પીએમઇન્ડિયા

સંયુક્ત રાષ્ટ્રના મહાસચિવ એન્ટોનિયો ગુટેરેસજી, ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી શ્રી ભૂપેન્દ્રભાઈ પટેલ, ભારતના વિદેશ મંત્રી ડૉ. એસ. જયશંકરજી, દેશ-વિદેશના અન્ય તમામ મહાનુભાવો, બહેનો અને સજ્જનો, આ ગૌરવશાળી ધરતી પર આપ સૌનું હાર્દિક સ્વાગત છે. એન્ટોનિયો ગુટેરેસ માટે તો ભારત બીજા ઘર જેવું છે. આપે તમારી યુવાનીમાં ઘણી વખત ભારતનો પ્રવાસ પણ કર્યો છે. ગોવા સાથે તમારા પારિવારિક સંબંધો પણ છે. મને લાગે છે કે આજે હું મારા જ પરિવારના એક સભ્યનું ગુજરાતમાં સ્વાગત કરી રહ્યો છું. એન્ટોનિયો ગુટેરેસ, અહીં આવવા બદલ તમારો ખૂબ ખૂબ આભાર, ખૂબ ખૂબ અભિનંદન. મને ખુશી છે કે મિશન લાઈફની શરૂઆતથી જ ઘણા દેશો આ સંકલ્પ સાથે જોડાયેલા છે. હું ફ્રાન્સના રાષ્ટ્રપતિ શ્રી મેક્રોન, યુ.કે.ના પ્રધાનમંત્રી લિઝ ટ્રસ, ગયાનાના પ્રમુખ ઇરફાન અલી, આર્જેન્ટિનાના રાષ્ટ્રપતિ આલ્બર્ટો ફર્નાન્ડીઝ, મોરેશિયસના પ્રધાનમંત્રી પ્રવિંદ જુગનાથ, મેડાગાસ્કરના પ્રમુખ એન્ડ્રી રાજોએલિના, નેપાળના પ્રધાનમંત્રી શેર બહાદુર જી, માલદીવના ભાઈ સોલિહ, જ્યોર્જિયાના પ્રધાનમંત્રી ઇરાકલી ગરીબાશવિલી, એસ્ટોનિયાના પ્રધાનમંત્રી કજા કલ્લાસનો હૃદયપૂર્વક આભાર માનું છું.

સાથીઓ,

આ કાર્યક્રમ આપણા રાષ્ટ્રીય ગૌરવ, સ્ટેચ્યુ ઓફ યુનિટી, સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલની વિશાળ પ્રતિમાના સાન્નિધ્યમાં યોજાઈ રહ્યો છે અને એકતા એ આબોહવા પરિવર્તન સામે જીવનનું સૌથી મહત્વપૂર્ણ પરિબળ છે. વિશ્વની સૌથી મોટી પ્રતિમા આપણને ઉચ્ચ પર્યાવરણીય લક્ષ્યો નક્કી કરવા અને તેને પૂર્ણ કરવા માટે પ્રેરણા આપશે.

સાથીઓ,

જ્યારે ધોરણો વિશાળ હોય છે, ત્યારે રેકોર્ડ પણ વિશાળ હોય છે. ગુજરાતમાં આ કાર્યક્રમનું આયોજન કરવું એ ઘણું મહત્વપૂર્ણ છે. અને તે સંપૂર્ણપણે યોગ્ય પણ છે. ગુજરાત એ ભારતના રાજ્યોમાંનું એક છે જેણે સૌપ્રથમ પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા અને પર્યાવરણ સંરક્ષણ તરફ ઘણાં પગલાં ભરવાનું શરૂ કર્યું છે. નહેરો પર સોલાર પેનલ લગાવવાની હોય કે પછી દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તારોમાં પાણીનું સ્તર વધારવા માટે જળ સંરક્ષણ માટે ઝુંબેશ ચલાવવી હોય, ગુજરાત હંમેશા એક રીતે અગ્રેસર રહ્યું છે, ટ્રેન્ડસેટર રહ્યું છે.

સાથીઓ,

આબોહવા પરિવર્તન વિશે એવી ધારણા બાંધવામાં આવી છે કે જાણે તે માત્ર નીતિ સાથે જોડાયેલી બાબત હોય. પરંતુ જેમ જેમ આપણે આ મુદ્દાને નીતિથી જોવાનું શરૂ કરીએ છીએ, ત્યારે જાણતા-અજાણતા આપણા મગજમાં એવું આવે છે કે સરકાર તેના પર કંઈક કરશે. અથવા તેઓ વિચારે છે કે આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓએ આ અંગે કોઈ પગલાં લેવા જોઈએ. એ વાત સાચી છે કે સરકાર, આંતરરાષ્ટ્રીય સંસ્થાઓ, તેમની ભૂમિકા મોટી છે, અને તેઓ તેને સંભાળવાનો પ્રયાસ પણ કરી રહ્યા છે. પરંતુ આપણે બધા જોઈ શકીએ છીએ કે હવે આ મુદ્દાની ગંભીરતા ચર્ચાઓમાંથી બહાર આવી ગઈ છે અને આજે વિશ્વના દરેક ખૂણામાં, દરેક ઘરમાં દેખાઈ રહી છે.

હવામાન પરિવર્તનને કારણે લોકો તેમની આસપાસ થઈ રહેલા ફેરફારોને અનુભવવા લાગ્યા છે. છેલ્લા કેટલાક દાયકાઓમાં, અમે અણધાર્યા આફતોના ચહેરામાં આ આડઅસર વધુ તીવ્ર બની જોઈ છે. આજે આપણા ગ્લેશિયર્સ પીગળી રહ્યા છે, દરિયાની સપાટી વધી રહી છે. આપણી નદીઓ સુકાઈ રહી છે, હવામાન અનિશ્ચિત થઈ રહ્યું છે. અને આ ફેરફારો લોકોને એવું વિચારતા કરી રહ્યા છે કે ક્લાઈમેટ ચેન્જના મુદ્દાને માત્ર નીતિ ઘડતરના સ્તર પર છોડી શકાય નહીં. લોકોને પોતે જ એ વાતનો અહેસાસ થવા લાગ્યો છે કે એક વ્યક્તિ, એક કુટુંબ અને સમુદાય તરીકે, તેઓએ આ પૃથ્વી માટે, આ ગ્રહ માટે થોડી જવાબદારી લેવી જોઈએ અને પોતાના માટે કંઈક કરવું જોઈએ. લોકો જાણવા માંગે છે કે તેઓ પોતાના પ્રયાસોથી અથવા પરિવાર સાથે અને તેમના સમુદાય સાથે મળીને શું પગલાં લઈ શકે છે, જેથી પૃથ્વીને સુરક્ષિત કરી શકાય? આ પૃથ્વીનું રક્ષણ થાય.

આ બધા પ્રશ્નોના જવાબ મિશન લાઇફમાં છે. મિશન લાઇફનો મંત્ર ‘પર્યાવરણ માટે જીવનશૈલી‘ છે. પૃથ્વી પર રહેતા દરેક વ્યક્તિના વ્યક્તિગત પ્રયાસોની શુભેચ્છા સાથે, આજે હું મિશન લાઇફના આ વિઝનને વિશ્વની સામે રજૂ કરી રહ્યો છું. મિશન લાઇફ આ પૃથ્વીની સુરક્ષા માટે લોકોની શક્તિઓને જોડે છે, તેમને વધુ સારી રીતે ઉપયોગ કરવાનું શીખવે છે. મિશન લાઈફ લોકતાંત્રિક-લોકશાહી રીતે ક્લાઈમેટ ચેન્જ સામેની લડાઈને વિસ્તારી રહી છે. જેમાં દરેક વ્યક્તિ પોતાની ક્ષમતા મુજબ યોગદાન આપી શકે છે. મિશન લાઇફ માને છે કે નાના પ્રયાસો પણ મોટી અસર કરી શકે છે. મિશન લાઇફ આપણને પ્રેરણા આપે છે કે આપણે બધા આપણા રોજિંદા જીવનમાં ઘણું બધું કરી શકીએ છીએ જે પર્યાવરણનું રક્ષણ કરશે. મિશન લાઈફ માને છે કે આપણી જીવનશૈલી બદલીને પર્યાવરણને સુરક્ષિત કરી શકાય છે. હું તમને બે ખૂબ જ રસપ્રદ ઉદાહરણો આપવા માંગુ છું, હું તમને એક ખૂબ જ સરળ વાત કહેવા માંગુ છું. તમે જોયું જ હશે કે કેટલાક લોકો ACનું તાપમાન 17 ડિગ્રી અથવા 18 ડિગ્રી સેલ્સિયસ રાખવાનું પસંદ કરે છે. પરંતુ ACનું તાપમાન આટલું ઓછું કર્યા બાદ આ લોકો સૂતી વખતે ધાબળા કે રજાઇનો સહારો લે છે. ACના દરેક ડિગ્રી તાપમાનને ઘટાડીને, આપણે પર્યાવરણ પર સમાન નકારાત્મક અસર કરીએ છીએ, એટલે કે, જો આપણે તેને બચાવી શકીએ, તો આપણે પ્રયત્ન કરીને તે કરી શકીએ. એટલે કે, જો આપણે આપણી જીવનશૈલીને ઠીક કરીએ, તો આપણે પર્યાવરણ માટે એક મોટી મદદ બનીશું. જ્યાં મારે લાઈફસ્ટાઈલમાંથી બીજું રસપ્રદ ઉદાહરણ જણાવવું છે. આપણે જોઈએ છીએ, કેટલાક લોકો સરેરાશ 5 કિલોમીટર પ્રતિ લિટરના વાહન સાથે જીમમાં જાય છે અને જીમમાં ટ્રેડ મીલમાં સખત પરસેવો પાડવાનો પ્રયાસ કરે છે. અરે ભાઈ, જો તમે આ પરસેવો ઊંચકીને ચાલીને કે સાઈકલ પર જીમમાં જઈને કાઢ્યો હોત તો પર્યાવરણનું રક્ષણ થયું હોત અને તમારા સ્વાસ્થ્યનું પણ રક્ષણ થાત.

સાથીઓ,

વ્યક્તિ અને સમાજના નાના પ્રયાસો જીવનશૈલીમાંથી કેટલા મોટા પરિણામો લાવી શકે છે. હું આનું ઉદાહરણ પણ આપવા માંગુ છું. અમે ભારતમાં થોડા વર્ષો પહેલા દેશવાસીઓએ વધુને વધુ એલઇડી બલ્બનો ઉપયોગ કરવાની વિનંતી કરી હતી. જેનો ઉદ્દેશ્ય લોકોના વીજળીના બિલમાં ઘટાડો, વીજળીની કિંમતમાં ઘટાડો અને પર્યાવરણનું રક્ષણ કરવાનો હતો. સરકારે એલઇડી બલ્બની યોજના શરૂ કરી અને દેશનું ખાનગી ક્ષેત્ર પણ તેમાં સહભાગી બન્યું. અહીં આવેલા આંતરરાષ્ટ્રીય નિષ્ણાતોને જાણીને નવાઈ લાગશે કે થોડા જ સમયમાં ભારતના લોકોએ પોતાના ઘરોમાં 160 કરોડથી વધુ એલઈડી બલ્બ લગાવ્યા છે, ફેરફારો કર્યા છે અને તેની અસર એ છે કે 100 મિલિયન ટનથી વધુ કાર્બન ડાયોક્સાઈડ ઘટાડી શક્યા છીએ. અમે ઉત્પાદન ઘટાડવામાં, તેના ઉત્સર્જનને ઘટાડવામાં સક્ષમ થયા. અને હું તમને ચોક્કસપણે કહીશ કે આની નોંધ લો, આ દર વર્ષે થઈ રહ્યું છે, તે માત્ર એક વખતની ઘટના નથી, દર વર્ષે તે લાભદાયી બનવાનું છે અને તે ફાયદાકારક છે. થઈ રહ્યું છે. એલઇડીના કારણે હવે દર વર્ષે આટલું ઉત્સર્જન ઓછું થવા લાગ્યું છે.

સાથીઓ,

ગુજરાત એ મહાત્મા ગાંધીની જન્મભૂમિ છે. તેઓ એ ચિંતકોમાંના એક હતા કે જેઓ પર્યાવરણની જાળવણી અને પ્રકૃતિ સાથે સુમેળમાં જીવન જીવવાનું મહત્વ ખૂબ સમજતા હતા. તેમણે ટ્રસ્ટીશીપનો ખ્યાલ વિકસાવ્યો હતો. મિશન લાઇફ આ બધાને પર્યાવરણના ટ્રસ્ટી બનાવે છે. ટ્રસ્ટી તે છે જે સંસાધનોના આડેધડ ઉપયોગને મંજૂરી આપતા નથી. ટ્રસ્ટી શોષક તરીકે નહીં પરંતુ ફીડર તરીકે કાર્ય કરે છે. મિશન લાઇફ P3ના ખ્યાલને મજબૂત બનાવશે. P3 એટલે પ્રો પ્લેનેટ પીપલ. આજે આપણે એવી દુનિયામાં જીવી રહ્યા છીએ જ્યાં કોણ કયા દેશ કે જૂથ સાથે છે અને કોણ કયા દેશ કે જૂથની વિરુદ્ધ છે તેની ચર્ચા ચાલી રહી છે. પરંતુ મિશન લાઇફ, પૃથ્વીના લોકોને પ્રો પ્લેનેટ પીપલ તરીકે જોડે છે, તેમને તેમના વિચારોમાં સમાવે છે, તેમને એક કરે છે. તે ‘ગ્રહની જીવનશૈલી, ગ્રહ માટે અને ગ્રહ દ્વારા‘ ના મૂળભૂત સિદ્ધાંત પર ચાલે છે.

સાથીઓ,

ભૂતકાળમાંથી શીખીને જ આપણે વધુ સારા ભવિષ્યનું નિર્માણ કરી શકીએ છીએ. ભારતમાં હજારો વર્ષોથી પ્રકૃતિની પૂજા કરવાની સમૃદ્ધ પરંપરા છે. આપણા વેદોમાં પણ ખૂબ જ સચોટ રીતે કહેવામાં આવ્યું છે કે પાણી, જમીન, વાયુ અને પ્રકૃતિ દ્વારા આપવામાં આવેલી તમામ વસ્તુઓનું મહત્વ સમજાવે છે. ઉદાહરણ તરીકે, અથર્વવેદ કહે છે: માતા ભૂમિહ પુત્રોહમ્ પૃથ્વીહ. એટલે કે પૃથ્વી આપણી માતા છે અને આપણે તેના સંતાન છીએ. ‘રિડ્યુસ, રિયુઝ અને રિસાયકલ‘ અને સર્ક્યુવર ઈકોનોમી હજારો વર્ષોથી આપણા ભારતીયોની જીવનશૈલીનો એક ભાગ છે. અને આપણે બધા જાણીએ છીએ કે વિશ્વના ઘણા ભાગોમાં, ઘણા દેશોમાં, આવી પ્રથાઓ આજે પણ પ્રચલિત છે, જે આપણને પ્રકૃતિ સાથે સુમેળમાં ચાલવાની પ્રેરણા આપે છે. મિશન લાઇફ પ્રકૃતિના સંરક્ષણને લગતી દરેક જીવનશૈલીનો સમાવેશ કરશે, જે આપણા પૂર્વજોએ અપનાવી હતી અને જેને આપણે આપણી જીવનશૈલીનો એક ભાગ બનાવી શકીએ છીએ.

સાથીઓ,

આજે, ભારતનું વાર્ષિક માથાદીઠ કાર્બન ફૂટપ્રિન્ટ માત્ર 1.5 ટન છે, જેની સરખામણીએ વિશ્વની સરેરાશ પ્રતિ વર્ષ 4 ટન છે. તેમ છતાં, ભારત જળવાયુ પરિવર્તન જેવી વૈશ્વિક સમસ્યાને ઉકેલવામાં મોખરે કામ કરી રહ્યું છે. કોલસા અને લાકડાના ધુમાડાથી છુટકારો મેળવવા માટે તેણે ઉજ્જવલા યોજના શરૂ કરી. જળ સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને, અમે આજે ભારતના દરેક જિલ્લામાં 75 ‘અમૃત સરોવર‘ બનાવવાનું વિશાળ અભિયાન ચલાવી રહ્યા છીએ. અહીં વેસ્ટમાંથી વેલ્થ પર અભૂતપૂર્વ ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. આજે, ભારત વિશ્વમાં ચોથા નંબરની સૌથી મોટી પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા ક્ષમતા તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. આજે આપણે પવન ઊર્જામાં પણ ચોથા નંબર પર છીએ, સૌર ઊર્જામાં પાંચમા નંબર પર છીએ. છેલ્લા 7-8 વર્ષમાં ભારતની પુનઃપ્રાપ્ય ઊર્જા ક્ષમતામાં લગભગ 290 ટકાનો વધારો થયો છે. અમે સમયમર્યાદાના 9 વર્ષ પહેલા બિન-અશ્મિ-ઇંધણની ઇલેક્ટ્રિક ક્ષમતાના 40 ટકા એટલે કે માત્ર તે સ્ત્રોતને હાંસલ કરવાનો લક્ષ્યાંક પણ હાંસલ કર્યો છે. અમે પેટ્રોલમાં 10 ટકા ઇથેનોલ મિશ્રણનો લક્ષ્યાંક પણ નક્કી કર્યો હતો અને અમે તે પણ સમયમર્યાદાના 5 મહિના પહેલા હાંસલ કરી લીધો છે. ભારત પેટ્રોલમાં 20 ટકા ઇથેનોલ મિશ્રણના લક્ષ્ય પર કામ કરી રહ્યું છે. ભારત પણ હાઇડ્રોજન ઇકોસિસ્ટમ માટે ઇકો-ફ્રેન્ડલી ઊર્જા સ્ત્રોત તરફ ખૂબ જ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે અને આ ગુજરાત ગ્રીન હાઇડ્રોજન માટે હબ તરીકે વિકાસ કરી રહ્યું છે. આ ભારત અને વિશ્વના ઘણા દેશોને તેમના નેટ ઝીરોનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવામાં મદદ કરશે.

સાથીઓ,

આજે ભારત પણ પ્રગતિ કરી રહ્યું છે અને કુદરત સાથે સુમેળમાં રહેવાનો માર્ગ પણ એટલો જ સારો દાખલો બનાવી રહ્યો છે. આજે ભારત વિશ્વનું પાંચમું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર પણ બની ગયું છે, આપણો જંગલ વિસ્તાર પણ વધી રહ્યો છે, વન્યજીવોની સંખ્યા પણ સતત વધી રહી છે. ભારત હવે વિશ્વ સાથે તેની ભાગીદારી વધુ વધારવા માંગે છે. એક સૂર્ય, એક વિશ્વ, એક ગ્રીડ જેવી ઝુંબેશ આવા લક્ષ્યો પ્રત્યેના અમારા સંકલ્પને મજબૂત કરે છે. આપત્તિ સ્થિતિસ્થાપક ઇન્ફ્રાસ્ટ્રક્ચર માટે ગઠબંધનની રચનાનું નેતૃત્વ કરીને, ભારતે વિશ્વને પર્યાવરણ સંરક્ષણ પ્રત્યેના તેના ખ્યાલથી વાકેફ કર્યા છે. મિશન લાઇફ આ શ્રેણીનું આગલું પગલું છે.

સાથીઓ,

સેક્રેટરી જનરલ એન્ટોનિયો ગુટેરેસ મારી સાથે સહમત થશે કે જ્યારે પણ ભારત અને સંયુક્ત રાષ્ટ્રએ સાથે મળીને કામ કર્યું છે, ત્યારે વિશ્વને વધુ સારી જગ્યા બનાવવાના નવા રસ્તાઓ મળી આવ્યા છે. ભારતે આંતરરાષ્ટ્રીય યોગ દિવસની દરખાસ્ત કરી હતી, જેને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર દ્વારા સમર્થન મળ્યું હતું અને આજે તે સંયુક્ત રાષ્ટ્રના સમર્થનને કારણે, યોગ વિશ્વના લાખો લોકોને સ્વસ્થ જીવન જીવવા માટે પ્રેરણા આપવાનું કારણ બની ગયું છે. આવું જ એક ઉદાહરણ મિલેટનું આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ છે. ભારત વિશ્વને તેના પરંપરાગત અને પર્યાવરણને અનુકૂળ, બરછટ અનાજ સાથે જોડવા માંગે છે. યુનાઈટેડ નેશન્સે પણ આને સમર્થન આપ્યું હતું. અમે આવતા વર્ષે બાજરીનું આંતરરાષ્ટ્રીય વર્ષ ઉજવવા જઈ રહ્યા છીએ, પરંતુ હવેથી સમગ્ર વિશ્વમાં તેની ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. મને ખાતરી છે કે સંયુક્ત રાષ્ટ્રના સમર્થનથી મિશન લાઇફને વિશ્વના દરેક ખૂણે, દરેક દેશ, દરેક નાગરિક સુધી પહોંચાડવામાં મોટી સફળતા મળશે. આપણે આ મંત્રને યાદ રાખવાનો છે – પ્રકૃતિ રક્ષતિ રક્ષિતા. એટલે કે જેઓ પ્રકૃતિની રક્ષા કરે છે, કુદરત તેમનું રક્ષણ કરે છે. હું માનું છું કે, આ મિશન લાઈફને અનુસરીને, આપણે એક સારી દુનિયાનું નિર્માણ કરી શકીશું. ફરી એકવાર હું તમારા બધાનો આભાર વ્યક્ત કરું છું અને યુએનના આ સમર્થન માટે ફરી એકવાર હું મારા હૃદયપૂર્વક આભાર સાથે મારું ભાષણ સમાપ્ત કરું છું. આભાર.

YP/GP/JD