પીએમઇન્ડિયા

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે ​​જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં સોનમર્ગ ટનલનું ઉદ્ઘાટન કર્યું. આ પ્રસંગે સભાને સંબોધતા, તેમણે જમ્મુ અને કાશ્મીર અને ભારતના વિકાસ માટે સખત મહેનત કરનારા અને પોતાના જીવનને દાવ પર લગાવનારા મજૂરોનો આભાર માન્યો. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે “પડકારો છતાં, અમારો સંકલ્પ ડગમગ્યો નહીં”. તેમણે કામ પૂર્ણ કરવા માટે તમામ અવરોધોનો સામનો કરવા બદલ અને તેમના સંકલ્પ અને પ્રતિબદ્ધતા બદલ શ્રમિકોની પ્રશંસા કરી. તેમણે 7 મજૂરોના મૃત્યુ પર પણ શોક વ્યક્ત કર્યો.

સુંદર બરફથી ઢંકાયેલા પર્વતો અને આહલાદક હવામાનની પ્રશંસા કરતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રી દ્વારા સોશિયલ મીડિયા પર શેર કરાયેલા તાજેતરના ચિત્રો જોયા પછી જમ્મુ અને કાશ્મીરની મુલાકાત લેવાની તેમની ઉત્સુકતા વધી ગઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ તેમના પહેલાના દિવસોને યાદ કર્યા જ્યારે તેઓ તેમના પક્ષ માટે કામ કરતી વખતે વારંવાર આ પ્રદેશની મુલાકાત લેતા હતા. તેમણે સોનમર્ગ, ગુલમર્ગ, ગાંદરબલ અને બારામુલ્લા જેવા વિસ્તારોમાં ઘણો સમય વિતાવવાનો ઉલ્લેખ કર્યો, ઘણીવાર કલાકો સુધી ચાલીને અને ઘણા કિલોમીટરનું અંતર કાપ્યું. તેમણે ઉમેર્યું કે ભારે હિમવર્ષા છતાં, જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકોની ગરમીને કારણે ઠંડીનો અનુભવ થઈ શકતો ન હતો.

આજનો દિવસ ખાસ હોવાનું સ્વીકારતા પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે સમગ્ર દેશમાં ઉત્સવનો માહોલ હતો. તેમણે પ્રયાગરાજમાં મહાકુંભના પ્રારંભ પર ટિપ્પણી કરી, જ્યાં લાખો લોકો પવિત્ર સ્નાન માટે ભેગા થઈ રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ પંજાબ અને ઉત્તર ભારતના અન્ય ભાગોમાં લોહરીની ઉજવણી તેમજ ઉત્તરાયણ, મકરસંક્રાંતિ અને પોંગલ જેવા તહેવારોનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે આ તહેવારોની ઉજવણી કરનારા દરેકને શુભેચ્છાઓ પાઠવી. પ્રધાનમંત્રીએ ખીણમાં ચિલ્લાઈકાલનના પડકારજનક 40 દિવસના સમયગાળાને સ્વીકાર્યો અને લોકોની સ્થિતિસ્થાપકતાની પ્રશંસા કરી. તેમણે ભાર મૂક્યો કે આ ઋતુ સોનમર્ગ જેવા પર્યટન સ્થળો માટે નવી તકો લઈને આવે છે, જે દેશભરના મુલાકાતીઓને આકર્ષે છે જેઓ કાશ્મીરના લોકોની આતિથ્યનો આનંદ માણે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ જમ્મુ રેલ ડિવિઝનના તાજેતરના શિલાન્યાસ પર પ્રકાશ પાડતા લોકો માટે એક મહત્વપૂર્ણ ભેટની જાહેરાત કરી. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે આ લોકોની લાંબા સમયથી માંગ હતી. સોનમર્ગ ટનલના ઉદ્ઘાટનની જાહેરાત કરતા અને જમ્મુ અને કાશ્મીર અને લદ્દાખના લોકોની લાંબા સમયથી ચાલી આવતી માંગણીને પૂર્ણ કરતા, શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો કે આ ટનલ સોનમર્ગ, કારગિલ અને લેહના લોકોના જીવનને નોંધપાત્ર રીતે સરળ બનાવશે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આ ટનલ હિમપ્રપાત, ભારે હિમવર્ષા અને ભૂસ્ખલન દરમિયાન થતી મુશ્કેલીઓ ઘટાડશે, જેના કારણે ઘણીવાર રસ્તાઓ બંધ થઈ જતા હતા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ ટનલ મુખ્ય હોસ્પિટલો સુધી પહોંચમાં સુધારો કરશે અને આવશ્યક પુરવઠાની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરશે, જેનાથી રહેવાસીઓને સામનો કરવો પડતો પડકાર ઓછો થશે.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે સોનમર્ગ ટનલનું વાસ્તવિક બાંધકામ તેમની સરકાર સત્તામાં આવ્યા પછી 2015 માં શરૂ થયું હતું. તેમને ખુશી હતી કે તેમના વહીવટ હેઠળ ટનલનું બાંધકામ પૂર્ણ થયું. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે આ ટનલ શિયાળાની ઋતુ દરમિયાન સોનમર્ગ સાથે જોડાણ જાળવી રાખશે અને સમગ્ર પ્રદેશમાં પ્રવાસનને વેગ આપશે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આગામી દિવસોમાં જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં અસંખ્ય રોડ અને રેલ કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ થવાના છે. પ્રધાનમંત્રીએ નજીકમાં ચાલી રહેલા બીજા એક મોટા કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટનો ઉલ્લેખ કર્યો અને કાશ્મીર ખીણ સાથે આગામી રેલ જોડાણને લઈને ઉત્સાહની નોંધ લીધી. તેમણે નવા જમ્મુ અને કાશ્મીરના ભાગ રૂપે નવા રસ્તાઓ, રેલ્વે, હોસ્પિટલો અને કોલેજોના વિકાસ પર પ્રકાશ પાડ્યો. પ્રધાનમંત્રીએ ટનલ અને વિકાસના નવા યુગ માટે સૌને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન પાઠવ્યા.

2047 સુધીમાં વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવા તરફ ભારતની પ્રગતિ પર પ્રકાશ પાડતા, કોઈ પણ ક્ષેત્ર કે પરિવાર પાછળ ન રહે તે પર ભાર મૂકતા, શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી કે સરકાર “સબકા સાથ, સબકા વિકાસ” ની ભાવના સાથે કામ કરી રહી છે અને છેલ્લા 10 વર્ષોમાં, જમ્મુ અને કાશ્મીર સહિત દેશભરમાં 4 કરોડ ગરીબ પરિવારોને કાયમી ઘર મળ્યા છે. તેમણે જાહેરાત કરી કે આગામી વર્ષોમાં ગરીબોને વધારાના 3 કરોડ નવા ઘર પૂરા પાડવામાં આવશે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે ભારતમાં લાખો લોકો મફત તબીબી સારવાર મેળવી રહ્યા છે, જેનો લાભ જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકોને પણ મળી રહ્યો છે. તેમણે યુવાનોના શિક્ષણને ટેકો આપવા માટે દેશભરમાં નવી IIT, IIM, AIIMS, મેડિકલ કોલેજો, નર્સિંગ કોલેજો અને પોલિટેકનિક કોલેજોની સ્થાપના પર પ્રકાશ પાડ્યો. જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં, તેમણે ઉમેર્યું કે છેલ્લા દાયકામાં ઘણી ઉચ્ચ કક્ષાની શૈક્ષણિક સંસ્થાઓની સ્થાપના કરવામાં આવી છે, જેનો સ્થાનિક યુવાનોને ઘણો ફાયદો થયો છે.

જમ્મુ અને કાશ્મીરથી અરુણાચલ પ્રદેશ સુધીના વ્યાપક માળખાગત વિકાસ પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે જમ્મુ અને કાશ્મીર ટનલ, ઊંચા પુલ અને રોપવેનું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે, જેમાં વિશ્વની કેટલીક સૌથી ઊંચી ટનલ અને સૌથી ઊંચા રેલ-રોડ પુલ અહીં બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ચેનાબ બ્રિજના એન્જિનિયરિંગ અજાયબીની નોંધ લીધી, જ્યાં તાજેતરમાં એક પેસેન્જર ટ્રેનનું પરીક્ષણ પૂર્ણ થયું હતું. તેમણે અનેક મુખ્ય પ્રોજેક્ટ્સનો ઉલ્લેખ કર્યો, જેમાં કાશ્મીરની રેલ્વે કનેક્ટિવિટી વધારતો કેબલ બ્રિજ, ઝોજીલા, ચેનાની નાશરી અને સોનમર્ગ ટનલ પ્રોજેક્ટ્સ અને ઉધમપુર-શ્રીનગર-બારામુલ્લા રેલ લિંક પ્રોજેક્ટનો સમાવેશ થાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ શંકરાચાર્ય મંદિર, શિવખોરી અને બાલતાલ-અમરનાથ રોપવે તેમજ કટરા-દિલ્હી એક્સપ્રેસવે માટેની યોજનાઓનો પણ ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં ₹42,000 કરોડથી વધુના રોડ કનેક્ટિવિટી પ્રોજેક્ટ્સ ચાલી રહ્યા છે, જેમાં ચાર રાષ્ટ્રીય ધોરીમાર્ગ પ્રોજેક્ટ્સ અને બે રિંગ રોડનો સમાવેશ થાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે સોનમર્ગ જેવી 14થી વધુ ટનલ બનાવવામાં આવી રહી છે, જે જમ્મુ અને કાશ્મીરને દેશના સૌથી વધુ જોડાયેલા પ્રદેશોમાંનો એક બનાવે છે.

વિકસિત રાષ્ટ્ર બનવાની ભારતની સફરમાં પ્રવાસન ક્ષેત્રના મહત્વપૂર્ણ યોગદાન પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે સુધારેલ જોડાણ પ્રવાસીઓને જમ્મુ અને કાશ્મીરના અગાઉ અસ્પૃશ્ય અને અન્વેષિત વિસ્તારોમાં પહોંચવાની મંજૂરી આપશે. તેમણે છેલ્લા દાયકામાં આ પ્રદેશમાં પ્રાપ્ત થયેલી શાંતિ અને પ્રગતિની નોંધ લીધી, જેનો પ્રવાસન ક્ષેત્રને ફાયદો થયો છે. “2024માં 2 કરોડથી વધુ પ્રવાસીઓએ જમ્મુ અને કાશ્મીરની મુલાકાત લીધી હતી, જેમાં છેલ્લા દસ વર્ષમાં સોનમર્ગમાં પ્રવાસીઓની સંખ્યામાં છ ગણો વધારો થયો છે”, શ્રી મોદીએ નોંધ્યું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ વૃદ્ધિથી સ્થાનિક વ્યવસાયોને ફાયદો થયો છે, જેમાં હોટલ, હોમસ્ટે, ઢાબા, કપડાંની દુકાનો અને ટેક્સી સેવાઓનો સમાવેશ થાય છે.

“21મી સદીનું જમ્મુ અને કાશ્મીર વિકાસનો એક નવો અધ્યાય લખી રહ્યું છે”, શ્રી મોદીએ કહ્યું. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે આ પ્રદેશ ભૂતકાળના મુશ્કેલ દિવસોને પાછળ છોડીને “પૃથ્વી પર સ્વર્ગ” તરીકેની તેની ઓળખ પાછી મેળવી રહ્યો છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે લોકો હવે રાત્રે પણ લાલ ચોકમાં આઈસ્ક્રીમનો આનંદ માણે છે, અને આ વિસ્તાર જીવંત રહે છે. તેમણે પોલો વ્યૂ માર્કેટને એક નવા નિવાસસ્થાન કેન્દ્રમાં રૂપાંતરિત કરવા બદલ સ્થાનિક કલાકારોની પ્રશંસા કરી, જ્યાં સંગીતકારો, કલાકારો અને ગાયકો વારંવાર પર્ફોર્મ કરે છે. પ્રધાનમંત્રીએ અવલોકન કર્યું કે શ્રીનગરના લોકો હવે આરામથી સિનેમા હોલમાં પરિવાર સાથે ફિલ્મો જોઈ શકે છે અને સરળતાથી ખરીદી કરી શકે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આવા મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો એકલા સરકાર દ્વારા પ્રાપ્ત કરી શકાતા નથી અને લોકશાહીને મજબૂત કરવા અને તેમના ભવિષ્યને સુરક્ષિત કરવા માટે જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકોને શ્રેય આપ્યો.

જમ્મુ અને કાશ્મીરના યુવાનોના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય પર પ્રકાશ પાડતા અને રમતગમતમાં અસંખ્ય તકો પર ભાર મૂકતા, પ્રધાનમંત્રીએ થોડા મહિનાઓ પહેલા શ્રીનગરમાં યોજાયેલી પ્રથમ આંતરરાષ્ટ્રીય મેરેથોન વિશે ટિપ્પણી કરી, જેણે તેને જોનારાઓને અપાર આનંદ આપ્યો. તેમણે મુખ્યમંત્રીના મેરેથોનમાં ભાગ લેવાના વાયરલ વીડિયો અને દિલ્હીમાં એક બેઠક દરમિયાન તેના વિશે તેમની ઉત્સાહપૂર્ણ ચર્ચાને પણ યાદ કરી.

શ્રી મોદીએ સ્વીકાર્યું કે જમ્મુ અને કાશ્મીરનો ખરેખર નવો યુગ હતો, તેમણે ચાલીસ વર્ષ પછી આ પ્રદેશમાં તાજેતરમાં યોજાયેલી આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ લીગ અને સુંદર દાલ તળાવની આસપાસ કાર રેસિંગના દ્રશ્યોનો ઉલ્લેખ કર્યો. તેમણે કહ્યું કે ગુલમર્ગ ભારતની શિયાળુ રમતોની રાજધાની બની રહ્યું છે, જેણે ચાર ખેલો ઇન્ડિયા શિયાળુ રમતોનું આયોજન કર્યું છે, અને પાંચમી આવૃત્તિ આવતા મહિને શરૂ થશે. છેલ્લા બે વર્ષમાં, પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે દેશભરમાંથી 2,500 ખેલાડીઓએ જમ્મુ અને કાશ્મીરમાં વિવિધ રમતગમત સ્પર્ધાઓમાં ભાગ લીધો છે. તેમણે પ્રદેશમાં 90થી વધુ ખેલો ઇન્ડિયા કેન્દ્રોની સ્થાપના પર પ્રકાશ પાડ્યો, જે 4,500 સ્થાનિક યુવાનોને તાલીમ પૂરી પાડે છે.

જમ્મુ અને કાશ્મીરના યુવાનો માટે ઉભરી રહેલી નવી તકોનો ઉલ્લેખ કરતા, પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી કે જમ્મુ અને અવંતિપોરામાં એઈમ્સનું બાંધકામ ઝડપથી આગળ વધી રહ્યું છે, જેના કારણે તબીબી સારવાર માટે દેશના અન્ય ભાગોમાં જવાની જરૂરિયાત ઓછી થઈ ગઈ છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું કે જમ્મુમાં IIT, IIM અને સેન્ટ્રલ યુનિવર્સિટી કેમ્પસ ઉત્તમ શિક્ષણ પ્રદાન કરી રહ્યા છે. તેમણે સ્થાનિક કારીગરો અને કારીગરોની ભૂમિકા પર ભાર મૂક્યો, જેને પીએમ વિશ્વકર્મા યોજના અને જમ્મુ અને કાશ્મીર સરકાર દ્વારા અન્ય પહેલો દ્વારા સમર્થન આપવામાં આવ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ પ્રદેશમાં નવા ઉદ્યોગોને આકર્ષવા માટેના સતત પ્રયાસો પર પ્રકાશ પાડ્યો, જેમાં લગભગ ₹13,000 કરોડના રોકાણનો સમાવેશ થાય છે, જેનાથી યુવાનો માટે હજારો નોકરીઓનું સર્જન થાય છે. પ્રધાનમંત્રીએ જમ્મુ અને કાશ્મીર બેંકના સુધારેલા પ્રદર્શનની પણ પ્રશંસા કરી, જેનો વ્યવસાય છેલ્લા ચાર વર્ષમાં ₹1.6 લાખ કરોડથી વધીને ₹2.3 લાખ કરોડ થયો છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે બેંકની લોન આપવાની ક્ષમતામાં વધારો થવાથી પ્રદેશના યુવાનો, ખેડૂતો, બગીચાના ખેડૂતો, દુકાનદારો અને ઉદ્યોગસાહસિકોને ફાયદો થાય છે.

જમ્મુ અને કાશ્મીરના ભૂતકાળને વિકાસના વર્તમાનમાં રૂપાંતરિત કરવા પર ટિપ્પણી કરતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે વિકસિત ભારતનું સ્વપ્ન ત્યારે સાકાર થશે જ્યારે તેનો તાજ, કાશ્મીર, પ્રગતિના રત્નોથી શણગારવામાં આવશે. તેમણે કાશ્મીર વધુ સુંદર અને સમૃદ્ધ બને તેવી ઇચ્છા વ્યક્ત કરી. તેમણે આ પ્રયાસમાં પ્રદેશના યુવાનો, વડીલો અને બાળકો તરફથી સતત સહયોગની નોંધ લીધી. પ્રધાનમંત્રીએ ભાર મૂક્યો કે જમ્મુ અને કાશ્મીરના લોકો તેમના સપનાઓને વાસ્તવિકતામાં ફેરવવા માટે ખંતપૂર્વક કામ કરી રહ્યા છે, પ્રદેશ અને રાષ્ટ્રની પ્રગતિમાં યોગદાન આપી રહ્યા છે. પોતાના સંબોધનના સમાપન કરતાં, પ્રધાનમંત્રીએ લોકોને ખાતરી આપી કે તેઓ તેમના તમામ પ્રયાસોમાં તેમને અડગ સમર્થન આપશે અને વિકાસ પ્રોજેક્ટ્સ માટે જમ્મુ અને કાશ્મીરના દરેક પરિવારને હૃદયપૂર્વક અભિનંદન પાઠવ્યા.

જમ્મુ અને કાશ્મીરના લેફ્ટનન્ટ ગવર્નર શ્રી મનોજ સિંહા, જમ્મુ અને કાશ્મીરના મુખ્યમંત્રી શ્રી ઓમર અબ્દુલ્લા, કેન્દ્રીય માર્ગ પરિવહન અને રાજમાર્ગ મંત્રી શ્રી નીતિન ગડકરી, કેન્દ્રીય રાજ્યમંત્રીઓ ડૉ. જીતેન્દ્ર સિંહ અને શ્રી અજય તમટા સહિત અન્ય મહાનુભાવો આ કાર્યક્રમમાં ઉપસ્થિત રહ્યા હતા.

પૃષ્ઠભૂમિ

લગભગ 12 કિમી લાંબી સોનમર્ગ ટનલ પ્રોજેક્ટ 2700 કરોડ રૂપિયાથી વધુના ખર્ચે બનાવવામાં આવી છે. તેમાં 6.4 કિમી લંબાઈની સોનમર્ગ મુખ્ય ટનલ, એક બહાર નીકળતી ટનલ અને અભિગમ રસ્તાઓનો સમાવેશ થાય છે. સમુદ્ર સપાટીથી 8650 ફૂટથી વધુ ઊંચાઈ પર સ્થિત, તે શ્રીનગર અને સોનમર્ગ વચ્ચે લેહ જતા રસ્તામાં સર્વ-હવામાન જોડાણ વધારશે, ભૂસ્ખલન અને હિમપ્રપાતના માર્ગોને બાયપાસ કરશે અને વ્યૂહાત્મક રીતે મહત્વપૂર્ણ લદ્દાખ ક્ષેત્રમાં સલામત અને અવિરત પ્રવેશ સુનિશ્ચિત કરશે. તે સોનમર્ગને આખું વર્ષ ચાલતા સ્થળમાં પરિવર્તિત કરીને પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપશે, શિયાળુ પ્રવાસન, સાહસિક રમતો અને સ્થાનિક આજીવિકાને વેગ આપશે.

2028 સુધીમાં પૂર્ણ થવા માટે નિર્ધારિત ઝોજીલા ટનલ સાથે, તે રૂટની લંબાઈ 49 કિમીથી ઘટાડીને 43 કિમી કરશે અને વાહનની ગતિ 30 કિમી/કલાકથી વધારીને 70 કિમી/કલાક કરશે, જે શ્રીનગર ખીણ અને લદ્દાખ વચ્ચે સીમલેસ NH-1 કનેક્ટિવિટી સુનિશ્ચિત કરશે. આ ઉન્નત કનેક્ટિવિટી જમ્મુ અને કાશ્મીર અને લદ્દાખમાં સંરક્ષણ લોજિસ્ટિક્સને વેગ આપશે, આર્થિક વિકાસને વેગ આપશે અને સામાજિક-સાંસ્કૃતિક એકીકરણને વેગ આપશે.

પ્રધાનમંત્રીએ બાંધકામ કામદારોને પણ મળ્યા જેમણે કઠિન પરિસ્થિતિઓમાં પણ ખૂબ જ કાળજીપૂર્વક કામ કર્યું છે, અને આ એન્જિનિયરિંગ સિદ્ધિમાં તેમના યોગદાનને સ્વીકાર્યું.

Delighted to be amongst the wonderful people of Sonamarg. With the opening of the tunnel here, connectivity will significantly improve and tourism will see a major boost in Jammu and Kashmir. https://t.co/NQnu19ywpi

— Narendra Modi (@narendramodi) January 13, 2025

The Sonamarg Tunnel will give a significant boost to connectivity and tourism. pic.twitter.com/AuIw5Kqla3

— PMO India (@PMOIndia) January 13, 2025

Improved connectivity will open doors for tourists to explore lesser-known regions of Jammu and Kashmir. pic.twitter.com/QCd4aCcMRA

— PMO India (@PMOIndia) January 13, 2025

Jammu and Kashmir of the 21st century is scripting a new chapter of development. pic.twitter.com/WddTnuNAxv

— PMO India (@PMOIndia) January 13, 2025

कश्मीर तो देश का मुकुट है…भारत का ताज है। इसलिए मैं चाहता हूं कि ये ताज और सुंदर हो… और समृद्ध हो: PM @narendramodi pic.twitter.com/HwvBJXhUxb

— PMO India (@PMOIndia) January 13, 2025

AP/IJ/GP/JD