પીએમઇન્ડિયા

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ આજે જનજાતીય ગૌરવ દિવસનાં પ્રસંગે ભગવાન બિરસા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીની ઉજવણીનો શુભારંભ કરાવ્યો હતો તથા બિહારનાં જમુઇમાં આશરે રૂ. 6,640 કરોડનાં મૂલ્યનાં વિવિધ વિકાસકાર્યોનું ભૂમિપૂજન અને ઉદઘાટન કર્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ વિવિધ રાજ્યોના રાજ્યપાલો, મુખ્યમંત્રીઓ, કેન્દ્રીય મંત્રીઓને આવકાર્યા હતા, જેઓ ભારતનાં વિવિધ જિલ્લાઓમાં આદિવાસી દિવસનાં સમારંભમાં સહભાગી થયાં હતાં. તેમણે ભારતભરમાંથી આ કાર્યક્રમમાં વર્ચ્યુઅલ રીતે જોડાયેલા અસંખ્ય આદિવાસી ભાઈઓ અને બહેનોનું પણ સ્વાગત કર્યું હતું. આજના દિવસને ખૂબ જ પવિત્ર દિવસ ગણાવતાં શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, કાર્તિક પૂનીમા, દેવ દિવાળી તેમજ શ્રી ગુરુ નાનક દેવજીની 550મી જન્મજયંતીની ઉજવણી થઈ રહી છે અને આ માટે તેમણે ભારતનાં નાગરિકોને શુભેચ્છા પાઠવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આજનો દિવસ નાગરિકો માટે પણ ઐતિહાસિક છે, કારણ કે ભગવાન બિરસા મુંડાની જન્મજયંતીને જનજાતીય ગૌરવ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. તેમણે ભારતના નાગરિકો અને ખાસ કરીને આદિવાસી ભાઈઓ અને બહેનોને શુભેચ્છા પાઠવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, જમુઇમાં છેલ્લાં 3 દિવસમાં સ્વચ્છતા અભિયાનનું આયોજન કરવામાં આવ્યું હતું, જે આજનાં જનજાતીય ગૌરવ દિવસનાં પુરોગામી સ્વરૂપે હતું. તેમણે વહીવટીતંત્ર, જમુઇના નાગરિકો અને ખાસ કરીને મહિલા લોક જેવા વિવિધ હિતધારકોને સ્વચ્છતા અભિયાન માટે અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

ગયા વર્ષે જનજાતીય ગૌરવ દિવસ પર તેઓ ધરતી આભા બિરસા મુંડાના જન્મ ગામ ઉલીહાટુમાં હતા તે યાદ કરીને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, આ વર્ષે તેઓ શહીદ તિલ્કા માંઝીની બહાદુરીના સાક્ષી બન્યા હતા અને ઉમેર્યું હતું કે, આ પ્રસંગ વધુ વિશેષ છે કારણ કે દેશ ભગવાન બિરસા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીની ઉજવણીની ઉજવણીની ઉજવણીની ઉજવણી કરી રહ્યો છે. તેમણે ઉમેર્યું કે, આ ઉજવણી આગામી વર્ષ સુધી ચાલશે. પ્રધાનમંત્રીએ બિહારનાં જમુઈમાં આજનાં કાર્યક્રમમાં વર્ચ્યુઅલ રીતે સામેલ થયેલા વિવિધ ગામડાઓમાંથી એક કરોડ લોકોને પણ અભિનંદન આપ્યાં હતાં. શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, તેઓ આજે બિરસા મુંડા, શ્રી બુદ્ધારામ મુંડા અને સિદ્ધુ કાન્હુનાં વંશજ શ્રી મંડલ મુર્મુનું સ્વાગત કરતાં આનંદ અનુભવે છે.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, આજે રૂ. 6640 કરોડથી વધારેનાં મૂલ્યની વિવિધ વિકાસ પરિયોજનાઓનું ઉદઘાટન અને શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યું હતું. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ પરિયોજનાઓમાં આદિજાતિ બાળકોના ભવિષ્યની સુધારણા માટે આદિવાસીઓ માટે પાકા મકાનો, શાળાઓ અને છાત્રાલયો, આદિજાતિ મહિલાઓ માટે આરોગ્ય સુવિધાઓ, આદિજાતિ વિસ્તારોને જોડતા માર્ગ પ્રોજેક્ટ્સ, આદિજાતિ સંગ્રહાલયો અને આદિવાસી સંસ્કૃતિના સંરક્ષણ માટે સંશોધન કેન્દ્રો માટે આશરે 1.5 લાખ મંજૂરી પત્રોનો સમાવેશ થાય છે. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, દેવ દિવાળીનાં શુભ પ્રસંગે આદિવાસીઓ માટે 11,000 આવાસનું ગૃહપ્રવેશ બાંધવામાં આવ્યું હતું. તેમણે આ પ્રસંગે તમામ આદિવાસીઓને અભિનંદન પાઠવ્યા હતા.

જનજાતીય ગૌરવ દિવસની આજની ઉજવણી અને જનજાતીય ગૌરવ વર્ષની શરૂઆત પર પ્રકાશ પાડતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, આ ઉજવણી મોટા ઐતિહાસિક અન્યાયને સુધારવાનો પ્રામાણિક પ્રયાસ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આઝાદી પછીના સમયમાં આદિવાસીઓને સમાજમાં તેમની યોગ્ય ઓળખ મળી નથી. આદિવાસી સમાજનાં પ્રદાન પર પ્રકાશ પાડતા પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, આદિવાસી સમાજે જ રાજકુમાર રામને ભગવાન રામમાં પરિવર્તિત કર્યા છે તેમજ ભારતની સંસ્કૃતિ અને સ્વતંત્રતાની રક્ષા માટે સદીઓ સુધી લડત ચલાવી છે. જો કે, તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સ્વતંત્રતા પછીના દાયકાઓમાં આદિવાસી સમાજના આવા મહત્વપૂર્ણ યોગદાનને ભૂંસી નાખવાના પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા હતા, જેણે સ્વાર્થી રાજકારણને વેગ આપ્યો હતો. ભારતની આઝાદી માટે ઉલ્ગુલાન ચળવળ, કોલ બળવો, સંથાલ બળવો, ભીલ આંદોલન જેવા આદિવાસીઓના વિવિધ પ્રદાનની યાદી આપતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, આદિવાસીઓનું યોગદાન અપાર છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ભારતભરમાંથી અલ્લુરી સીતારામ રાજુ, તિલકા માંઝી, સિદ્ધુ કાન્હુ, બુધુ ભગત, તેલંગ ખરિયા, ગોવિંદા ગુરુ, તેલંગાણાના રામજી ગોંડ, મધ્યપ્રદેશના બાદલ ભોઇ, રાજા શંકર શાહ, કુવર રઘુનાથ શાહ, તંત્યા ભીલ, જાત્રા ભગત, લક્ષ્મણ નાયક, મિઝોરમના રોપુલિયાની, રાજ મોહિની દેવી, રાણી ગાઈદિન્લ્યુ, કાલીબાઇ, ગોંડવાનાની રાણી દુર્ગાવતી દેવી અને અન્ય અસંખ્ય આદિવાસી નેતાઓને ક્યારેય ભૂલી શકાય નહીં. શ્રી મોદીએ એવું પણ કહ્યું હતું કે, માનગઢ હત્યાકાંડ, જ્યાં અંગ્રેજોએ હજારો આદિવાસીઓની હત્યા કરી હતી, તેને ભૂલી શકાય તેમ નથી.

સંસ્કૃતિ કે સામાજિક ન્યાયનાં ક્ષેત્રમાં તેમની સરકારની માનસિકતા અલગ છે એ વાત પર ભાર મૂકીને શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, ભારતનાં રાષ્ટ્રપતિ તરીકે શ્રીમતી દ્રોપદી મુર્મુને ચૂંટવું એ તેમનું સૌભાગ્ય છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે તેઓ ભારતના પ્રથમ આદિવાસી રાષ્ટ્રપતિ છે અને પીએમ–જનમાન યોજના હેઠળ શરૂ કરવામાં આવેલા તમામ કામોનો શ્રેય રાષ્ટ્રપતિને જાય છે. ખાસ કરીને નબળા આદિજાતિ જૂથો (પીવીટીજી)ના સશક્તીકરણ માટે રૂ. 24,000 કરોડની પીએમ જનમાન યોજના શરૂ કરવામાં આવી હતી, એમ જણાવતાં શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, આ યોજના હેઠળ દેશમાં અતિ પછાત જાતિઓની વસાહતોનો વિકાસ સુનિશ્ચિત કરવામાં આવી રહ્યો છે. તેમણે નોંધ્યું હતું કે આ યોજનાને આજે એક વર્ષ પૂર્ણ થયું છે અને આ યોજના હેઠળ હજારો પાકા મકાનો પીવીટીજીને આપવામાં આવ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ એમ પણ નોંધ્યું હતું કે, પીવીટીજી વસાહતો વચ્ચે જોડાણ સુનિશ્ચિત કરવા માટે માર્ગ વિકાસનાં વિવિધ પ્રોજેક્ટ પ્રગતિ હેઠળ છે અને પીવીટીજીનાં ઘણાં ઘરોમાં હર ઘર જલ યોજના હેઠળ પીવાનું પાણી સુનિશ્ચિત કરવામાં આવ્યું છે.

જેમની સંપૂર્ણ પણે અવગણના કરવામાં આવી છે તેમની તેઓ પૂજા કરે છે એ બાબત પર પ્રકાશ પાડતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, અગાઉની સરકારોનાં વલણને કારણે આદિવાસી સમાજોમાં દાયકાઓથી મૂળભૂત માળખાગત સુવિધાઓનો અભાવ હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, દેશમાં ડઝનબંધ આદિવાસી બહુમતી ધરાવતા જિલ્લાઓ વિકાસની ગતિમાં પાછળ રહી ગયા છે. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, તેમની સરકારે વિચારવાની પ્રક્રિયામાં પરિવર્તન કર્યું છે અને તેમને ‘મહત્ત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓ‘ તરીકે જાહેર કર્યા છે તથા તેમનાં વિકાસ માટે કાર્યદક્ષ અધિકારીઓની નિમણૂક કરી છે. તેમને પ્રસન્નતા હતી કે, આજે આ પ્રકારનાં ઘણાં મહત્ત્વાકાંક્ષી જિલ્લાઓએ વિકાસનાં વિવિધ માપદંડોમાં ઘણાં વિકસિત જિલ્લાઓ કરતાં વધારે સારો દેખાવ કર્યો છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આનો લાભ આદિવાસીઓને મળ્યો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું હતું કે, “આદિવાસી કલ્યાણ એ હંમેશા અમારી સરકારની પ્રાથમિકતા રહી છે.” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ અટલજીની સરકારે જ આદિજાતિ બાબતો માટે અલગ મંત્રાલયની રચના કરી હતી. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, છેલ્લાં 10 વર્ષમાં અંદાજપત્રીય ફાળવણી રૂ. 25,000 કરોડથી વધારીને રૂ. 1.25 લાખ કરોડ કરવામાં આવી છે. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, ધરતી આભા જનજાતીય ગ્રામ ઉત્કર્ષ અભિયાન (ડીજેજીયુએ) નામની વિશેષ યોજના તાજેતરમાં શરૂ કરવામાં આવી હતી, જેનો લાભ 60,000થી વધારે આદિવાસી ગામડાઓને મળશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ યોજના મારફતે રૂ. 80,000 કરોડનું રોકાણ કરવામાં આવી રહ્યું છે, જેનો ઉદ્દેશ આદિજાતિનાં ગામડાંઓમાં મૂળભૂત સુવિધાઓની ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવાનો તેમજ આદિવાસી યુવાનોને રોજગારીની તકો ઊભી કરવાનો અને તાલીમ આપવાનો છે. તેમણે એમ પણ ઉમેર્યું હતું કે, આ યોજનાના ભાગ રૂપે હોમસ્ટે બનાવવા માટે તાલીમ અને સહાયની સાથે આદિજાતિ માર્કેટિંગ કેન્દ્રો સ્થાપવામાં આવશે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેનાથી પ્રવાસન મજબૂત બનશે તેમજ આદિવાસી બહુમતી ધરાવતા વિસ્તારોમાં ઇકો–ટૂરિઝમની સંભાવના ઊભી થશે, જે આદિવાસીઓનું સ્થળાંતર અટકાવશે.

સરકાર દ્વારા આદિવાસી વારસાની જાળવણી માટે હાથ ધરવામાં આવેલા પ્રયાસોનો ઉલ્લેખ કરીને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, ઘણાં આદિવાસી કલાકારોને પદ્મ પુરસ્કારથી સન્માનિત કરવામાં આવે છે. તેમણે ઉમેર્યું કે રાંચીમાં ભગવાન બિરસા મુંડાના નામ પર એક આદિવાસી સંગ્રહાલય શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું અને શાળાના તમામ બાળકોને તેની મુલાકાત લેવા અને તેનો અભ્યાસ કરવા વિનંતી કરી હતી. તેમણે એ વાતની પણ પ્રસન્નતા વ્યક્ત કરી હતી કે, આજે મધ્યપ્રદેશના છિંદવાડામાં બાદલ ભોઈના નામ પર એક આદિવાસી સંગ્રહાલય અને મધ્યપ્રદેશના જબલપુરમાં રાજા શંકર શાહ અને કુવર રઘુનાથ શાહના નામ પર આદિવાસી સંગ્રહાલયોનું ઉદઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું. તેમણે નોંધ્યું હતું કે, આજે શ્રીનગર અને સિક્કિમમાં બે આદિવાસી સંશોધન કેન્દ્રોનું ઉદઘાટન કરવામાં આવ્યું હતું તેમજ આજે ભગવાન બિરસા મુંડાનાં સન્માનમાં એક સ્મારક સિક્કો અને પોસ્ટલ સ્ટેમ્પનું અનાવરણ કરવામાં આવ્યું હતું. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, આ તમામ પ્રયાસો સતત ભારતની જનતાને આદિવાસીઓની બહાદુરી અને સન્માનની યાદ અપાવશે.

ભારતની પ્રાચીન ચિકિત્સા પદ્ધતિમાં આદિવાસી સમાજના મહાન પ્રદાન પર ભાર મૂકીને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, ભવિષ્યની પેઢીઓ માટે નવા પરિમાણો ઉમેરવાની સાથે–સાથે આ વારસાનું પણ રક્ષણ થઈ રહ્યું છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, સરકારે લેહમાં નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સોવા–રિગ્પાની સ્થાપના કરી છે, જેણે અરુણાચલ પ્રદેશમાં નોર્થ–ઇસ્ટર્ન ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ આયુર્વેદ એન્ડ ફોક મેડિસિન રિસર્ચનું અપગ્રેડેશન કર્યું છે. શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, સરકાર વિશ્વ આરોગ્ય સંસ્થા (WHO)ના નેજા હેઠળ પરંપરાગત ચિકિત્સા માટે આગામી વૈશ્વિક કેન્દ્રની સ્થાપના પણ કરી રહી છે, જે સમગ્ર વિશ્વમાં આદિવાસીઓની પરંપરાગત ચિકિત્સા પદ્ધતિનો વધુ પ્રચાર–પ્રસાર કરવામાં મદદરૂપ થશે.

શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, “અમારી સરકારનું ધ્યાન આદિવાસી સમાજની શિક્ષણ, આવક અને દવાઓ પર કેન્દ્રિત છે.” તેમને એ વાતનો આનંદ હતો કે આદિવાસી બાળકો મેડિકલ, એન્જિનિયરિંગ, સશસ્ત્ર દળો અથવા ઉડ્ડયન જેવા વિવિધ ક્ષેત્રોમાં આગળ આવી રહ્યા છે. તેમણે કહ્યું હતું કે, આ આદિવાસી વિસ્તારોમાં છેલ્લાં દાયકામાં શાળાથી લઈને ઉચ્ચ શિક્ષણ સુધીની શ્રેષ્ઠ તકો ઊભી કરવાનું પરિણામ છે. પ્રધાનમંત્રીએ ભારપૂર્વક જણાવ્યું હતું કે, તેમની સરકારે છેલ્લાં દાયકામાં 2 નવી આદિવાસી યુનિવર્સિટીઓનો ઉમેરો કર્યો છે, જ્યારે આઝાદી પછીનાં છ દાયકામાં એક કેન્દ્રીય આદિવાસી યુનિવર્સિટી સામેલ છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, છેલ્લા એક દાયકામાં આદિજાતિ પ્રભુત્વ ધરાવતા વિસ્તારોમાં ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થાઓ (આઇટીઆઇ) સાથે ઘણી ડિગ્રી અને ઇજનેરી કોલેજો શરૂ કરવામાં આવી હતી. શ્રી મોદીએ એ બાબતની નોંધ પણ લીધી હતી કે, છેલ્લાં દાયકામાં આદિવાસી વિસ્તારોમાં 30 નવી મેડિકલ કોલેજો શરૂ કરવામાં આવી છે, જેમાં બિહારનાં જમુઈમાં આવેલી એક કોલેજ સહિત ઘણી નવી મેડિકલ કોલેજોમાં ચાલી રહેલી કામગીરી સામેલ છે. તેમણે ઉમેર્યું કે દેશભરની 7000 એકલવ્ય શાળાઓનું મજબૂત નેટવર્ક પણ વિકસિત કરવામાં આવી રહ્યું છે.

મેડિકલ, એન્જિનિયરિંગ અને ટેકનિકલ શિક્ષણમાં આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓ માટે ભાષા અવરોધરૂપ છે એ બાબતનો ઉલ્લેખ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, સરકારે માતૃભાષામાં પરીક્ષા લેવાનો વિકલ્પ પૂરો પાડ્યો છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ નિર્ણયોથી આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓને નવી આશા જાગી છે.

છેલ્લા દાયકામાં આંતરરાષ્ટ્રીય રમતોત્સવમાં ચંદ્રકો જીતવામાં આદિવાસી યુવાનોની સિદ્ધિઓ પર પ્રકાશ પાડતા શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, સરકારે આદિવાસી વિસ્તારોમાં રમતગમતની માળખાગત સુવિધાઓને સુધારવા પ્રયાસો હાથ ધર્યા છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આદિવાસી બહુમતી ધરાવતાં વિસ્તારોમાં ખેલો ઇન્ડિયા અભિયાનનાં ભાગરૂપે આધુનિક રમતનાં મેદાનો, રમતગમત સંકુલો વિકસાવવામાં આવી રહ્યાં છે. તેમણે એમ પણ નોંધ્યું હતું કે, ભારતની પ્રથમ રાષ્ટ્રીય સ્પોર્ટ્સ યુનિવર્સિટી મણિપુરમાં શરૂ થઈ હતી.

પ્રધાનમંત્રીએ નોંધ્યું હતું કે, વાંસ સાથે સંબંધિત કાયદાઓ આઝાદીનાં 70 વર્ષ પછી પણ ખૂબ જ કડક હતા, જેના કારણે આદિવાસી સમાજને મોટી મુશ્કેલીઓનો સામનો કરવો પડ્યો હતો. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, તેમની સરકારે વાંસની ખેતી સાથે સંબંધિત કાયદાઓને સરળ બનાવ્યાં છે. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, આશરે 90 વન ઉત્પાદનોને લઘુતમ ટેકાનાં ભાવ (એમએસપી)નાં દાયરામાં લાવવામાં આવ્યાં હતાં, જે અગાઉ 8-10 વન ઉત્પાદનો હતાં. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, અત્યારે ભારતમાં 4,000થી વધારે વન ધન કેન્દ્રો કાર્યરત છે, જેનાથી આશરે 12 લાખ આદિવાસી ખેડૂતોને મદદ મળી છે.

શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, “આ યોજનાની શરૂઆતથી અત્યાર સુધીમાં આશરે 20 લાખ આદિવાસી મહિલાઓ લખપતિ દીદી બની છે.” તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, મુખ્ય શહેરોમાં આદિવાસી ઉત્પાદનો જેવા કે બાસ્કેટ, રમકડાં અને અન્ય હસ્તકળાઓ માટે ટ્રાઇબલ હાટની સ્થાપના કરવામાં આવી રહી છે. શ્રી મોદીએ નોંધ્યું હતું કે, ઇન્ટરનેટ પર આદિવાસી હસ્તકળાનાં ઉત્પાદનો માટે ગ્લોબલ માર્કેટપ્લેસ ઊભું કરવામાં આવી રહ્યું છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, જ્યારે તેઓ આંતરરાષ્ટ્રીય નેતાઓ અને મહાનુભાવોને મળ્યાં હતાં, ત્યારે તેમણે સોહરાઇ પેઇન્ટિંગ, વારલી પેઇન્ટિંગ, ગોન્ડ પેઇન્ટિંગ જેવી આદિવાસી પેદાશો અને કળાકૃતિઓ આપવાનું પણ સુનિશ્ચિત કર્યું હતું.

સિકલ સેલ એનિમિયા આદિવાસી સમુદાયો માટે મોટો પડકાર છે તેની નોંધ લઈને શ્રી મોદીએ જણાવ્યું હતું કે, સરકારે નેશનલ સિકલ સેલ એનિમિયા મિશન શરૂ કર્યું છે. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, આ અભિયાનનાં એક વર્ષમાં 4.5 કરોડ આદિવાસીઓની તપાસ કરવામાં આવી હતી. પ્રધાનમંત્રીએ જણાવ્યું હતું કે, આયુષ્માન આરોગ્ય મંદિરો વિકસાવવામાં આવ્યાં હતાં, જેથી આદિવાસીઓને પ્રદર્શિત થવા માટે બહુ દૂર ન જવું પડે. તેમણે ઉમેર્યું કે દુર્ગમ આદિજાતિ વિસ્તારોમાં મોબાઇલ મેડિકલ યુનિટ્સની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.

જળવાયુ પરિવર્તન સામેની લડાઈમાં ભારતની દુનિયામાં મુખ્ય ભૂમિકા પર પ્રકાશ પાડતા શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, આ આદિવાસી સમાજ દ્વારા શીખવવામાં આવેલા મૂલ્યોને કારણે થયું છે, જે આપણા વિચારોનું હાર્દ છે. આદિવાસી સમાજો પ્રકૃતિને બિરદાવે છે તેમ જણાવી શ્રી મોદીએ આદિવાસી બહુમતી ધરાવતા વિસ્તારોમાં ભગવાન બિરસા મુંડા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીનો શુભારંભ કરવા માટે બિરસા મુંડા જનજાતીય ઉપવનની રચના કરવાની જાહેરાત કરી હતી. તેમણે ઉમેર્યું હતું કે, ઉપવનમાં 500 હજાર વૃક્ષો વાવવામાં આવશે.

પોતાનાં સંબોધનને પૂર્ણ કરતાં શ્રી મોદીએ કહ્યું હતું કે, ભગવાન બિરસા મુંડાની જન્મજયંતી આપણને મોટા સંકલ્પો કરવા માટે પ્રેરિત કરે છે. તેમણે આદિવાસી વિચારોને નવા ભારતના નિર્માણનો પાયો બનાવવા, આદિવાસી વારસાનું જતન કરવા, આદિવાસી સમાજે સદીઓથી જે વસ્તુનું જતન કર્યું છે તે શીખવા ખભેખભો મિલાવીને કામ કરવા લોકોને અનુરોધ કર્યો હતો, જેથી મજબૂત, સમૃદ્ધ અને શક્તિશાળી ભારતનું નિર્માણ સુનિશ્ચિત થઈ શકે.

આ પ્રસંગે બિહારના રાજ્યપાલ શ્રી રાજેન્દ્ર આર્લેકર, બિહારના મુખ્યમંત્રી શ્રી નીતિશ કુમાર, કેન્દ્રીય આદિજાતિ બાબતોના મંત્રી શ્રી જુઅલ ઓરામ, કેન્દ્રીય એમએસએમઇ મંત્રી શ્રી જીતનરામ માંઝી, કેન્દ્રીય ટેક્સટાઇલ મંત્રી શ્રી ગિરિરાજ સિંહ, કેન્દ્રીય ખાદ્ય પ્રસંસ્કરણ ઉદ્યોગ મંત્રી શ્રી ચિરાગ પાસવાન, કેન્દ્રીય આદિજાતિ બાબતોનાં રાજ્ય મંત્રી શ્રી દુર્ગાદાસ ઉઇકે વગેરે ઉપસ્થિત રહ્યાં હતાં.

પૃષ્ઠભૂમિ

પ્રધાનમંત્રી શ્રી નરેન્દ્ર મોદીએ જનજાતીય ગૌરવ દિવસની ઉજવણી કરવા માટે બિહારનાં જમુઈની મુલાકાત લીધી હતી, જેનાં પ્રસંગે ધરતી આબા ભગવાન બિરસા મુંડાની 150મી જન્મજયંતીની ઉજવણીનો શુભારંભ થયો હતો. પ્રધાનમંત્રીએ ભગવાન બિરસા મુંડાના સન્માનમાં એક સ્મારક સિક્કો અને પોસ્ટલ સ્ટેમ્પનું અનાવરણ કર્યું હતું. તેમણે આદિવાસી સમુદાયોનું ઉત્થાન કરવા અને આ વિસ્તારના ગ્રામીણ અને અંતરિયાળ વિસ્તારોમાં માળખાગત સુવિધાઓમાં સુધારો લાવવાના ઉદ્દેશ સાથે રૂ. 6,640 કરોડથી વધુના મૂલ્યની વિવિધ વિકાસ યોજનાઓનું ઉદઘાટન અને શિલાન્યાસ પણ કર્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ પ્રધાનમંત્રી જનજાતી આદિવાસી ન્યાય મહા અભિયાન (પીએમ–જનમાન) અંતર્ગત નિર્મિત 11,000 આવાસનાં ગૃહપ્રવેશમાં ભાગ લીધો હતો. તેમણે પીએમ–જનમન હેઠળ શરૂ કરાયેલા 23 મોબાઇલ મેડિકલ યુનિટ્સ (એમએમયુ)નું ઉદઘાટન પણ કર્યું હતું અને આદિવાસી વિસ્તારોમાં હેલ્થકેરની સુલભતા વધારવા માટે ધરતી આબા જનજાતીય ગ્રામ ઉત્કર્ષ અભિયાન (ડીજેજીયુએ) હેઠળ વધારાના 30 એમએમયુનું ઉદઘાટન પણ કર્યું હતું.

પ્રધાનમંત્રીએ આદિજાતિની ઉદ્યોગસાહસિકતાને પ્રોત્સાહન આપવા અને આજીવિકાનાં સર્જનને ટેકો આપવા માટે 300 વન ધન વિકાસ કેન્દ્રો (વીડીવીકે)નું ઉદઘાટન કર્યું હતું તથા આદિવાસી વિદ્યાર્થીઓને સમર્પિત આશરે રૂ. 450 કરોડનાં મૂલ્યની 10 એકલવ્ય મોડલ રેસિડેન્શિયલ સ્કૂલનું ઉદઘાટન કર્યું હતું. તેમણે છિંદવાડા અને મધ્યપ્રદેશના જબલપુરમાં બે આદિવાસી સ્વાતંત્ર્ય સેનાની સંગ્રહાલયો તથા શ્રીનગર, જમ્મુ અને કાશ્મીર અને ગંગટોક, સિક્કિમમાં બે ટ્રાઇબલ રિસર્ચ ઇન્સ્ટિટ્યૂટનું ઉદઘાટન પણ કર્યું હતું, જેનો ઉદ્દેશ આદિવાસી સમુદાયોના સમૃદ્ધ ઇતિહાસ અને વારસાનું દસ્તાવેજીકરણ કરવાનો અને તેનું જતન કરવાનો છે.

પ્રધાનમંત્રીએ પ્રધાનમંત્રી જનમાન હેઠળ સામુદાયિક કેન્દ્ર તરીકે કામ કરવા માટે આદિવાસી વિસ્તારોમાં કનેક્ટિવિટી વધારવા માટે 500 કિલોમીટરનાં નવા માર્ગો અને 100 મલ્ટિ–પર્પઝ સેન્ટર્સ (એમપીસી)નો શિલાન્યાસ કર્યો હતો. તેમણે રૂ. 1,110 કરોડથી વધારે મૂલ્યની 25 વધારાની એકલવ્ય મોડલ રેસિડેન્શિયલ શાળાઓનો શિલાન્યાસ પણ કર્યો હતો, જે આદિવાસી બાળકો માટે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણની કટિબદ્ધતાને આગળ વધારશે.

પ્રધાનમંત્રીએ વિવિધ વિકાસલક્ષી પરિયોજનાઓને પણ મંજૂરી આપી હતી, જેમાં પ્રધાનમંત્રી જનમાન અંતર્ગત આશરે રૂ. 500 કરોડનાં મૂલ્યનાં 25,000 નવા આવાસ અને રૂ. 1960 કરોડથી વધારેનાં મૂલ્યનાં ધરતી આબા જનજાતીય ગ્રામ ઉત્કર્ષ અભિયાન (DAJGUA) અંતર્ગત 1.16 લાખ આવાસ સામેલ છે. પ્રધાનમંત્રી જનમાન હેઠળ 66 છાત્રાલયો અને DAJGUA હેઠળ 304 છાત્રાલયોનું મૂલ્ય રૂ. 1100 કરોડથી વધારે છે. પ્રધાનમંત્રી જનમાન અંતર્ગત 50 નવા બહુહેતુક કેન્દ્રો, 55 મોબાઇલ મેડિકલ એકમો અને 65 આંગણવાડી કેન્દ્રો; સિકલ સેલ એનિમિયા નાબૂદી માટે 6 સક્ષમતા કેન્દ્રો તેમજ DAJGUA હેઠળ આશરે રૂ. 500 કરોડનાં મૂલ્યની આશ્રમ શાળાઓ, છાત્રાલયો, સરકારી રહેણાંક શાળાઓનાં અપગ્રેડેશન માટે 330 પ્રોજેક્ટની સાથે–સાથે 6 સક્ષમતા કેન્દ્રો સામેલ છે.

जनजातीय गौरव दिवस पर भगवान बिरसा मुंडा के 150वें जयंती वर्ष के शुभारंभ कार्यक्रम में भाग लेना मेरे लिए परम सौभाग्य की बात है। जमुई की धरती से सभी आदिवासी भाई-बहनों को जय जोहार।https://t.co/0TOzSC9cJW

— Narendra Modi (@narendramodi) November 15, 2024

आदिवासी समाज वो है, जिसने राजकुमार राम को भगवान राम बनाया।

आदिवासी समाज वो है, जिसने भारत की संस्कृति और आज़ादी की रक्षा के लिए सैकड़ों वर्षों की लड़ाई को नेतृत्व दिया: PM @narendramodi pic.twitter.com/UNHnVHfqb3

— PMO India (@PMOIndia) November 15, 2024

पीएम जनमन योजना से, देश की सबसे पिछड़ी जनजातियों की बस्तियों का विकास सुनिश्चित हो रहा है: PM @narendramodi pic.twitter.com/Bbs9PV1P1S

— PMO India (@PMOIndia) November 15, 2024

आदिवासी समाज का भारत की पुरातन चिकित्सा पद्धति में भी बहुत बड़ा योगदान है। pic.twitter.com/Cij2iwIVRl

— PMO India (@PMOIndia) November 15, 2024

जनजातीय समाज की पढ़ाई, कमाई और दवाई, इस पर हमारी सरकार का बहुत जोर है: PM @narendramodi pic.twitter.com/hmI6yMzwnN

— PMO India (@PMOIndia) November 15, 2024

भगवान बिरसा मुंडा की 150वीं जन्म जयंती के उपलक्ष्य में, देश के आदिवासी बाहुल्य जिलों में बिरसा मुंडा जनजातीय गौरव उपवन बनाए जाएंगे: PM @narendramodi pic.twitter.com/0jEqZIpoU2

— PMO India (@PMOIndia) November 15, 2024

AP/IJ/GP/JD