પીએમઇન્ડિયા

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીની અધ્યક્ષતામાં કેન્દ્રીય મંત્રીમંડળે સંયુક્ત રાષ્ટ્ર જળવાયુ પરિવર્તન ફ્રેમવર્ક સંમેલન (યુએનએફસીસીસી)ની જવાબદારીઓ અદા કરવા અંતર્ગત ભારતનાં બીજા દ્વિવાર્ષિક અદ્યતન અહેવાલ (બીયૂઆર)ને સંમેલનમાં પ્રસ્તુત કરવાની મંજૂરી આપી હતી.

મુખ્ય વિશેષતાઓ :

1. યુએનએફસીસીસીમાં ભારતની બીજી દ્વિવાર્ષિક અહેવાલ સંમલેનમાં પ્રસ્તુત પ્રથમ દ્વિવાર્ષિક અહેવાલનું તાજેતરનાં સ્વરૂપ છે. દ્વિવાર્ષિક તાજેતરનાં અહેવાલનાં મુખ્ય પાંચ અંગ છેઃ- રાષ્ટ્રીય સ્થિતિસંજોગો, રાષ્ટ્રીય ગ્રીન હાઉસ ગેસ, શમન આધારિત કામગીરી, નાણાકીય, ટેકનોલોજી અને ક્ષમતા નિર્માણ સંબંધિત જરૂરિયાતો તથા સમર્થન પ્રાપ્તિ અને સ્થાનિક નિરીક્ષણ, અહેવાલ અને તપાસ (એમઆરવી) આધારિત વ્યવસ્થા.
2. રાષ્ટ્રીય સ્તરે થયેલા વિવિધ અભ્યાસો પછી દ્વિવાર્ષિક તાજેતરનાં અહેવાલ (બીયુઆર) તૈયાર કરવામાં આવ્યો છે.

• બીયુઆરની સમીક્ષા વિવિધ સ્તરો પર કરવામાં આવી છે – નિષ્ણાતો દ્વારા સમીક્ષા, અધિક સચિવ (આબોહવામાં પરિવર્તન)ની અધ્યક્ષતામાં ટેકનોલજી સલાહકાર નિષ્ણાત દ્વારા કરવામાં આવેલી સમીક્ષા, સચિવ (ઇએફએન્ડસીસી)ની અધ્યક્ષતામાં રાષ્ટ્રીય સંચાલન સમિતિ દ્વારા સમીક્ષા. રાષ્ટ્રીય સંચાલન સમિતિ એક આંતર-મંત્રીમંડળીય સંસ્થા છે, જેમાં સામેલ છે – નીતિ આયોગ, કૃષિ સંશોધન અને શિક્ષણ, કૃષિ સહયોગ અને ખેડૂત કલ્યાણ, આર્થિક બાબતો, વિદેશી બાબતો, નવીન અને નવીનીકરણ ઊર્જા, વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજી, કોલસો, ઊર્જા, રેલવે બોર્ડ, માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ, નૌવહન, પેટ્રોલીયમ અને કુદરતી ગેસ, જળસંસાધન, નદી વિકાસ અને ગંગા સંરક્ષણ, સ્વાસ્થ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ, પૃથ્વી વિજ્ઞાન મંત્રાલય, ગ્રામીણ વિકાસ, મકાન અને શહેરી બાબતો, ઔદ્યોગિક નીતિ અને સંવર્ધન, વાણિજ્ય અને ઉદ્યોગ મંત્રાલય, પોલાદ, નાગરિક ઉડ્ડયન, આંકડાકીય અને કાર્યક્રમ અમલીકરણ તેમજ ભારતીય આબોહવા વિજ્ઞાન વિભાગ. સમીક્ષા પ્રક્રિયા પછી તમામ સંશોધનો અને પ્રાસંગિક ટિપ્પણીઓને ધ્યાનમાં રાખીને બીજો દ્વિવાર્ષિક તાજેતરનાં અહેવાલ (બીયુઆર)ને અંતિમ સ્વરૂપે આપવામાં આવ્યું છે.

2. વર્ષ 2014 દરમિયાન ભારતની તમામ કામગીરીઓમાંથી કુલ 26,07,488 ગીગા ગ્રામ (સીસી-2 સમકક્ષ* – લગભગ 607 અબજ ટન) (એલયુએલયુસીએફને છોડીને) ગ્રીન હાઉસ ગેસનું ઉત્સર્જન થયું. એલયુએલયુસીએફને સામેલ કર્યા પછી કુલ ઉત્સર્જન 23,06,295 ગીગા ગ્રામ (કાર્બન ડાયોકસાઇડને સમકક્ષ – લગભગ 2.306 અબજ ટન) થયું. કુલ ઉત્સર્જનમાં ઊર્જા ક્ષેત્રની ભાગીદારી 73 ટકા, આઇપીપીયુની 8 ટકા, કૃષિની 16 ટકા અને કચરા ક્ષેત્રની 3 ટકા રહી છે. જંગલની ભૂમિ, કૃષિની ભૂમિ અને વસતિનાં કાર્બન સિંક એક્શનથી ઉત્સર્જનમાં 12 ટકા ઘટાડો થયો છે. વર્ષ 2014 માટે ભારતની ગ્રીન હાઉસ ગેસનાં ઉત્સર્જનનું ટેબલ નીચે છેઃ

** ઋણાત્મક ઉત્સર્જન એટલે સિંક એક્શન અર્થાત્ વાયુમંડળમાંથી પ્રતિસ્થાપિત કાર્બનનું કુલ પ્રમાણ.

* એક ગીગા ગ્રામ = 109 ગ્રામ; ગ્રીન હાઉસ ગેસોને એમની ગ્લોબલ વોર્મિંગ ક્ષમતાનો ઉપયોગ કરીને કાર્બન ડાયોકસાઇડને સમકક્ષ પરિવર્તિત કરવામાં આવે છે.

મુખ્ય અસર:

અમલીકરણનાં સંબંધમાં જાણકારી પ્રદાન કરવાની જવાબદારી ભારતની છે. બીજી દ્વિવાર્ષિક અહેવાલનાં પ્રસ્તુતીકરણથી લઈને જવાબદારી અદા કરવી પડશે. આ આ સંમલેનનો સભ્ય દેશ છે.

પૃષ્ઠભૂમિ:

સંયુક્ત રાષ્ટ્ર આબોહવામાં પરિવર્તન માટેનાં ફ્રેમવર્કનાં સંમેલન (યુએનએફસીસીસી)માં ભારત સભ્ય દેશ છે. કલમ 4.1 અને કલમ 12.1 અંતર્ગત સંમેલન, વિકસિત અને વિકાસશીલ દેશો સહિત તમામ સભ્યો દેશોનાં સંમલેનને સૂચનો/દિશાનિર્દેશોનાં અમલીકરણ સાથે સંબંધિત જાણકારી કે અહેવાલ પ્રદાન કરવાનો આગ્રહ કરે છે. યુએનએફસીસીસીનાં સભ્ય દેશોએ 16મા સત્રમાં કલમ 60 (સી)નાં નિર્ણય અંતર્ગત એ સુનિશ્ચિત કર્યું હતું કે, પોતાની ક્ષમતાને અનુકૂળ વિકાસશીલ દેશ પણ દ્વિવાર્ષિક તાજેતરનાં અહેવાલ પ્રસ્તુત કરશે. આ અહેવાલોમાં નેશનલ ગ્રીન હાઉસ ટેબલની સાથે સાથે ઉત્સર્જન ઘટાડવાનાં પ્રયાસ, જરૂરિયાતો અને સમર્થન પ્રાપ્તિનો પણ ઉલ્લેખ થશે. કલમ 41 (એફ)માં વર્ણિત કોપ-17નાં નિર્ણય-2 અનુસાર દર બે વર્ષમાં દ્વિવાર્ષિક તાજેતરનાં અહેવાલ જમા કરવામાં આવશે.

RP