്ലാ കണങ്ങളിലും ശ്രീരാമന്‍ ലയിച്ചിരിക്കുന്നു.  ശ്രീരാമന്റെ അനുഗ്രഹത്തോടുകൂടിയ ക്ഷേത്രത്തിന്റെ നിര്‍മ്മാണത്തിന്റെ ദ്രുതഗതി കണ്ട് രാജ്യം മുഴുവന്‍ ആവേശത്തിലാണ്. ഇത് അയോധ്യയുടെ അഭിമാനമായ പൈതൃകത്തിന്റെ പുനഃസ്ഥാപനമാണ്, വികസനത്തിന്റെ ഒരു പുതിയ അധ്യായം കൂടിയാണ്.  ലതാ ചൗക്ക് വികസിപ്പിച്ച സ്ഥലം അയോധ്യയിലെ സാംസ്‌കാരിക പ്രാധാന്യമുള്ള വിവിധ സ്ഥലങ്ങളെ ബന്ധിപ്പിക്കുന്ന പ്രധാന സ്ഥലങ്ങളില്‍ ഒന്നാണ് എന്നതില്‍ എനിക്ക് സന്തോഷമുണ്ട്.  രാം കി പൈഡിക്ക് സമീപമാണ് ഈ ചൗക്ക്. സരയുവിന്റെ പുണ്യപ്രവാഹവും അതില്‍ നിന്ന് അകലെയല്ല. ലതാ ദീദിയുടെ പേരില്‍ ഒരു ചൗക്ക് നിര്‍മ്മിക്കാന്‍ ഇതിലും മികച്ച സ്ഥലം എന്താണ്? എത്രയോ യുഗങ്ങള്‍ക്ക് ശേഷവും രാമനെ അയോധ്യ നമ്മുടെ മനസ്സില്‍ നിലനിര്‍ത്തിയതുപോലെ, ലതാ ദീദിയുടെ സ്തുതിഗീതങ്ങളും നമ്മുടെ മനസ്സാക്ഷിയെ ശ്രീരാമനില്‍ ലയിപ്പിച്ചു.  അത് ‘ശ്രീ രാമചന്ദ്ര കൃപാലു ഭജ് മാന്‍, ഹരന്‍ ഭവ ഭയ ദാരുണം’ എന്ന രാംചരിതമാനസ് മന്ത്രമായാലും മീരാഭായിയുടെ ‘പായോ ജി മൈനേ റാം രത്തന്‍ ധന് പായോ’ ആയാലും, ബാപ്പുവിന്റെ പ്രിയപ്പെട്ട ‘വൈഷ്ണവ് ജന്‍’ ആയാലും, ‘തും ആശാ വിശ്വാസ് ഹമാരേ റാം’ പോലെയുള്ള മധുരമായ ഈണങ്ങളായാലും. ലതാ ജി പാടിയ ഇത്തരം ഗാനങ്ങളിലൂടെ രാജ്യത്തെ നിരവധിയാളുകള്‍ ശ്രീരാമനെ അനുഭവിച്ചറിഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. ലതാ ദീദിയുടെ ദിവ്യമായ ശബ്ദത്തിലൂടെ ശ്രീരാമന്റെ അമാനുഷിക സ്വരമാധുരി നാം അനുഭവിച്ചറിഞ്ഞു.

സുഹൃത്തുക്കളേ,

 ഈ പ്രഭാവം സംഗീതത്തില്‍ മാത്രം വാക്കുകളില്‍ നിന്നും സ്വരങ്ങളില്‍ നിന്നും ഉണ്ടാകുന്നതല്ല. ഗീതം ആലപിക്കുന്ന വ്യക്തിക്ക് രാമനോടുള്ള ആ വികാരവും ഭക്തിയും ബന്ധവും സമര്‍പ്പണവും ഉണ്ടാകുമ്പോഴാണ് ഈ പ്രഭാവം ഉണ്ടാകുന്നത്.  അതുകൊണ്ടാണ് ലതാജി ചൊല്ലുന്ന മന്ത്രങ്ങളില്‍ അവരുടെ സ്തുതിഗീതങ്ങളിലെ സ്വരങ്ങള്‍ മാത്രമല്ല, അവരുടെ വിശ്വാസവും ആത്മീയതയും വിശുദ്ധിയും പ്രതിധ്വനിക്കുന്നത്.

 സുഹൃത്തുക്കളേ,

 ഇന്നും ലതാ ദീദിയുടെ സ്വരത്തില്‍ ‘വന്ദേമാതരം’ കേള്‍ക്കുമ്പോള്‍ ഭാരതമാതാവിന്റെ വിശാല രൂപം നമ്മുടെ കണ്‍മുന്നില്‍ പ്രത്യക്ഷപ്പെടാന്‍ തുടങ്ങുന്നു.  ലതാ ദീദി എപ്പോഴും പൗരധര്‍മ്മങ്ങളെക്കുറിച്ച് ബോധവതിയായിരുന്നതുപോലെ, ഈ ചൗക്ക് അയോധ്യയില്‍ താമസിക്കുന്നവര്‍ക്കും അവരുടെ ഭക്തിക്കായി അയോധ്യയില്‍ വരുന്നവര്‍ക്കും പ്രചോദനമാകും.  ഈ ചൗക്ക്, ഈ ‘വീണ’ അയോധ്യയുടെ വികസനത്തെയും അയോധ്യയുടെ പ്രചോദനത്തെയും കൂടുതല്‍ പ്രതിധ്വനിപ്പിക്കും.  ലതാ ദീദിയുടെ പേരിലുള്ള ഈ ചൗക്ക് നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ കലാ ലോകവുമായി ബന്ധപ്പെട്ടിരിക്കുന്ന ആളുകള്‍ക്ക് പ്രചോദനം നല്‍കുന്ന സ്ഥലമായും പ്രവര്‍ത്തിക്കും.  ആധുനികതയിലേക്ക് നീങ്ങുമ്പോഴും അതിന്റെ വേരുകളുമായി ബന്ധപ്പെട്ടുനില്‍ക്കുമ്പോഴും ഇന്ത്യയുടെ കലയും സംസ്‌കാരവും ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ മുക്കിലും മൂലയിലും എത്തിക്കാന്‍ ഇത് എല്ലാവരെയും ഓര്‍മ്മിപ്പിക്കും.  ഇന്ത്യയുടെ കലയും സംസ്‌കാരവും ലോകത്തിന്റെ എല്ലാ മുക്കിലും മൂലയിലും എത്തിക്കേണ്ടത് ആയിരക്കണക്കിന് വര്‍ഷത്തെ ഇന്ത്യയുടെ പൈതൃകത്തില്‍ അഭിമാനം കൊള്ളുന്ന നമ്മുടെ കടമയാണ്. ഇതിന് ലതാ ദീദിയെപ്പോലെയുള്ള സമര്‍പ്പണവും നമ്മുടെ സംസ്‌കാരത്തോടുള്ള അപാരമായ സ്‌നേഹവും അനിവാര്യമാണ്.

 ഇന്ത്യയുടെ കലാലോകത്തെ ഓരോ അന്വേഷകനും ഈ ചൗക്കില്‍ നിന്ന് ഒരുപാട് കാര്യങ്ങള്‍ പഠിക്കാന്‍ കഴിയുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്.  ലതാ ദീദിയുടെ സ്വരങ്ങള്‍ വരുംകാലങ്ങളില്‍ രാജ്യത്തെ എല്ലാ കണികകളെയും ബന്ധിപ്പിക്കും.  ഈ വിശ്വാസത്തോടെ, അയോധ്യയിലെ ജനങ്ങളില്‍ നിന്ന് എനിക്കും ചില പ്രതീക്ഷകളുണ്ട്.  സമീപഭാവിയില്‍ തന്നെ രാമക്ഷേത്രം നിര്‍മ്മിക്കപ്പെടും, രാജ്യത്തെ നിരവധി ആളുകള്‍ അയോധ്യയിലേക്ക് വരും.  അയോധ്യയിലെ ജനങ്ങള്‍ ഗംഭീരവും മനോഹരവും വൃത്തിയുള്ളതുമായ അയോധ്യ ഉണ്ടാക്കണം.  ഇന്നു മുതല്‍ തന്നെ ഇക്കാര്യത്തില്‍ ഒരുക്കങ്ങള്‍ നടത്തണം.  ഇത് അയോധ്യയിലെ ഓരോ പൗരനും ചെയ്യണം.  അപ്പോള്‍ മാത്രമേ സന്ദര്‍ശകരായ ഏതൊരു ഭക്തനും രാമക്ഷേത്രത്തിന്റെ ബഹുമാനവും അയോധ്യയുടെ ക്രമീകരണങ്ങളും മഹത്വവും ആതിഥ്യമര്യാദയും അനുഭവിക്കുകയുള്ളൂ.  അയോധ്യയിലെ എന്റെ സഹോദരീ സഹോദരന്മാരേ, ഇപ്പോള്‍ തന്നെ ഒരുക്കങ്ങള്‍ ആരംഭിക്കുക. ലതാ ദീദിയുടെ ജന്മദിനം നിങ്ങളെ എന്നും പ്രചോദിപ്പിക്കുന്നത് തുടരട്ടെ!  നിങ്ങള്‍ക്ക് എല്ലാ ആശംസകളും നേരുന്നു.

 നന്ദി

-ND-