પીએમઇન્ડિયા

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે બંધારણ અપનાવવાની 75મી વર્ષગાંઠ નિમિત્તે લોકસભામાં વિશેષ ચર્ચાને સંબોધન કર્યું હતું. ગૃહને સંબોધતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે લોકશાહીનું સન્માન કરનારા ભારતના તમામ નાગરિકો અને વિશ્વભરના તમામ લોકો માટે આ ગર્વ અને સન્માનની બાબત છે કે આપણે લોકશાહીનો આ તહેવાર ઉજવી રહ્યા છીએ. આપણા બંધારણના 75 વર્ષની આ નોંધપાત્ર અને મહત્વપૂર્ણ યાત્રામાં આપણા બંધારણના ઘડવૈયાઓની દૂરદર્શિતા, દ્રષ્ટિ અને પ્રયાસોનો આભાર માનતાં તેમણે કહ્યું કે 75 વર્ષ સફળતાપૂર્વક પૂર્ણ થયા પછી લોકશાહીનો તહેવાર ઉજવવાનો આ સમય છે. શ્રી મોદી ખુશ હતા કે સંસદના સભ્યો પણ આ ઉજવણીમાં પોતાને સામેલ કરી રહ્યા હતા અને તેમના મંતવ્યો વ્યક્ત કરી રહ્યા હતા, તેમણે આ માટે તેમનો આભાર માન્યો અને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

75 વર્ષની સિદ્ધિને અસાધારણ સિદ્ધિ ગણાવતા પ્રધાનમંત્રીએ ગર્વ વ્યક્ત કર્યો હતો કે બંધારણે આઝાદી પછી તરત જ ભારત માટે તમામ અનુમાનિત શક્યતાઓ અને તેના પછીના પડકારોને પાર કરીને આપણને બધાને આ મુકામ સુધી પહોંચાડ્યા છે. તેમણે આ મહાન સિદ્ધિ માટે બંધારણ નિર્માતાઓ અને કરોડો નાગરિકોનો ઊંડો આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ભારતના નાગરિકોએ બંધારણના નિર્માતાઓની કલ્પના મુજબ બંધારણના મૂલ્યોને સફળતાપૂર્વક અપનાવવા અને જીવવા માટે દરેક કસોટીમાં પાસ થયા છે. તેમણે કહ્યું કે તેથી તે નાગરિકો જ હતા જેઓ ખરેખર તમામ પ્રશંસાને પાત્ર હતા.

શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, બંધારણ નિર્માતાઓએ ક્યારેય એ દ્રષ્ટિકોણનું સમર્થન કર્યું નથી કે ભારતનો જન્મ 1947માં થયો હતો અથવા બંધારણ 1950થી અમલમાં આવશે, પરંતુ તેઓ ભારતની મહાન પરંપરા અને વારસા અને તેની લોકશાહી પર વિશ્વાસ અને ગર્વ કરે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારતની લોકશાહી અને પ્રજાસત્તાક ભૂતકાળ હંમેશા નોંધપાત્ર રહ્યો છે અને વિશ્વ માટે પ્રેરણા રહ્યો છે અને તેથી, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, “ભારત લોકશાહીની માતા તરીકે ઓળખાય છે”. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આપણે માત્ર એક મહાન લોકશાહી દેશ જ નથી પરંતુ લોકશાહીના નિર્માતા પણ છીએ.

બંધારણીય ચર્ચાઓમાંથી રાજર્ષિ પુરુષોત્તમ દાસ ટંડનને ટાંકીને પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, “સદીઓ પછી આવી ઘટનાપૂર્ણ બેઠક બોલાવવામાં આવી છે, જે મને આપણા મહાન ભૂતકાળ અને અગાઉના સમયની યાદ અપાવે છે જ્યારે આપણે સ્વતંત્ર હતા અને બુદ્ધિજીવીઓ સભામાં અર્થપૂર્ણ મુદ્દાઓ પર ચર્ચા અને વિચાર કરતા હતા”. ત્યારબાદ તેમણે ડૉ. એસ. રાધાકૃષ્ણનને ટાંક્યા અને કહ્યું કે “પ્રજાસત્તાકની વ્યવસ્થા આ મહાન રાષ્ટ્ર માટે નવો વિચાર નથી કારણ કે આપણા ઇતિહાસની શરૂઆતથી જ આપણી પાસે આ વ્યવસ્થા છે”. ત્યારબાદ તેમણે બાબાસાહેબ ડૉ. આંબેડકરને ટાંકીને કહ્યું હતું કે “એવું નથી કે ભારત લોકશાહીથી વાકેફ છે, એક સમય હતો જ્યારે ભારતમાં બહુવિધ પ્રજાસત્તાક હતા”.

પ્રધાનમંત્રીએ બંધારણ બનાવવાની પ્રક્રિયા દરમિયાન મહિલાઓની ભૂમિકાની પ્રશંસા કરી હતી અને તેને વધુ સશક્ત પણ બનાવી હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, બંધારણ સભામાં પંદર આદરણીય અને સક્રિય સભ્યો હતા અને તેમણે પોતાના મૂળ વિચારો, મંતવ્યો અને વિચારો આપીને બંધારણનો મુસદ્દો તૈયાર કરવાની પ્રક્રિયાને વધુ મજબૂત બનાવી હતી. તેમાંના દરેક વિવિધ પૃષ્ઠભૂમિના હોવાનું યાદ કરતાં શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે મહિલા સભ્યો દ્વારા આપવામાં આવેલા વિચારશીલ સૂચનોની બંધારણ પર ઊંડી અસર પડી છે. પ્રધાનમંત્રીએ એ વાત પર પણ ગર્વ વ્યક્ત કર્યો હતો કે વિશ્વના અન્ય ઘણા દેશોની સરખામણીમાં આઝાદીના સમયથી જ મહિલાઓને મતાધિકાર આપવામાં આવ્યો હતો, જેમાં દાયકાઓ લાગ્યા હતા. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ જ ભાવના સાથે ભારતે જી-20 શિખર સંમેલનની અધ્યક્ષતા દરમિયાન મહિલા સંચાલિત વિકાસનું વિઝન વિશ્વ સમક્ષ રજૂ કર્યું હતું. શ્રી મોદીએ તમામ સાંસદો દ્વારા નારીશક્તિ વંદન અધિનિયમના સફળ કાયદાની પણ નોંધ લીધી હતી અને ઉમેર્યું હતું કે, સરકારે મહિલાઓની રાજકીય ભાગીદારી વધારવા માટે પગલાં લીધાં છે.

શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે દરેક મોટા નીતિગત નિર્ણયના કેન્દ્રમાં મહિલાઓ છે અને ખુશી વ્યક્ત કરી હતી કે બંધારણના 75 વર્ષ પૂર્ણ થવા દરમિયાન ભારતના રાષ્ટ્રપતિનું પદ આદિવાસી મહિલા પાસે હતું તે એક મોટો સંયોગ હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તે આપણા બંધારણની ભાવનાની સાચી અભિવ્યક્તિ છે. પ્રધાનમંત્રીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, સંસદમાં તેમજ મંત્રીમંડળમાં મહિલાઓનું પ્રતિનિધિત્વ અને યોગદાન સતત વધી રહ્યું છે. “સામાજિક, રાજકીય, શિક્ષણ, રમતગમત અથવા અન્ય કોઈ પણ ક્ષેત્રમાં મહિલાઓનું પ્રતિનિધિત્વ અને યોગદાન દેશનું ગૌરવ વધારતું રહ્યું છે”, એમ કહીને શ્રી મોદીએ આશ્ચર્ય વ્યક્ત કર્યું હતું અને કહ્યું હતું કે, દરેક ભારતીયને વિજ્ઞાન અને ટેકનોલોજીના ક્ષેત્રમાં, ખાસ કરીને અવકાશ ક્ષેત્રમાં મહિલાઓના યોગદાન પર ગર્વ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, બંધારણ આ માટે સૌથી મોટી પ્રેરણા છે.

ભારત ઝડપથી પ્રગતિ કરી રહ્યું છે તેનો પુનરોચ્ચાર કરતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ટૂંક સમયમાં ભારત વિશ્વનું ત્રીજું સૌથી મોટું અર્થતંત્ર બનશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, 2047 સુધીમાં ભારતનો વિકાસ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવાનો 140 કરોડ ભારતીયોનો સંયુક્ત સંકલ્પ હતો. તેમણે વધુમાં ઉમેર્યું હતું કે, આ સંકલ્પને હાંસલ કરવા માટે ભારતની એકતા સૌથી મહત્વપૂર્ણ જરૂરિયાત હતી. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, આપણું બંધારણ ભારતની એકતાનો પાયો પણ છે. બંધારણ ઘડવાની પ્રક્રિયામાં મહાન સ્વતંત્રતા સેનાનીઓ, લેખકો, વિચારકો, સામાજિક કાર્યકર્તાઓ, શિક્ષણવિદો અને અન્ય વિવિધ ક્ષેત્રોના વ્યાવસાયિકો સામેલ હતા તે યાદ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તેઓ બધા ભારતની એકતાની હકીકત પ્રત્યે અત્યંત સંવેદનશીલ હતા.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ અસંતોષ વ્યક્ત કરતા જણાવ્યું હતું કે, આઝાદી પછી બંધારણના ઘડવૈયાઓના હૃદય અને મનમાં એકતા હતી. જો કે, આઝાદી પછી, વિકૃત માનસિકતા અથવા સ્વાર્થને કારણે, રાષ્ટ્રની એકતાની મૂળ ભાવનાને સૌથી મોટો ફટકો પડ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, વિવિધતામાં એકતા એ ભારતની ઓળખ છે અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, આપણે વિવિધતાની ઉજવણી કરીએ છીએ અને દેશની પ્રગતિ આ વિવિધતાની ઉજવણીમાં છે. જો કે, વસાહતી માનસિકતા ધરાવતા લોકો, જેઓ ભારતમાં સારાને જોઈ શકતા ન હતા અને જેઓ માનતા હતા કે ભારતનો જન્મ 1947માં થયો હતો, તેઓ આ વિવિધતામાં વિરોધાભાસ ઇચ્છતા હતા. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, વિવિધતાના આ અમૂલ્ય ખજાનાની ઉજવણી કરવાને બદલે, રાષ્ટ્રની એકતાને નુકસાન પહોંચાડવાના હેતુથી તેની અંદર ઝેરી બીજ વાવવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા. શ્રી મોદીએ દરેકને વિવિધતાની ઉજવણીને આપણા જીવનનો અભિન્ન ભાગ બનાવવા વિનંતી કરી હતી અને તે ડૉ. બી. આર. આંબેડકરને સાચી શ્રદ્ધાંજલિ હશે.

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, છેલ્લા 10 વર્ષોમાં સરકારની નીતિઓ સતત ભારતની એકતાને મજબૂત કરવાનો ઉદ્દેશ ધરાવે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, કલમ 370 રાષ્ટ્રની એકતામાં અવરોધ હતી અને અવરોધ તરીકે કામ કરતી હતી. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે બંધારણની ભાવનાને અનુરૂપ દેશની એકતા પ્રાથમિકતા છે અને તેથી કલમ 370 નાબૂદ કરવામાં આવી હતી.

શ્રી મોદીએ આર્થિક રીતે આગળ વધવા અને વૈશ્વિક રોકાણને આકર્ષવા માટે ભારતમાં અનુકૂળ પરિસ્થિતિઓની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, દેશમાં જીએસટી પર ચર્ચા લાંબા સમયથી ચાલી રહી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, જીએસટીએ આર્થિક એકતામાં નોંધપાત્ર ભૂમિકા ભજવી છે અને અગાઉની સરકારના યોગદાનને સ્વીકાર્યું હતું અને નોંધ્યું હતું કે, વર્તમાન સરકારને “એક રાષ્ટ્ર, એક કર” ની વિભાવનાને આગળ ધપાવીને તેનો અમલ કરવાની તક મળી હતી.

આપણા દેશમાં ગરીબો માટે રેશનકાર્ડ કેવી રીતે મૂલ્યવાન દસ્તાવેજ છે અને એક ગરીબ વ્યક્તિ જ્યારે એક રાજ્યમાંથી બીજા રાજ્યમાં સ્થળાંતર કરે છે ત્યારે તેને પડતી મુશ્કેલીઓના મહત્વને સ્પર્શતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તેઓ કોઈ પણ લાભ મેળવવા માટે હકદાર નથી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે દરેક નાગરિકને સમાન અધિકારો હોવા જોઈએ, પછી ભલે તે આ વિશાળ દેશમાં ગમે ત્યાં હોય. અને ઉમેર્યું કે એકતાની આ ભાવનાને મજબૂત કરવા માટે સરકારે “એક રાષ્ટ્ર, એક રેશનકાર્ડ” ની વિભાવનાને મજબૂત કરી છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, ગરીબો અને સામાન્ય નાગરિકોને મફત આરોગ્ય સંભાળ પૂરી પાડવાથી ગરીબી સામે લડવાની તેમની ક્ષમતામાં નોંધપાત્ર વધારો થાય છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, જ્યાં તેઓ કામ કરે છે ત્યાં આરોગ્ય સંભાળ સુલભ છે, જ્યારે તેઓ દૂર હોય અને જીવલેણ પરિસ્થિતિઓનો સામનો કરી રહ્યા હોય ત્યારે પણ તે ઉપલબ્ધ હોવી જોઈએ. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, રાષ્ટ્રીય એકતાના સિદ્ધાંતને જાળવી રાખવા માટે સરકારે આયુષ્માન ભારત દ્વારા “એક રાષ્ટ્ર, એક આરોગ્ય કાર્ડ” પહેલ શરૂ કરી છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, પૂણેમાં કામ કરતી બિહારના અંતરિયાળ વિસ્તારની વ્યક્તિ પણ આયુષ્માન કાર્ડ દ્વારા જરૂરી તબીબી સેવાઓ મેળવી શકે છે.

શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે એક સમય એવો પણ હતો જ્યારે દેશના એક ભાગમાં વીજળી હતી જ્યારે બીજો ભાગ પુરવઠાની સમસ્યાઓને કારણે અંધારામાં હતો. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે અગાઉની સરકારોના કાર્યકાળ દરમિયાન ભારતની વીજળીની અછત માટે વૈશ્વિક સ્તરે ઘણીવાર ટીકા કરવામાં આવતી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે બંધારણની ભાવના અને એકતાના મંત્રને જાળવી રાખવા માટે સરકારે “એક રાષ્ટ્ર, એક ગ્રીડ” પહેલનો અમલ કર્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, આજે ભારતના દરેક ખૂણામાં વીજળીનો પુરવઠો વિના અવરોધે પહોંચાડી શકાય છે.

દેશમાં માળખાગત વિકાસનો ઉલ્લેખ કરતા પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સરકાર રાષ્ટ્રીય એકતાને મજબૂત કરવા માટે સંતુલિત વિકાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહી છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, પછી ભલે તે પૂર્વોત્તર હોય, જમ્મુ અને કાશ્મીર હોય, હિમાલયના પ્રદેશો હોય કે રણના વિસ્તારો હોય, સરકારે માળખાગત સુવિધાને વ્યાપક રીતે સશક્ત બનાવવાના પ્રયાસો હાથ ધર્યા છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે આ પહેલનો ઉદ્દેશ વિકાસના અભાવને કારણે અંતરની કોઈપણ ભાવનાને દૂર કરવાનો છે, જેનાથી એકતાને પ્રોત્સાહન મળે છે.

“સમૃદ્ધ” અને “વંચિત” વચ્ચેના ડિજિટલ વિભાજન પર ભાર મૂકતા શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે ડિજિટલ ઇન્ડિયામાં ભારતની સફળતાની ગાથા વૈશ્વિક સ્તરે ખૂબ ગર્વનો સ્ત્રોત છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ટેકનોલોજીનું લોકશાહીકરણ આ સફળતામાં મુખ્ય પરિબળ રહ્યું છે. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે બંધારણના ઘડવૈયાઓના વિઝન દ્વારા માર્ગદર્શિત, સરકારે રાષ્ટ્રીય એકતાને મજબૂત કરવા માટે ભારતની દરેક પંચાયતમાં ઓપ્ટિકલ ફાઇબરનો વિસ્તાર કરવાનું કામ કર્યું છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે બંધારણ એકતાની અપેક્ષા રાખે છે અને આ ભાવનામાં માતૃભાષાના મહત્વને માન્યતા આપવામાં આવી છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, માતૃભાષાને દબાવવાથી રાષ્ટ્રની વસ્તી સાંસ્કૃતિક રીતે સમૃદ્ધ ન થઈ શકે. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, નવી શિક્ષણ નીતિએ માતૃભાષાને નોંધપાત્ર મહત્વ આપ્યું છે, જેનાથી સૌથી ગરીબ બાળકો પણ તેમની મૂળ ભાષાઓમાં ડૉક્ટર અને એન્જિનિયર બની શકે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે બંધારણ દરેકને ટેકો આપે છે અને તેમની જરૂરિયાતોને પહોંચી વળવા આદેશ આપે છે. શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે કેટલીક શાસ્ત્રીય ભાષાઓને તેમનું યોગ્ય સ્થાન અને સન્માન આપવામાં આવ્યું હતું. તેમણે ઉલ્લેખ કર્યો હતો કે, “એક ભારત શ્રેષ્ઠ ભારત” અભિયાન રાષ્ટ્રીય એકતાને મજબૂત કરી રહ્યું છે અને નવી પેઢીમાં સાંસ્કૃતિક મૂલ્યોને સ્થાપિત કરી રહ્યું છે.

કાશી તમિલ સંગમમ અને તેલુગુ કાશી સંગમમ નોંધપાત્ર સંસ્થાકીય કાર્યક્રમો બની ગયા છે તેના પર પ્રકાશ પાડતા શ્રી મોદીએ ભાર મૂક્યો હતો કે આ સાંસ્કૃતિક પહેલ સામાજિક બંધનને મજબૂત કરે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારતની એકતાનું મહત્વ બંધારણના મૂળ સિદ્ધાંતોમાં સ્વીકારવામાં આવ્યું છે અને તેને સ્વીકારવું જોઈએ.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે જ્યારે બંધારણ તેની 75મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી રહ્યું છે, ત્યારે 25,50 અને 60 વર્ષ જેવા સીમાચિહ્નો પણ મહત્વ ધરાવે છે. ઇતિહાસ પર ચિંતન કરતા તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે બંધારણની 25મી વર્ષગાંઠ દરમિયાન દેશમાં તેને વિખેરી નાખવામાં આવ્યું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે કટોકટી લાદવામાં આવી હતી, બંધારણીય વ્યવસ્થાઓને નાબૂદ કરવામાં આવી હતી, દેશને જેલમાં ફેરવવામાં આવ્યો હતો, નાગરિકોના અધિકારો છીનવી લેવામાં આવ્યા હતા અને પ્રેસની સ્વતંત્રતાને તાળાબંધી કરવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે લોકશાહીનું ગળું દબાવી દેવામાં આવ્યું હતું અને બંધારણના ઘડવૈયાઓના બલિદાનને દફનાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો હતો.

શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે અટલ બિહારી વાજપેયીના નેતૃત્વમાં દેશે 26 નવેમ્બર, 2000ના રોજ બંધારણની 50મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, પ્રધાનમંત્રી તરીકે અટલ વાજપેયીજીએ એકતા, જનભાગીદારી અને ભાગીદારીના મહત્વ પર ભાર મૂકતા રાષ્ટ્રને વિશેષ સંદેશ આપ્યો હતો. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, શ્રી વાજપેયીના પ્રયાસોનો ઉદ્દેશ બંધારણની ભાવનાને જીવંત રાખવાનો અને જનતાને જાગૃત કરવાનો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે બંધારણની 50મી વર્ષગાંઠ દરમિયાન તેમને બંધારણીય પ્રક્રિયા દ્વારા મુખ્યમંત્રી બનવાનું સૌભાગ્ય મળ્યું હતું. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, મુખ્યમંત્રી તરીકેના તેમના કાર્યકાળ દરમિયાન ગુજરાતમાં બંધારણની 60મી વર્ષગાંઠની ઉજવણી કરવામાં આવી હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ઈતિહાસમાં પ્રથમ વખત બંધારણને હાથી પર વિશેષ વ્યવસ્થામાં મૂકવામાં આવ્યું હતું અને બંધારણ ગૌરવ યાત્રા યોજવામાં આવી હતી. શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે બંધારણનું ઘણું મહત્વ છે અને આજે જ્યારે તે 75 વર્ષ પૂર્ણ કરી રહ્યું છે, ત્યારે તેમણે લોકસભામાં એક ઘટનાને યાદ કરી હતી જેમાં એક વરિષ્ઠ નેતાએ 26 નવેમ્બરના રોજ બંધારણ દિવસની ઉજવણીની જરૂરિયાત પર સવાલ ઉઠાવ્યો હતો, કારણ કે 26 જાન્યુઆરી પહેલેથી જ અસ્તિત્વમાં છે. શ્રી

મોદીએ આ વિશેષ સત્ર અંગે ખુશી વ્યક્ત કરી હતી અને નોંધ્યું હતું કે બંધારણની શક્તિ અને વિવિધતા પર ચર્ચા કરવી ફાયદાકારક રહી હોત, જે નવી પેઢી માટે મૂલ્યવાન રહી હોત. જો કે તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે દરેકની પોતાની મર્યાદાઓ હોય છે, વિવિધ સ્વરૂપોમાં તેમની પોતાની શંકાઓ હોય છે, જેમાં કેટલાક તેમની નિષ્ફળતાઓને છતી કરે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, જો ચર્ચાઓ પક્ષપાતી લાગણીઓથી ઉપર ઉઠીને રાષ્ટ્રીય હિત પર કેન્દ્રિત હોત તો વધુ સારું હોત, જે નવી પેઢીને સમૃદ્ધ બનાવત.

પ્રધાનમંત્રીએ બંધારણ પ્રત્યે વિશેષ આદર વ્યક્ત કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે, બંધારણની ભાવનાએ જ તેમના જેવા ઘણા લોકોને આજે જ્યાં છે ત્યાં પહોંચવામાં સક્ષમ બનાવ્યા છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, કોઈ પણ પૃષ્ઠભૂમિ વિના બંધારણની શક્તિ અને લોકોના આશીર્વાદ તેમને અહીં લાવ્યા હતા. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે બંધારણને કારણે સમાન પરિસ્થિતિઓમાં ઘણા લોકો મહત્વપૂર્ણ હોદ્દાઓ પર પહોંચ્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ એક મહાન સૌભાગ્ય છે કે દેશે માત્ર એક જ વાર નહીં પરંતુ ત્રણ વખત અપાર વિશ્વાસ દર્શાવ્યો છે. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે બંધારણ વિના આ શક્ય બન્યું ન હોત.

શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે 1947થી 1952 સુધી ભારતમાં ચૂંટાયેલી સરકાર નહોતી, પરંતુ કામચલાઉ, પસંદ કરેલી સરકાર હતી, જેમાં કોઈ ચૂંટણી યોજાઈ ન હતી. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, 1952 પહેલાં રાજ્યસભાની રચના નહોતી થઈ અને રાજ્યની ચૂંટણીઓ પણ નહોતી થઈ, એટલે કે જનતા તરફથી કોઈ જનાદેશ નહોતો મળ્યો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેમ છતાં, 1951માં ચૂંટાયેલી સરકાર વિના, અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા પર હુમલો કરીને બંધારણમાં સુધારો કરવા માટે વટહુકમ બહાર પાડવામાં આવ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ બંધારણના ઘડવૈયાઓનું અપમાન છે, કારણ કે આવી બાબતોને બંધારણ સભામાં સંબોધવામાં આવતી નથી. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે જ્યારે તક મળી ત્યારે તેમણે અભિવ્યક્તિની સ્વતંત્રતા પર પ્રહારો કર્યા હતા, જે બંધારણના નિર્માતાઓનું ગંભીર અપમાન હતું. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે બંધારણ સભામાં જે હાંસલ ન થઈ શક્યું તે બિન-ચૂંટાયેલા પ્રધાનમંત્રી દ્વારા પાછળના દરવાજાથી કરવામાં આવ્યું હતું, જે એક પાપ હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, 1971માં ન્યાયતંત્રની પાંખોને કાપીને બંધારણમાં સુધારો કરીને સર્વોચ્ચ અદાલતના નિર્ણયને પલટી દેવામાં આવ્યો હતો. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે આ સુધારામાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે સંસદ ન્યાયિક સમીક્ષા વિના બંધારણની કોઈપણ કલમમાં ફેરફાર કરી શકે છે, જે અદાલતોની સત્તાઓને છીનવી લે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આનાથી તત્કાલીન સરકાર મૂળભૂત અધિકારોમાં કાપ મૂકવા અને ન્યાયતંત્રને નિયંત્રિત કરવામાં સક્ષમ બની હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે કટોકટી દરમિયાન બંધારણનો દુરુપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો અને લોકશાહીનું ગળું દબાવી દેવામાં આવ્યું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે 1975માં 39મો સુધારો પસાર કરવામાં આવ્યો હતો, જે કોઈપણ અદાલતને રાષ્ટ્રપતિ, ઉપરાષ્ટ્રપતિ, પ્રધાનમંત્રી અને અધ્યક્ષની ચૂંટણીને પડકારતા અટકાવતો હતો અને આ ભૂતકાળની કામગીરીઓને આવરી લેવા માટે પાછલી અસરથી લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો.

કટોકટી દરમિયાન લોકોના અધિકારો છીનવી લેવામાં આવ્યા હતા, હજારો લોકોને જેલમાં ધકેલી દેવામાં આવ્યા હતા, ન્યાયતંત્રનું ગળું દબાવી દેવામાં આવ્યું હતું અને પ્રેસની સ્વતંત્રતાને બંધ કરી દેવામાં આવી હતી. તેમણે ટિપ્પણી કરી હતી કે પ્રતિબદ્ધ ન્યાયતંત્રનો વિચાર સંપૂર્ણપણે લાગુ કરવામાં આવ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, ન્યાયમૂર્તિ એચ. આર. ખન્ના, જેમણે અદાલતના એક કેસમાં તત્કાલીન પ્રધાનમંત્રી વિરુદ્ધ ચુકાદો આપ્યો હતો, તેમને તેમની વરિષ્ઠતા હોવા છતાં ભારતના મુખ્ય ન્યાયાધીશના પદથી વંચિત રાખવામાં આવ્યા હતા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ બંધારણીય અને લોકશાહી પ્રક્રિયાઓનું ઉલ્લંઘન હતું.

શાહબાનો કેસમાં સર્વોચ્ચ અદાલતના ચુકાદાને યાદ કરીને બંધારણની ગરિમા અને ભાવનાના આધારે ભારતીય મહિલાને ન્યાય પ્રદાન કર્યો હતો, શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે સર્વોચ્ચ અદાલતે એક વૃદ્ધ મહિલાને તેનો હક આપ્યો હતો, પરંતુ તત્કાલીન પ્રધાનમંત્રીએ બંધારણના સારનો ત્યાગ કરીને આ ભાવનાને નકારી કાઢી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, સંસદે સુપ્રીમ કોર્ટના નિર્ણયને ફરી એકવાર પલટવા માટે કાયદો પસાર કર્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, ઈતિહાસમાં પ્રથમ વખત બંધારણને ઊંડી ઈજા થઈ હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, બંધારણના ઘડવૈયાઓએ ચૂંટાયેલી સરકાર અને પ્રધાનમંત્રીની કલ્પના કરી હતી. જો કે, બિન-બંધારણીય સંસ્થા, રાષ્ટ્રીય સલાહકાર પરિષદ, જેણે કોઈ શપથ લીધા ન હતા, તેને પ્રધાનમંત્રી કાર્યાલય (પીએમઓ)થી ઉપર મૂકવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે આ સંસ્થાને પીએમઓ ઉપર બિનસત્તાવાર દરજ્જો આપવામાં આવ્યો હતો.

શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે ભારતીય બંધારણ હેઠળ લોકો સરકારને ચૂંટે છે અને તે સરકારના વડા મંત્રીમંડળ બનાવે છે. બંધારણનું અપમાન કરનારા ઘમંડી વ્યક્તિઓ દ્વારા મંત્રીમંડળ દ્વારા લેવામાં આવેલા નિર્ણયને પત્રકારોની સામે ફાડી નાંખવાની ઘટનાને યાદ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું કે આ વ્યક્તિઓ આદતનાં ધોરણે બંધારણ સાથે રમે છે અને તેનું સન્માન કરતા નથી. તેમણે વધુમાં હતું કે, તે દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે કે તત્કાલીન મંત્રીમંડળે તે પછી પોતાનો નિર્ણય બદલી નાખ્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, જ્યારે કલમ 370 જાણીતી છે, ત્યારે બહુ ઓછા લોકો કલમ 35એ વિશે જાણે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે કલમ 35એ સંસદની મંજૂરી વિના લાદવામાં આવી હતી, જેની માંગ કરવી જોઈતી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, બંધારણની પ્રાથમિક સંરક્ષક સંસદને અવગણવામાં આવી હતી અને દેશ પર કલમ 35એ લાદવામાં આવી હતી, જેના કારણે જમ્મુ-કાશ્મીરમાં સ્થિતિ વણસી હતી. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે સંસદને અંધારામાં રાખીને રાષ્ટ્રપતિના આદેશ દ્વારા આ કરવામાં આવ્યું હતું.

શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકાર દરમિયાન ડૉ. આંબેડકરની સ્મૃતિમાં એક સ્મારક બનાવવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો, પરંતુ આગામી 10 વર્ષ સુધી આ કામ શરૂ કરવામાં આવ્યું ન હતું અને ન તો મંજૂરી આપવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, જ્યારે તેમની સરકાર સત્તામાં આવી ત્યારે ડૉ. આંબેડકરના સન્માનમાં તેમણે અલીપુર રોડ પર ડૉ. આંબેડકર સ્મારકનું નિર્માણ કર્યું હતું અને કામ પૂર્ણ કર્યું હતું.

1992માં શ્રી ચંદ્ર શેખરના કાર્યકાળ દરમિયાન દિલ્હીમાં જનપથ નજીક આંબેડકર આંતરરાષ્ટ્રીય કેન્દ્રની સ્થાપના કરવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો તે યાદ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું કે આ પ્રોજેક્ટ 40 વર્ષ સુધી કાગળ પર રહ્યો હતો અને તેનો અમલ કરવામાં આવ્યો ન હતો. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, 2015માં જ જ્યારે તેમની સરકાર સત્તામાં આવી ત્યારે કામ પૂર્ણ થયું હતું. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, ડૉ. બી. આર. આંબેડકરને ભારત રત્ન એનાયત કરવાનું કામ પણ આઝાદીના ઘણા સમય પછી કરવામાં આવ્યું હતું.

શ્રી મોદીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ડૉ. બી. આર. આંબેડકરની 125મી જન્મજયંતિની વિશ્વભરમાં 120 દેશોમાં ઉજવણી કરવામાં આવી હતી અને ડૉ. આંબેડકરની જન્મ શતાબ્દી દરમિયાન ડૉ. આંબેડકરના જન્મસ્થળ મહૂમાં એક સ્મારકનું પુનઃનિર્માણ કરવામાં આવ્યું હતું.

સમાજના વંચિત વર્ગોને મુખ્ય પ્રવાહમાં લાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ દૂરદર્શી ડૉ. બી. આર. આંબેડકરની પ્રશંસા કરતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ડૉ. આંબેડકર માનતા હતા કે ભારતનો વિકાસ કરવા માટે દેશનો કોઈ પણ ભાગ નબળો ન રહેવો જોઈએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ ચિંતા આરક્ષણ પ્રણાલીની સ્થાપના તરફ દોરી ગઈ હતી. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, વોટ બેંકના રાજકારણમાં રોકાયેલા લોકોએ અનામત વ્યવસ્થામાં ધાર્મિક તુષ્ટિકરણની આડમાં વિવિધ પગલાં લેવાનો પ્રયાસ કર્યો હતો, જેનાથી અનુસૂચિત જાતિ, અનુસૂચિત જનજાતિ અને અન્ય પછાત વર્ગોના સમુદાયોને નોંધપાત્ર નુકસાન થયું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે અગાઉની સરકારોએ અનામતનો સખત વિરોધ કર્યો હતો અને ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે ડૉ. બી. આર. આંબેડકરે ભારતમાં સમાનતા અને સંતુલિત વિકાસ માટે અનામતની શરૂઆત કરી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, મંડળ આયોગનો અહેવાલ દાયકાઓ સુધી સ્થગિત રાખવામાં આવ્યો હતો, જેના કારણે ઓ. બી. સી. માટે અનામતમાં વિલંબ થયો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે જો અગાઉ અનામત આપવામાં આવી હોત, તો ઘણા ઓબીસી વ્યક્તિઓ આજે વિવિધ હોદ્દાઓ પર સેવા આપી રહ્યા હોત.

બંધારણના મુસદ્દા દરમિયાન અનામત ધર્મ પર આધારિત હોવી જોઈએ કે કેમ તે અંગે વ્યાપક ચર્ચાઓને સ્પર્શતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે બંધારણ ઘડવૈયાઓએ તારણ કાઢ્યું હતું કે ભારત જેવા દેશની એકતા અને અખંડિતતા માટે ધર્મ અથવા સમુદાય પર આધારિત અનામત શક્ય નથી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે તે એક સારી રીતે માનવામાં આવેલો નિર્ણય હતો, નિરીક્ષણ નહીં. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે અગાઉની સરકારોએ ધર્મના આધારે અનામતની શરૂઆત કરી હતી, જે બંધારણની ભાવનાની વિરુદ્ધ છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે કેટલાક અમલીકરણ છતાં સુપ્રીમ કોર્ટે આવા પગલાંને નકારી કાઢ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, તે સ્પષ્ટ છે કે ધર્મના આધારે અનામત આપવાનો ઇરાદો છે, જે બંધારણના ઘડવૈયાઓની લાગણીઓને ઠેસ પહોંચાડવાનો નિર્લજ્જ પ્રયાસ છે.

યુનિફોર્મ સિવિલ કોડ (યુસીસી) ને એક સળગતા મુદ્દા તરીકે ચર્ચા કરતા, જેને બંધારણ સભા દ્વારા અવગણવામાં આવ્યો ન હતો, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે બંધારણ સભા યુ. સી. સી. પર વ્યાપક ચર્ચાઓમાં વ્યસ્ત રહી અને નિર્ણય લીધો કે ચૂંટાયેલી સરકાર માટે તેનો અમલ કરવો શ્રેષ્ઠ રહેશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે આ બંધારણ સભાનો નિર્દેશ હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે ડૉ. આંબેડકરે યુસીસીની હિમાયત કરી હતી અને તેમના શબ્દોને ખોટી રીતે રજૂ ન કરવા જોઈએ.

શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે ડૉ. બી. આર. આંબેડકરે ધર્મ આધારિત વ્યક્તિગત કાયદાઓને નાબૂદ કરવાની ભારપૂર્વક હિમાયત કરી હતી. બંધારણ સભાના સભ્ય કે. એમ. મુન્શીને ટાંકીને, જેમણે કહ્યું હતું કે રાષ્ટ્રીય એકતા અને આધુનિકતા માટે સમાન નાગરિક સંહિતા (યુસીસી) આવશ્યક છે, શ્રી મોદીએ કહ્યું કે સર્વોચ્ચ અદાલતે વારંવાર યુસીસીની જરૂરિયાત પર ભાર મૂક્યો છે અને સરકારોને શક્ય તેટલી વહેલી તકે તેનો અમલ કરવા નિર્દેશ આપ્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, બંધારણની ભાવના અને તેના ઘડવૈયાઓના ઇરાદાને ધ્યાનમાં રાખીને, સરકાર બિનસાંપ્રદાયિક નાગરિક સંહિતા સ્થાપિત કરવા માટે સંપૂર્ણપણે પ્રતિબદ્ધ છે.

ભૂતકાળની એક ઘટનાને યાદ કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ સવાલ કર્યો કે જેઓ પોતાના પક્ષના બંધારણનું સન્માન કરતા નથી તેઓ દેશના બંધારણનું સન્માન કેવી રીતે કરી શકે છે.

શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, 1996માં ભાજપ સૌથી મોટા પક્ષ તરીકે ઉભરી આવ્યો હતો અને રાષ્ટ્રપતિએ બંધારણનું સન્માન કરીને તેમને સરકાર રચવા આમંત્રણ આપ્યું હતું. જો કે, સરકાર માત્ર 13 દિવસ સુધી ચાલી કારણ કે તેમણે બંધારણનું સન્માન કરવાનું પસંદ કર્યું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે શ્રી અટલ બિહારી વાજપેયીએ સોદાબાજીનો વિકલ્પ પસંદ કર્યો ન હતો પરંતુ બંધારણનું સન્માન કર્યું હતું અને 13 દિવસ પછી રાજીનામું આપ્યું હતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, 1998માં એનડીએ સરકારે અસ્થિરતાનો સામનો કર્યો હતો, પરંતુ બંધારણની ભાવનાને સમર્પિત વાજપેયીની સરકારે ગેરબંધારણીય હોદ્દાઓ સ્વીકારવાને બદલે એક મતથી હારવાનું અને રાજીનામું આપવાનું પસંદ કર્યું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ તેમનો ઇતિહાસ, મૂલ્યો અને પરંપરા છે. બીજી બાજુ, તેમણે નોંધ્યું હતું કે વોટ માટે રોકડ કૌભાંડ દરમિયાન, લઘુમતી સરકારને બચાવવા માટે નાણાંનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો હતો, જેણે ભારતીય લોકશાહીની ભાવનાને બજારમાં ફેરવી દીધી હતી જ્યાં મત ખરીદવામાં આવ્યા હતા.

શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, 2014 પછી એનડીએને બંધારણ અને લોકશાહીને મજબૂત કરવા માટે સેવા કરવાની તક આપવામાં આવી હતી. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો કે તેમણે દેશને જૂની બિમારીઓથી મુક્ત કરવા માટે એક અભિયાન શરૂ કર્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, છેલ્લા 10 વર્ષોમાં તેમણે દેશની એકતા અને અખંડિતતા માટે, તેના ઉજ્જવળ ભવિષ્ય માટે અને બંધારણની ભાવના પ્રત્યે સંપૂર્ણ સમર્પણ સાથે બંધારણીય સુધારા પણ કર્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, ઓ. બી. સી. સમુદાય ત્રણ દાયકાથી ઓ. બી. સી. આયોગ માટે બંધારણીય દરજ્જાની માંગ કરી રહ્યો હતો. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે તેમણે આ દરજ્જો આપવા માટે બંધારણમાં સુધારો કર્યો હતો અને આમ કરવામાં ગર્વ અનુભવ્યો હતો.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે સમાજના વંચિત વર્ગો સાથે ઊભા રહેવું એ તેમની ફરજ છે, તેથી જ બંધારણીય સુધારો કરવામાં આવ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સમાજનો એક મોટો વર્ગ છે, જે જાતિને ધ્યાનમાં લીધા વિના, ગરીબીને કારણે તકો મેળવી શકતો નથી અને પ્રગતિ કરી શકતો નથી. આ અસંતોષ વધી રહ્યો છે અને માંગણીઓ છતાં કોઈ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો નથી તેની નોંધ લેતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે તેમણે સામાન્ય વર્ગના આર્થિક રીતે નબળા વર્ગો માટે 10 ટકા અનામત આપવા માટે બંધારણમાં સુધારો કર્યો છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે દેશમાં આ પહેલો અનામત સુધારો હતો જેને કોઈ વિરોધનો સામનો કરવો પડ્યો ન હતો, દરેક દ્વારા પ્રેમથી સ્વીકારવામાં આવ્યો હતો અને સંસદ દ્વારા સર્વસંમતિથી પસાર કરવામાં આવ્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આનું કારણ એ હતું કે તે સામાજિક એકતાને મજબૂત કરે છે અને બંધારણની ભાવના સાથે સુસંગત છે.

શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે તેમણે બંધારણીય સુધારા પણ કર્યા છે, પરંતુ તે મહિલાઓના સશક્તિકરણ માટે હતા. તેમણે ટિપ્પણી કરી કે તેમણે દેશની એકતા માટે બંધારણમાં સુધારો કર્યો છે. શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે ડૉ. બી. આર. આંબેડકરનું બંધારણ કલમ 370ના કારણે જમ્મુ અને કાશ્મીર પર સંપૂર્ણ રીતે લાગુ થઈ શક્યું ન હતું, જ્યારે સરકાર ઇચ્છે છે કે ડૉ. આંબેડકરનું બંધારણ ભારતના દરેક ભાગમાં લાગુ કરવામાં આવે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેમણે રાષ્ટ્રીય એકતાને મજબૂત કરવા અને ડૉ. આંબેડકરને શ્રદ્ધાંજલિ આપવા માટે બંધારણમાં સુધારો કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે તેમણે કલમ 370 દૂર કરી હતી અને હવે ભારતની સર્વોચ્ચ અદાલતે પણ આ નિર્ણયને સમર્થન આપ્યું છે.

કલમ 370ને દૂર કરવા માટે બંધારણમાં થયેલા સુધારાને સ્પર્શતા શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે તેમણે વિભાજન સમયે મહાત્મા ગાંધી અને અન્ય વરિષ્ઠ નેતાઓ દ્વારા આપેલા વચનને પૂર્ણ કરવા માટે, કટોકટીના સમયમાં પડોશી દેશોમાં લઘુમતીઓની સંભાળ રાખવા માટે કાયદા પણ ઘડ્યા હતા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેમણે આ પ્રતિબદ્ધતાનું સન્માન કરવા માટે નાગરિકત્વ સુધારા કાયદો (સીએએ) રજૂ કર્યો હતો અને કહ્યું હતું કે તેઓ ગર્વથી આ કાયદાની સાથે ઊભા છે, કારણ કે તે બંધારણની ભાવના સાથે સુસંગત છે અને રાષ્ટ્રને મજબૂત કરે છે.

શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, તેમની સરકાર દ્વારા કરવામાં આવેલા બંધારણીય સુધારાઓનો ઉદ્દેશ ભૂતકાળની ભૂલોને સુધારવાનો અને ઉજ્જવળ ભવિષ્યનો માર્ગ મોકળો કરવાનો છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે સમય જણાવશે કે તેઓ સમયની કસોટી પર ખરા ઉતરે છે કે નહીં. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ સુધારાઓ સ્વાર્થી સત્તાના હિતો દ્વારા સંચાલિત નથી પરંતુ રાષ્ટ્રના લાભ માટે સદ્ગુણના કાર્યો છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે આ જ કારણ છે કે તેઓ ઉઠાવવામાં આવતા કોઈપણ પ્રશ્નોના આત્મવિશ્વાસપૂર્વક જવાબ આપે છે.

બંધારણ અંગે સંખ્યાબંધ ભાષણો અને વિષયો ઉઠાવવામાં આવ્યા છે તેની નોંધ લેતા, દરેકની પોતાની રાજકીય પ્રેરણાઓ છે, પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે બંધારણ ભારતના લોકો માટે સૌથી વધુ સંવેદનશીલ છે, “અમે લોકો”, અને તે તેમના કલ્યાણ, ગૌરવ અને સુખાકારી માટે છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે બંધારણ આપણને કલ્યાણકારી રાજ્ય તરફ માર્ગદર્શન આપે છે, જે તમામ નાગરિકો માટે ગૌરવપૂર્ણ જીવન સુનિશ્ચિત કરે છે.

આઝાદીના આટલા વર્ષો પછી, ઘણા પરિવારોને સન્માન સાથે જીવવા માટે શૌચાલયની સુવિધા ન હતી તે બાબત પર પ્રકાશ પાડતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે શૌચાલય બનાવવાનું અભિયાન ગરીબો માટે એક સ્વપ્ન હતું અને તેમણે તેને સંપૂર્ણ સમર્પણ સાથે હાથ ધર્યું હતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેમની મજાક ઉડાવવામાં આવી હોવા છતાં તેઓ અડગ રહ્યા કારણ કે સામાન્ય નાગરિકોની ગરિમા તેમની પ્રાથમિકતા હતી. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, મહિલાઓએ સૂર્યોદય પહેલા અથવા સૂર્યાસ્ત પછી ખુલ્લામાં શૌચ કરવું પડે છે અને જે લોકો માત્ર ગરીબોને ટીવી પર અથવા અખબારોની હેડલાઇન્સમાં જુએ છે તેમને તેનાથી કોઈ વાંધો નથી. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, જે લોકો ગરીબોના જીવનને સમજતા નથી તેઓ આવા અન્યાય નહીં કરે. શ્રી મોદીએ સવાલ કર્યો હતો કે બંધારણનો ઉદ્દેશ દરેક માટે મૂળભૂત માનવીય સુવિધાઓ સુનિશ્ચિત કરવાનો હોવા છતાં આ દેશના એંસી ટકા લોકો સ્વચ્છ પીવાના પાણીથી વંચિત છે.

પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, દેશમાં લાખો માતાઓ પરંપરાગત ચૂલા પર રસોઈ બનાવતી હતી, જેના કારણે તેમની આંખો ધુમાડામાંથી લાલ થઈ જાય છે, જે સેંકડો સિગારેટના ધુમાડાને શ્વાસમાં લેવા સમાન છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે આનાથી માત્ર તેમની આંખોને જ અસર થતી નથી પરંતુ તેમનું સ્વાસ્થ્ય પણ બગડે છે. શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે આઝાદીના 70 વર્ષ પછી પણ 2013 સુધી નવ કે છ સિલિન્ડર આપવા અંગે ચર્ચા થઈ હતી, જ્યારે તેમની સરકારે દરેક ઘર સુધી ગેસ સિલિન્ડર પહોંચાડવાનું સુનિશ્ચિત કર્યું હતું કારણ કે તેઓ દરેક નાગરિકને મૂળભૂત સુવિધાઓ પૂરી પાડવાને પ્રાથમિકતા આપતા હતા.

આરોગ્ય ક્ષેત્રની ચર્ચા કરતા શ્રી મોદીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, એક પણ બીમારી ગરીબ પરિવારને બરબાદ કરી શકે છે, જે ગરીબીમાંથી બહાર આવવા માટે દિવસ-રાત મહેનત કરે છે અને પોતાના બાળકોને, તેમની યોજનાઓ અને પ્રયાસોને શિક્ષિત કરે છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, તેમણે બંધારણની ભાવનાનું સન્માન કરીને 1 કરોડ નાગરિકોને મફત સારવાર પૂરી પાડવા માટે આયુષ્માન ભારત યોજનાનો અમલ કર્યો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, આ યોજના સમાજના કોઈપણ વર્ગના 70 વર્ષથી વધુ ઉંમરના લોકો સહિત તમામ લોકો માટે આરોગ્યસંભાળ સુનિશ્ચિત કરે છે.

ગરીબોને આપવામાં આવતા મફત રેશનનો ઉલ્લેખ કરતા શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે 25 કરોડ લોકો ગરીબીમાંથી સફળતાપૂર્વક બહાર આવ્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જેઓ ગરીબીમાંથી બહાર આવ્યા છે તેઓ જ સમર્થનનું મહત્વ સમજે છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, જે રીતે દર્દીને હોસ્પિટલમાંથી રજા અપાયા પછી કાળજી લેવાની સલાહ આપવામાં આવે છે જેથી તે ફરીથી બીમાર ન પડે, તેવી જ રીતે ગરીબોને ગરીબીમાં પાછા ન પડે તે માટે તેમને ટેકો આપવો જરૂરી છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે આ જ કારણ છે કે તેઓ મફત રાશન પૂરું પાડે છે, જેથી ગરીબીમાંથી બહાર કાઢવામાં આવેલા લોકો તેની પાસે પાછા ન આવે અને જેઓ હજુ પણ ગરીબીમાં છે તેમને તેનાથી ઉપર ઉઠવામાં મદદ મળે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે આ પ્રયાસની મજાક ઉડાવવી અન્યાયી છે, કારણ કે તે નાગરિકોની ગરિમા અને સુખાકારી જાળવવા માટે નિર્ણાયક છે.

ગરીબોના નામે માત્ર સૂત્રોચ્ચાર કરવામાં આવતા હતા અને તેમના નામે બેંકોનું રાષ્ટ્રીયકરણ કરવામાં આવતું હતું તેવી ટિપ્પણી કરતા શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે 2014 સુધી દેશના 50 કરોડ નાગરિકોએ ક્યારેય બેંકની અંદર જોયું નહોતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેમણે 50 કરોડ ગરીબ નાગરિકો માટે બેંક ખાતા ખોલાવ્યા છે, જેથી તેમના માટે બેંકોના દરવાજા ખુલી ગયા છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, એક પૂર્વ પ્રધાનમંત્રીએ એક વખત કહ્યું હતું કે, દિલ્હીથી મોકલવામાં આવતા ₹1માંથી માત્ર 15 પૈસા ગરીબો સુધી પહોંચે છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેમણે એ સુનિશ્ચિત કરીને માર્ગ દેખાડ્યો છે કે, આજે દિલ્હીથી મોકલવામાં આવતા ₹1માંથી તમામ 100 પૈસા ગરીબોના ખાતામાં સીધા જમા થાય. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે તેમણે બેંકોનો યોગ્ય ઉપયોગ દર્શાવ્યો છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જેમને અગાઉ બેંકોના દરવાજા સુધી પહોંચવાની પણ મંજૂરી નહોતી, તેઓ હવે કોઈ ગેરંટી વિના લોન મેળવી શકે છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, ગરીબોનું આ સશક્તિકરણ બંધારણ પ્રત્યે સરકારના સમર્પણનો પુરાવો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે “ગરીબી હટાઓ” (ગરીબી નાબૂદી) નો નારો માત્ર એક નારો જ રહ્યો કારણ કે ગરીબો તેમની મુશ્કેલીઓથી મુક્ત થયા ન હતા. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેમનું ધ્યેય અને પ્રતિબદ્ધતા ગરીબોને આ મુશ્કેલીઓમાંથી મુક્ત કરવાનું છે અને તેઓ આ હાંસલ કરવા માટે દિવસ-રાત મહેનત કરી રહ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે તેઓ એવા લોકો માટે ઊભા છે જેમની પાસે તેમને ટેકો આપવા માટે કોઈ નથી.

દિવાંગો દ્વારા સામનો કરવામાં આવતા સંઘર્ષોનો ઉલ્લેખ કરતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તેમણે હવે દિવ્યાંગ વ્યક્તિઓ માટે સુલભ માળખાગત સુવિધાઓ પૂરી પાડી છે, જેનાથી તેમની વ્હીલચેર ટ્રેનના ડબ્બામાં પહોંચી શકે છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ પહેલ સમાજના હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા વર્ગો પ્રત્યેની તેમની ચિંતાને કારણે કરવામાં આવી હતી. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે જ્યારે ભાષા અંગેના વિવાદો શીખવવામાં આવતા હતા, ત્યારે દિવ્યાંગ વ્યક્તિઓ સાથે મોટો અન્યાય કરવામાં આવતો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, વિવિધ રાજ્યોમાં સાંકેતિક ભાષા પ્રણાલીઓ અલગ અલગ હોય છે, જે દિવ્યાંગો માટે મુશ્કેલીઓનું કારણ બને છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, તેમણે એક સામાન્ય સાંકેતિક ભાષાનું સર્જન કર્યું છે, જેનો લાભ હવે દેશના તમામ દિવ્યાંગ વ્યક્તિઓને મળી રહ્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે વિચરતી અને અર્ધ વિચરતી સમુદાયો પાસે તેમના કલ્યાણની સંભાળ રાખવા માટે કોઈ નહોતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેમની સરકારે તેમની સુખાકારી માટે કલ્યાણ બોર્ડની સ્થાપના કરી હતી, કારણ કે બંધારણ હેઠળ આ લોકો પ્રાથમિકતા ધરાવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે શેરી વિક્રેતાઓ, જેઓ સવારથી રાત સુધી અથાક મહેનત કરે છે, તેમને ઘણીવાર મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડે છે, જેમાં તેમની ગાડીઓ ભાડે આપવી અને ઊંચા વ્યાજ દરે નાણાં ઉછીના લેવા સામેલ છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, સરકારે શેરી વિક્રેતાઓને જામીન મુક્ત લોન આપવા માટે પીએમ સ્વનિધિ યોજના શરૂ કરી છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, આ યોજનાને કારણે શેરી વિક્રેતાઓ લોનના ત્રીજા તબક્કામાં પહોંચી ગયા છે, સન્માન મેળવી રહ્યા છે અને તેમના વ્યવસાયનું વિસ્તરણ કરી રહ્યા છે.

આ દેશમાં એવું કોઈ નથી કે જેને વિશ્વકર્મા કારીગરોની સેવાઓની જરૂર ન હોય, તેની નોંધ લેતા શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે સદીઓથી એક નોંધપાત્ર વ્યવસ્થા અસ્તિત્વમાં હતી, પરંતુ વિશ્વકર્મા કારીગરોના કલ્યાણ પર ક્યારેય ધ્યાન આપવામાં આવ્યું ન હતું. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે તેમણે વિશ્વકર્મા કારીગરોના કલ્યાણ માટે એક યોજના બનાવી છે, જેમાં બેંક લોન, નવી તાલીમ, આધુનિક સાધનો અને નવીન ડિઝાઇનની જોગવાઈઓનો સમાવેશ થાય છે. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેમણે વિશ્વકર્મા સમુદાયને ટેકો આપવા માટે આ પહેલને મજબૂત કરી છે.

શ્રી મોદીએ પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે સરકારે ભારતીય બંધારણ હેઠળ ટ્રાન્સજેન્ડર વ્યક્તિઓ માટે અધિકારો સુનિશ્ચિત કર્યા છે અને તેમના અધિકારોનું રક્ષણ કરવા અને તેમને ગૌરવપૂર્ણ જીવન પ્રદાન કરવા માટે કાયદા બનાવ્યા છે.

ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી તરીકેના તેમના કાર્યકાળને યાદ કરતા, ઉમરગામથી અંબાજી સુધીના સમગ્ર આદિવાસી પટ્ટામાં એક પણ વિજ્ઞાન પ્રવાહની શાળા ન હતી, પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે વિજ્ઞાન પ્રવાહની શાળાઓ વિના આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓ માટે ઇજનેરો અથવા ડૉક્ટર બનવું અશક્ય હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેમણે આદિવાસી સમુદાયની શૈક્ષણિક જરૂરિયાતોને ધ્યાનમાં રાખીને આ વિસ્તારમાં વિજ્ઞાન પ્રવાહની શાળાઓ અને યુનિવર્સિટીઓની સ્થાપના કરી હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ સૌથી પછાત આદિવાસી સમુદાયોના વિકાસ પર કેન્દ્રિત પ્રધાનમંત્રી જન મન યોજનાની રચના કરવા માટે માર્ગદર્શન આપવા બદલ રાષ્ટ્રપતિનો આભાર વ્યક્ત કર્યો હતો. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે મતની રાજનીતિમાં ઘણીવાર અવગણવામાં આવતા આ નાના જૂથોને હવે આ યોજના દ્વારા ધ્યાન અને સમર્થન મળ્યું છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે તેઓ સૌથી વધુ હાંસિયામાં ધકેલાઈ ગયેલા લોકોને પણ શોધવા અને તેમને ટેકો આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે 60 વર્ષથી વધુ સમયથી 100 જિલ્લાઓને પછાત તરીકે ઓળખવામાં આવ્યા હતા અને આ લેબલ જવાબદાર અધિકારીઓ માટે સજા પોસ્ટિંગ બની ગયું હતું. તેમણે ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે તેમણે મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓની વિભાવના રજૂ કરીને આ પરિસ્થિતિને બદલી નાખી છે, જેમાં નિયમિતપણે 40 પરિમાણોનું ઓનલાઇન નિરીક્ષણ કરવામાં આવે છે. પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, આજે મહત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓ તેમના રાજ્યોના શ્રેષ્ઠ જિલ્લાઓ સાથે સરખાઈ રહ્યા છે અને કેટલાક રાષ્ટ્રીય સરેરાશ સુધી પણ પહોંચી રહ્યા છે. તેમણે પ્રકાશ પાડ્યો હતો કે, કોઈ પણ પ્રદેશ પાછળ ન રહેવો જોઈએ અને તેઓ હવે મહત્વાકાંક્ષી બ્લોક તરીકે 500 બ્લોક વિકસાવવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરી રહ્યા છે.

રામ અને કૃષ્ણના સમયમાં આદિવાસી સમુદાય અસ્તિત્વમાં હતો, તેમ છતાં આઝાદીના દાયકાઓ પછી પણ તેમના માટે કોઈ અલગ મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી ન હતી તે બાબત પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે તે અટલ બિહારી વાજપેયીની સરકાર હતી જેણે સૌપ્રથમ આદિવાસી બાબતો માટે એક અલગ મંત્રાલયની સ્થાપના કરી હતી અને તેમના વિકાસ અને વિસ્તરણ માટે બજેટ ફાળવ્યું હતું. માછીમારોના કલ્યાણ પર બોલતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે પ્રથમ વખત તેમની સરકારે મત્સ્યોદ્યોગનું અલગ મંત્રાલય બનાવ્યું હતું અને તેમના કલ્યાણ માટે અલગ બજેટ આપવામાં આવ્યું હતું. તેમણે કહ્યું હતું કે, સમાજના આ વર્ગનું ધ્યાન રાખવામાં આવ્યું હતું.

દેશના નાના ખેડૂતોના સંદર્ભમાં પ્રધાનમંત્રીએ ટિપ્પણી કરી હતી કે, સહકાર તેમના જીવનનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે. નાના ખેડૂતોની ચિંતાઓ પર પ્રકાશ પાડતા તેમણે કહ્યું કે સહકારી ક્ષેત્રને જવાબદાર, મજબૂત અને સશક્ત બનાવીને નાના ખેડૂતોના જીવનને મજબૂત બનાવવા માટે એક અલગ સહકારી મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી હતી. કુશળ કાર્યબળના મહત્વ પર ભાર મૂકતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, સમગ્ર વિશ્વ આજે કાર્યબળ માટે તરસી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, જો આપણે દેશમાં વસ્તી વિષયક ડિવિડન્ડ મેળવવું હોય તો આપણું આ કાર્યબળ કુશળ હોવું જોઈએ. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, એક અલગ કૌશલ્ય મંત્રાલયની રચના કરવામાં આવી હતી જેથી દેશના યુવાનો વિશ્વની જરૂરિયાતો અનુસાર તૈયાર થાય અને તેઓ વિશ્વની સાથે આગળ વધે.

પૂર્વોત્તર વિશે વાત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આપણી પૂર્વોત્તરની અવગણના ત્યાં ઓછા મત અથવા બેઠકોને કારણે કરવામાં આવી હતી. તેમણે કહ્યું કે તે અટલજીની સરકાર હતી જેણે પ્રથમ વખત પૂર્વોત્તરના કલ્યાણ માટે પૂર્વોત્તર ક્ષેત્ર મંત્રાલય બનાવ્યું હતું અને આજે તેના કારણે રેલવે, રસ્તાઓ, બંદરો, હવાઇમથકોના નિર્માણમાં પૂર્વોત્તરનો વિકાસ જોઈ શકાય છે.

પ્રધાનમંત્રીએ સૌથી સમૃદ્ધ દેશોમાં આજે પણ જમીનના દસ્તાવેજો અને તેમાં રહેલી સમસ્યાઓના મહત્વ પર ભાર મૂક્યો હતો. તેમણે કહ્યું કે જમીનની માલિકી માટે સરકાર દ્વારા તમામ પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા, જેથી ગામના દરેક સામાન્ય માણસ પાસે તેના ઘરની જમીનની નોંધ હોય, તેના ઘરની માલિકીના કાગળો હોય જેથી બેંકમાંથી લોન લઈ શકાય અને ગેરકાયદેસર કબજાનો ભય ન રહે.

શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, આ તમામ કાર્યોને કારણે છેલ્લા 10 વર્ષમાં કરવામાં આવેલા પ્રયાસોએ ગરીબોને નવા આત્મવિશ્વાસ સાથે મજબૂત બનાવ્યા છે અને આટલા ઓછા સમયમાં 25 કરોડ લોકો ગરીબીને હરાવવામાં સફળ થયા છે. તેમણે કહ્યું કે આ બધું શક્ય બની શકે છે કારણ કે અમે બંધારણની દિશા હેઠળ કામ કરી રહ્યા છીએ.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, “સૌનો સાથ, સૌનો વિકાસ” એ માત્ર એક સૂત્ર નથી, તે આપણી આસ્થાનો વિષય છે અને તેથી અમે ભેદભાવ વિના સરકારી યોજનાઓનો અમલ કર્યો છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, સરકાર યોજનાઓની પરિપૂર્ણતા માટે પ્રયાસ કરી રહી છે જેથી લાભાર્થીઓના 100% ને લાભ મળે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જો કોઈ સાચો બિનસાંપ્રદાયિકતા હોય તો તે સંતૃપ્તિમાં હોય છે અને જો કોઈ સાચો સામાજિક ન્યાય હોય તો આ સંતૃપ્તિ એટલે કે 100% નો લાભ જે વ્યક્તિ તેના હકદાર છે તેને કોઈપણ ભેદભાવ વિના આપવો જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે આ જ સાચો ધર્મનિરપેક્ષતા અને સાચો સામાજિક ન્યાય છે.

દેશને દિશા આપવાના માધ્યમ તરીકે બંધારણની ભાવના વિશે બોલતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે દેશની પ્રેરક શક્તિ તરીકે રાજકારણ કેન્દ્રમાં છે. તેમણે કહ્યું કે આપણે આગામી દાયકાઓમાં આપણી લોકશાહી, આપણી રાજનીતિની દિશા શું હોવી જોઈએ તે વિશે વિચારવું જોઈએ.

શ્રી મોદીએ કેટલાક પક્ષોને તેમના રાજકીય સ્વાર્થ અને સત્તાની ભાવના વિશે સવાલ કર્યો કે શું તેઓએ ક્યારેય તેના વિશે જાતે વિચાર્યું છે અને કહ્યું કે તેઓ આ તમામ પક્ષો માટે ઈચ્છે છે. તેમણે કહ્યું કે આ તેમના મનના વિચારો છે જે તેઓ આ ગૃહ સમક્ષ મૂકવા માંગતા હતા.

પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તમામ રાજકીય પક્ષોએ દેશના યુવાનોને આકર્ષવા, લોકશાહીને મજબૂત કરવા અને દેશના યુવાનોને આગળ લાવવા માટે પ્રયાસો કરવા જોઈએ. તેમણે કહ્યું કે યુવાનોને રાજકારણમાં લાવવાની દેશની લોકશાહીની જરૂરિયાત છે અને પુનરાવર્તન કર્યું કે આવા 1 લાખ યુવાનોને દેશના રાજકારણમાં લાવવા જોઈએ, જેમની કોઈ રાજકીય પારિવારિક પૃષ્ઠભૂમિ નથી. તેમણે કહ્યું કે દેશને નવી ઊર્જા અને નવા સંકલ્પો અને સપનાઓ સાથે આવતા યુવાનોની જરૂર છે અને જ્યારે આપણે ભારતના બંધારણના 75 વર્ષની ઉજવણી કરી રહ્યા છીએ ત્યારે આપણે તે દિશામાં આગળ વધવું જોઈએ.

લાલ કિલ્લા પરથી બંધારણમાં આપણી ફરજો વિશેના તેમના શબ્દોને યાદ કરતા શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તે દુર્ભાગ્યપૂર્ણ છે કે તે સમજાયું ન હતું કે બંધારણમાં નાગરિકોના અધિકારો નક્કી કરવામાં આવ્યા હોવા છતાં તે તેમની પાસેથી ફરજોની અપેક્ષા પણ રાખે છે. તેમણે કહ્યું કે આપણી સંસ્કૃતિનો સાર ધર્મ છે, આપણું કર્તવ્ય છે, મહાત્મા ગાંધીને ટાંકીને તેમણે કહ્યું હતું કે મહાત્માજીએ કહ્યું હતું કે તેમણે તેમની અશિક્ષિત પરંતુ વિદ્વાન માતા પાસેથી શીખ્યું હતું કે આપણે આપણી ફરજો કેવી રીતે નિભાવીએ છીએ તેનાથી અધિકારો ઉદ્ભવે છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તેઓ મહાત્મા જીના શબ્દોને આગળ વધારવા માંગે છે અને કહે છે કે જો આપણે આપણી મૂળભૂત ફરજોને અનુસરીશું તો આપણને વિકસિત ભારત બનાવતા કોઈ રોકી શકશે નહીં. તેમણે કહ્યું હતું કે, બંધારણના 75 વર્ષમાં કર્તવ્ય પ્રત્યેના આપણા સમર્પણને વધુ બળ મળવું જોઈએ, આપણી પ્રતિબદ્ધતા અને સમયની જરૂરિયાત એ છે કે દેશ કર્તવ્યની ભાવના સાથે આગળ વધે.

પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, ભારતના ભવિષ્ય માટે બંધારણની ભાવનાથી પ્રેરિત થઈને તેઓ ગૃહ સમક્ષ 11 ઠરાવો રજૂ કરવા માગે છે. પહેલો સંકલ્પ એ છે કે ભલે તે નાગરિક હોય કે સરકાર, દરેક વ્યક્તિએ તેમની ફરજો નિભાવવી જોઈએ. બીજો સંકલ્પ એ છે કે દરેક ક્ષેત્રને, દરેક સમાજને વિકાસનો લાભ મળવો જોઈએ, સૌનો સાથ, સૌનો વિકાસ. ત્રીજો સંકલ્પ એ છે કે ભ્રષ્ટાચાર પ્રત્યે શૂન્ય સહિષ્ણુતા હોવી જોઈએ, ભ્રષ્ટ લોકોની સામાજિક સ્વીકૃતિ હોવી જોઈએ નહીં. ચોથો સંકલ્પ એ છે કે દેશના નાગરિકોએ દેશના કાયદા, દેશના નિયમો અને દેશની પરંપરાઓનું પાલન કરવામાં ગર્વ અનુભવવો જોઈએ. પાંચમો સંકલ્પ ગુલામીની માનસિકતામાંથી મુક્તિ મેળવવાનો છે, દેશના વારસા પર ગર્વ હોવો જોઈએ. છઠ્ઠો સંકલ્પ એ છે કે દેશનું રાજકારણ ભત્રીજાવાદથી મુક્ત થવું જોઈએ. સાતમો ઠરાવ, બંધારણનું સન્માન થવું જોઈએ, બંધારણનો ઉપયોગ રાજકીય લાભ માટે હથિયાર તરીકે થવો જોઈએ નહીં. આઠમો ઠરાવ, બંધારણની ભાવનાને ધ્યાનમાં રાખીને, જેમને તે મળી રહ્યું છે તેમની પાસેથી અનામત છીનવી ન લેવી જોઈએ અને ધર્મના આધારે અનામત આપવાના દરેક પ્રયાસને રોકવા જોઈએ. નવમો સંકલ્પ, ભારત મહિલા સંચાલિત વિકાસમાં વિશ્વ માટે એક ઉદાહરણ બનવું જોઈએ. દસમો સંકલ્પ, રાજ્યના વિકાસ દ્વારા રાષ્ટ્રનો વિકાસ, આ આપણો વિકાસનો મંત્ર હોવો જોઈએ. અગિયારમો સંકલ્પ, એક ભારત શ્રેષ્ઠ ભારતનો ઉદ્દેશ સર્વોપરી હોવો જોઈએ.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, જો આપણે બધા આ સંકલ્પ સાથે મળીને આગળ વધીશું તો દરેકના પ્રયાસોથી આપણે લોકો વિકસિત ભારતનું સપનું સાકાર કરી શકીશું. તેમણે કહ્યું હતું કે, જ્યારે 140 કરોડ દેશવાસીઓનું સપનું પૂરું થાય છે અને દેશ સંકલ્પ સાથે આગળ વધવા લાગે છે, ત્યારે તે ઇચ્છિત પરિણામો લાવે છે. શ્રી મોદીએ કહ્યું કે તેમને 140 કરોડ દેશવાસીઓ માટે અપાર આદર છે અને તેમની શક્તિમાં વિશ્વાસ છે, તેમને દેશની યુવા શક્તિમાં, દેશની મહિલા શક્તિમાં અપાર વિશ્વાસ છે. પોતાની ટિપ્પણીને સમાપ્ત કરતાં પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આપણે એ સંકલ્પ સાથે આગળ વધવું જોઈએ કે જ્યારે દેશ 2047માં આઝાદીના 100 વર્ષની ઉજવણી કરશે, ત્યારે તેને વિકસિત ભારત તરીકે ઉજવવામાં આવશે.

Speaking in the Lok Sabha.https://t.co/iSrP6pOV2p

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

India is the Mother of Democracy. pic.twitter.com/LwGrMBw8d8

— PMO India (@PMOIndia) December 14, 2024

हमारा संविधान भारत की एकता का आधार है। pic.twitter.com/BexBouiw9m

— PMO India (@PMOIndia) December 14, 2024

2014 में जब एनडीए को सरकार बनाने का मौका मिला तो लोकतंत्र और संविधान को मजबूती मिली। pic.twitter.com/g6N0PvOgq0

— PMO India (@PMOIndia) December 14, 2024

गरीबों को मुश्किलों से मुक्ति मिले, यह हमारा बहुत बड़ा मिशन और संकल्प है। pic.twitter.com/bTIuENWnVB

— PMO India (@PMOIndia) December 14, 2024

अगर हम अपने मौलिक कर्तव्यों का पालन करें, तो कोई भी हमें विकसित भारत बनाने से नहीं रोक सकता। pic.twitter.com/j1hl7QfwJk

— PMO India (@PMOIndia) December 14, 2024

आज हमारी माताओं-बहनों और बेटियों का योगदान हर क्षेत्र में देश को गौरव दिला रहा है, तो इसके पीछे हमारे संविधान की बड़ी प्रेरणा है। pic.twitter.com/seWpemuZ7n

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

हमारा संविधान हमारी एकता का आधार है, जो विकसित भारत के संकल्प की सिद्धि के लिए देश की सबसे बड़ी आवश्यकता है। pic.twitter.com/lz4Cp7FTAC

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

जब संविधान के 25 वर्ष पूरे हुए थे, तब आपातकाल लाकर कांग्रेस ने संविधान और लोकतंत्र का गला घोंट दिया था। उसके माथे पर लगा ये पाप कभी धुलने वाला नहीं है। pic.twitter.com/PCvKXN4NX0

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

कांग्रेस की हर पीढ़ी ने संविधान का अपमान किया है, जिसके एक नहीं अनेक उदाहरण हैं… pic.twitter.com/2DBtsPJxzA

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

कांग्रेस ने सत्ता-सुख और अपने वोट बैंक को खुश करने के लिए धर्म के आधार पर आरक्षण का जो नया खेल खेला है, वो संविधान के खिलाफ एक बड़ी साजिश है। pic.twitter.com/eYB00an4sV

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

संविधान निर्माताओं की भावनाओं को ध्यान में रखते हुए हम पूरी ताकत के साथ सेक्युलर सिविल कोड के लिए निरंतर प्रयास कर रहे हैं। pic.twitter.com/v5MiooA4O8

— Narendra Modi (@narendramodi) December 14, 2024

AP/IJ/GP/JT

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964@gmail.com