પીએમઇન્ડિયા

મહાનુભાવો, સન્નારીઓ અને સજ્જનો, નમસ્કાર!

મહાત્મા ગાંધીના નામ પરથી જે શહેરનું નામકરણ કરવામાં આવ્યું હતું તે નગરી ગાંધીનગરમાં સ્થાપનાના દિવસે જ હું આપ સૌનું સ્વાગત કરું છું. મને પ્રસન્નતા છે કે તમને અમદાવાદમાં ગાંધી આશ્રમની મુલાકાત લેવાની તક મળી છે. આજે આખું વિશ્વ આબોહવામાં પરિવર્તન, ગ્લોબલ વોર્મિંગ અને ટકાઉ ઉકેલો શોધવાની તાકીદની વાત કરી રહ્યું છે. ગાંધી આશ્રમમાં તમે ગાંધીજીની જીવનશૈલીની સાદગી અને ટકાઉપણું, સ્વાવલંબન અને સમાનતાના તેમના સ્વપ્નદ્રષ્ટા વિચારોના પ્રત્યક્ષ દર્શન હશે. મને ખાતરી છે કે તમને તે પ્રેરણાદાયક લાગશે. તમને દાંડી કુટર મ્યુઝિયમમાં પણ તેનો અનુભવ થશે, જે તક તમારે ગુમાવવી જોઈએ નહીં. ગાંધીજીના પ્રખ્યાત ચરખા, રેંટિયો, ગંગાબહેન નામની એક સ્ત્રીને નજીકના ગામમાંથી મળી આવ્યો હતો એ વાત મારા માટે અસ્થાને નહીં ગણાય. તમે જાણો જ છો કે, ત્યારથી ગાંધીજી હંમેશાં ખાદી પહેરતા હતા, જે આત્મનિર્ભરતા અને ટકાઉપણાનું પ્રતીક બની ગઈ હતી.

મિત્રો,

જ્યારે સ્ત્રીઓ સમૃદ્ધ થાય છે, ત્યારે વિશ્વ સમૃદ્ધ થાય છે. તેમનું આર્થિક સશક્તિકરણ વિકાસને ઇંધણ પૂરું પાડે છે. શિક્ષણની તેમની સુલભતા વૈશ્વિક પ્રગતિને વેગ આપે છે. તેમનું નેતૃત્વ સર્વસમાવેશકતાને પ્રોત્સાહન આપે છે. અને, તેમનો અવાજ હકારાત્મક પરિવર્તનની પ્રેરણા આપે છે. મહિલા સશક્તિકરણનો સૌથી અસરકારક માર્ગ મહિલાઓની આગેવાની હેઠળનો વિકાસ અભિગમ છે. ભારત આ દિશામાં હરણફાળ ભરી રહ્યું છે.

મિત્રો,

ભારતના રાષ્ટ્રપતિ શ્રીમતી દ્રોપદી મુર્મૂએ એક પ્રેરણાદાયી ઉદાહરણ પ્રસ્તુત કર્યું છે. તેઓ એક નમ્ર આદિવાસી પૃષ્ઠભૂમિમાંથી આવે છે. પરંતુ હવે વિશ્વની સૌથી મોટી લોકશાહીનું નેતૃત્વ કરે છે અને વિશ્વના બીજા ક્રમના સૌથી મોટા સંરક્ષણ દળના કમાન્ડર–ઇન–ચીફ તરીકે સેવા આપે છે. લોકશાહીની આ માતામાં શરૂઆતથી જ ભારતીય બંધારણ દ્વારા મહિલાઓ સહિત તમામ નાગરિકોને ‘મતાધિકાર‘ સમાનરૂપે આપવામાં આવ્યો હતો. ચૂંટણી લડવાનો અધિકાર પણ સમાન ધોરણે આપવામાં આવ્યો હતો. ચૂંટાયેલી મહિલા પ્રતિનિધિઓ આર્થિક, પર્યાવરણીય અને સામાજિક પરિવર્તનની મુખ્ય એજન્ટ રહી છે. 1.4 મિલિયનની સાથે, ભારતમાં ગ્રામીણ સ્થાનિક સંસ્થાઓમાં ચૂંટાયેલા પ્રતિનિધિઓમાં 46% મહિલાઓ છે. સ્વ–સહાય જૂથોમાં મહિલાઓની ગતિશીલતા પણ પરિવર્તન માટેનું એક શક્તિશાળી બળ રહ્યું છે. રોગચાળા દરમિયાન, આ સ્વ–સહાય જૂથો અને ચૂંટાયેલી મહિલા પ્રતિનિધિઓ આપણા સમુદાયો માટે સમર્થનના આધારસ્તંભ તરીકે ઉભરી આવ્યા હતા. તેઓએ માસ્ક અને સેનિટાઇઝર બનાવ્યા તેમજ ચેપ અટકાવવા અંગે જાગૃતિ ફેલાવી. ભારતમાં 80 ટકાથી વધુ નર્સ અને મિડ–વાઇફ મહિલાઓ છે. તેઓ રોગચાળા દરમિયાન સંરક્ષણની અમારી પ્રથમ હરોળ હતી. અને, અમને તેમની સિદ્ધિઓ પર ગર્વ છે.

મિત્રો,

ભારતમાં મહિલાઓની આગેવાની હેઠળનો વિકાસ અમારા માટે મુખ્ય પ્રાથમિકતા રહી છે. પ્રધાનમંત્રી મુદ્રા યોજના હેઠળ લગભગ 70 ટકા લોન મહિલાઓને મંજૂર કરવામાં આવી છે. માઇક્રો લેવલ યુનિટને સપોર્ટ કરવા માટે આ 10 લાખ રૂપિયા સુધીની લોન છે. એ જ રીતે, સ્ટેન્ડ–અપ ઇન્ડિયા હેઠળ 80 ટકા લાભાર્થીઓ મહિલાઓ છે, જેઓ ગ્રીન ફિલ્ડ પ્રોજેક્ટ્સ માટે બેંક લોનનો લાભ લઈ રહી છે. પ્રધાનમંત્રી ઉજ્જવલા યોજના હેઠળ ગ્રામીણ મહિલાઓને આશરે 100 મિલિયન રાંધણ ગેસ જોડાણો પ્રદાન કરવામાં આવ્યાં છે. રાંધવા માટેનાં સ્વચ્છ ઇંધણની જોગવાઈની સીધી અસર પર્યાવરણ પર પડે છે અને મહિલાઓનાં સ્વાસ્થ્યમાં સુધારો થાય છે. ઔદ્યોગિક તાલીમ સંસ્થાઓમાં તકનીકી શિક્ષણમાં મહિલાઓની સંખ્યા ૨૦૧૪ થી બમણી થઈ ગઈ છે.

અને ભારતમાં વિજ્ઞાન, ટેકનોલોજી, એન્જિનીયરિંગ અને મેથેમેટિક્સ જેવા સ્ટેમ ગ્રેજ્યુએટ્સમાં લગભગ 43 ટકા મહિલાઓ છે. ભારતમાં લગભગ એક ચતુર્થાંશ અંતરિક્ષ વૈજ્ઞાનિકો મહિલાઓ છે. ચંદ્રયાન, ગગનયાન અને મિશન મંગળ જેવા આપણા મુખ્ય કાર્યક્રમોની સફળતા પાછળ મહિલા વૈજ્ઞાનિકોની પ્રતિભા અને મહેનત રહેલી છે. આજે, ભારતમાં પુરુષો કરતાં વધુ મહિલાઓ ઉચ્ચ શિક્ષણમાં પ્રવેશ મેળવી રહી છે. અમારી પાસે નાગરિક ઉડ્ડયનમાં મહિલા પાઇલટ્સની સૌથી વધુ ટકાવારી પણ છે. અને, ભારતીય વાયુસેનામાં મહિલા પાયલટ હવે લડાકુ વિમાન ઉડાવી રહી છે. મહિલા અધિકારીઓને આપણા તમામ સશસ્ત્ર દળોમાં ઓપરેશનલ રોલ અને ફાઇટિંગ પ્લેટફોર્મ પર તૈનાત કરવામાં આવી રહી છે.

મિત્રો,

ભારતમાં, અને વૈશ્વિક દક્ષિણમાં, ગ્રામીણ કૃષિ પરિવારોની કરોડરજ્જુ તરીકે, અને નાના વેપારીઓ અને દુકાનદારો તરીકે મહિલાઓ મુખ્ય ભૂમિકા ભજવે છે. પ્રકૃતિ સાથેના તેમના ગાઢ જોડાણને ધ્યાનમાં રાખીને, મહિલાઓ આબોહવા પરિવર્તનના નવીન ઉકેલોની ચાવી ધરાવે છે. મને યાદ છે કે ૧૮ મી સદીમાં મહિલાઓએ કેવી રીતે ભારતમાં પ્રથમ અગ્રણી આબોહવા ક્રિયાનું નેતૃત્વ કર્યું હતું. અમૃતા દેવીની આગેવાનીમાં રાજસ્થાનના બિશ્નોઇ સમાજે ‘ચિપકો આંદોલન‘ શરૂ કર્યું હતું. અનિયંત્રિત લોગિંગને રોકવા માટે ઝાડને આલિંગન આપવાની ચળવળ હતી. બીજા ઘણા ગામલોકો સાથે, તેમણે પ્રકૃતિના હેતુ માટે પોતાનો જીવ આપ્યો. ભારતની મહિલાઓ ‘મિશન લિફે‘ – લાઈફસ્ટાઈલ ફોર એન્વાયર્નમેન્ટ માટે બ્રાન્ડ એમ્બેસેડર પણ રહી ચૂકી છે. તેઓ પરંપરાગત ડહાપણના આધારે પુનઃઉપયોગ ઘટાડે છે, રિસાયકલ કરે છે અને પુનઃઉપયોગ કરે છે. વિવિધ પહેલ હેઠળ, મહિલાઓ સોલાર પેનલ્સ અને લાઇટ્સ બનાવવા માટે સક્રિયપણે તાલીમ મેળવી રહી છે. ‘સોલાર મામાસ‘ ગ્લોબલ સાઉથમાં આપણા ભાગીદાર દેશો સાથે સફળ સહયોગી રહ્યા છે.

મિત્રો,

મહિલા ઉદ્યમીઓ વૈશ્વિક અર્થવ્યવસ્થામાં નોંધપાત્ર ફાળો આપનાર છે. ભારતમાં મહિલા ઉદ્યમીઓની ભૂમિકા નવી નથી. દાયકાઓ પહેલાં, 1959માં, મુંબઈમાં સાત ગુજરાતી મહિલાઓએ સાથે મળીને એક ઐતિહાસિક સહકારી ચળવળ શરૂ કરી હતી – શ્રી મહિલા ગૃહ ઉદ્યોગ. ત્યારથી લઈને અત્યાર સુધીમાં તેણે લાખો મહિલાઓ અને તેમના પરિવારોના જીવનમાં પરિવર્તન આણ્યું છે. તેમની સૌથી પ્રખ્યાત પ્રોડક્ટ, લિજ્જત પાપડ, કદાચ ગુજરાતમાં તમારા મેનૂમાં હશે! આપણા સહકારી આંદોલનની અન્ય એક સફળતાની ગાથા ડેરી ક્ષેત્ર છે. આ પણ મહિલાઓ દ્વારા સંચાલિત છે. માત્ર ગુજરાત રાજ્યમાં જ ડેરી ક્ષેત્રે ૩૬ લાખ મહિલાઓ સંકળાયેલી છે. અને, સમગ્ર ભારતમાં આવી અનેક, બીજી ઘણી પ્રેરણાદાયી વાતો છે. ભારતમાં યુનિકોર્નના લગભગ 15 ટકા સ્ટાર્ટ–અપ્સમાં ઓછામાં ઓછી એક મહિલા સ્થાપક હોય છે. મહિલાઓની આગેવાની હેઠળની આ યુનિકોર્નની સંયુક્ત કિંમત 40 અબજ ડોલરથી વધારે છે. જો કે, આપણું લક્ષ્ય એક એવું સ્તરનું પ્લેટફોર્મ ઊભું કરવાનું હોવું જોઈએ કે જ્યાં મહિલા સિદ્ધિ હાંસલ કરનાર સામાન્ય બની જાય. આપણે એ અવરોધોને દૂર કરવા માટે કામ કરવું જોઈએ, જે બજારો, વૈશ્વિક મૂલ્ય–શ્રુંખલાઓ અને વાજબી ધિરાણ સુધી તેમની પહોંચને મર્યાદિત કરે છે. તે જ સમયે, આપણે એ સુનિશ્ચિત કરવાની જરૂર છે કે સંભાળ અને ઘરેલું કાર્યના ભારને યોગ્ય રીતે દૂર કરવામાં આવે.

મહાનુભાવો,

મહિલા ઉદ્યોગસાહસિકતા, નેતૃત્વ અને શિક્ષણ પર તમારું ધ્યાન પ્રશંસનીય છે. મને એ વાતની પણ ખુશી છે કે તમે મહિલાઓ માટે ડિજિટલ અને નાણાકીય જાણકારી વધારવા માટે ‘ટેક–ઇક્વિટી પ્લેટફોર્મ‘ લોંચ કરી રહ્યાં છો. અને મને પ્રસન્નતા છે કે ભારતીય અધ્યક્ષતામાં મહિલા સશક્તિકરણ પર એક નવું કાર્યકારી જૂથ રચવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. ગાંધીનગરમાં તમારા અથાગ પ્રયાસોથી વિશ્વભરની મહિલાઓને અપાર આશા અને વિશ્વાસ મળશે. હું તમને ફળદાયી અને સફળ બેઠક માટે શુભેચ્છા પાઠવું છું.

આભાર.

તમારો ખૂબ ખૂબ આભાર.

CB/GP/NP

સોશિયલ મીડિયા પર અમને ફોલો કરો :  @PIBAhmedabad    /pibahmedabad1964    /pibahmedabad  pibahmedabad1964@gmail.com