પીએમઇન્ડિયા

ભારત માતા કી જય,

ભારત માતા કી જય,

वीरों की धरती ई बुंदेलखंड पै रैवे वारे सबई जनन खों हमाई तरफ़ से हाथ जोर कें राम राम पौचे। મધ્યપ્રદેશના રાજ્યપાલ શ્રી મંગુભાઈ પટેલ, કર્મઠ મુખ્યમંત્રી ભાઈ મોહન યાદવજી, કેન્દ્રીય મંત્રી ભાઈ શિવરાજ સિંહજી, વીરેન્દ્ર કુમારજી, સીઆર પાટીલજી, નાયબ મુખ્યમંત્રી જગદીશ દેવરાજી, રાજેન્દ્ર શુક્લાજી, અન્ય મંત્રીઓ, સાંસદો, ધારાસભ્યો, અન્ય તમામ મહાનુભાવો, આદરણીય સંતો અને મધ્ય પ્રદેશના મારા પ્રિય ભાઈઓ અને બહેનો.

આજે સમગ્ર વિશ્વમાં ક્રિસમસની ઉજવણી થઈ રહી છે. હું દેશ અને સમગ્ર વિશ્વમાં હાજર ખ્રિસ્તી સમુદાયને નાતાલની ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છા પાઠવું છું. મોહન યાદવના નેતૃત્વમાં બનેલી ભાજપ સરકારે એક વર્ષ પૂર્ણ કર્યું છે. હું મધ્યપ્રદેશની જનતા અને ભાજપના કાર્યકરોને અભિનંદન આપું છું. આ એક વર્ષમાં એમપીમાં વિકાસને નવી ગતિ મળી છે. આજે પણ અહીં હજારો કરોડ રૂપિયાના વિકાસના પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. આજે ઐતિહાસિક કેન બેતવા લિંક પ્રોજેક્ટના દૌધન ડેમનો શિલાન્યાસ પણ કરવામાં આવ્યો છે. ઓમકારેશ્વર ફ્લોટિંગ સોલાર પ્લાન્ટનું પણ ઉદ્ઘાટન કરવામાં આવ્યું છે અને તે મધ્યપ્રદેશનો પ્રથમ ફ્લોટિંગ પ્લાન્ટ છે. હું એમપીના લોકોને આ પ્રોજેક્ટ્સ માટે અભિનંદન આપું છું.

મિત્રો,

આજનો દિવસ આપણા બધા માટે ખૂબ જ પ્રેરણાદાયક છે. આજે આદરણીય અટલજીની જન્મજયંતી છે. આજે ભારત રત્ન અટલ જીની 100મી વર્ષગાંઠ છે. અટલજીની જન્મજયંતીનો આ તહેવાર આપણા માટે સુશાસનની સેવા કરવાની પ્રેરણાનો તહેવાર પણ છે. થોડા સમય પહેલા જ્યારે હું અટલજીની યાદમાં પોસ્ટલ સ્ટેમ્પ અને સ્મારક સિક્કો બહાર પાડી રહ્યો હતો ત્યારે મારા મગજમાં ઘણી જૂની વાતો ચાલી રહી હતી. વર્ષોથી, તેમણે મારા જેવા ઘણા કાર્યકરોને શીખવ્યું અને પોષણ આપ્યું છે. દેશના વિકાસમાં અટલજીનું યોગદાન હંમેશા આપણી યાદોમાં અમીટ રહેશે. મધ્યપ્રદેશમાં 1100 થી વધુ અટલ ગ્રામ સેવા સદનનું નિર્માણ કાર્ય આજથી શરૂ થઈ રહ્યું છે, આ માટે પ્રથમ હપ્તો પણ બહાર પાડવામાં આવ્યો છે. અટલ ગ્રામ સેવા સદન ગામડાઓના વિકાસને નવી ગતિ આપશે.

મિત્રો,

અમારા માટે, સુશાસન દિવસ માત્ર એક દિવસનો કાર્યક્રમ નથી. સુશાસન એ ભાજપ સરકારોની ઓળખ છે. દેશની જનતાએ સતત ત્રીજી વખત કેન્દ્રમાં ભાજપની સરકાર બનાવી. મધ્યપ્રદેશમાં, તમે બધા સતત ભાજપને પસંદ કરી રહ્યાં છો, તેની પાછળ સુશાસનમાં વિશ્વાસ સૌથી મજબૂત કારણ છે. અને હું તો જેઓ વિદ્વાન લોકો છે, જેઓ લેખન-વાંચનનું વિશ્લેષણ કરવામાં નિષ્ણાત છે, આવા દેશના મહાનુભાવોને વિનંતી કરીશ કે આઝાદીના 75 વર્ષ થઈ ગયા છે તોપછી તેનું મૂલ્યાંકન કરો. ચાલો વિકાસ, જનહિત અને સુશાસનના 100-200 માપદંડો શોધી કાઢીએ અને પછી જ ગણતરી કરીએ કે જ્યાં કોંગ્રેસની સરકારો સત્તામાં હોય છે ત્યાં શું કામ થાય છે અને તેના શું પરિણામો આવ્યા. જ્યાં ડાબેરીઓએ સરકાર ચલાવી, સામ્યવાદીઓએ સરકાર ચલાવી, ત્યાં શું થયું? જ્યાં વંશવાદી પક્ષોનું શાસન હતું ત્યાં શું થયું? જ્યાં ગઠબંધન સરકારો હતી ત્યાં શું થયું અને જ્યાં ભાજપને સરકાર ચલાવવાનો મોકો મળ્યો ત્યાં શું થયું.

હું નિશ્ચિતપણે કહું છું કે જ્યારે પણ ભાજપને દેશમાં સેવા કરવાની તક મળી છે ત્યારે અમે તમામ જૂના રેકોર્ડ તોડીને લોકહિત, લોકકલ્યાણ અને વિકાસના કાર્યોમાં સફળતા મેળવી છે. જો અમુક માપદંડો પર આપણું મૂલ્યાંકન કરવામાં આવે તો દેશ જોશે કે આપણે સામાન્ય લોકો પ્રત્યે કેટલા સમર્પિત છીએ. આઝાદીના પ્રેમીઓના સપનાને સાકાર કરવા આપણે દિવસ-રાત પરસેવો પાડીએ છીએ. જેમણે દેશ માટે લોહી વહેવડાવ્યું, તેમનું લોહી નકામું ન જવું જોઈએ, અમે અમારા પરસેવાથી તેમના સપનાઓને પાણી આપી રહ્યા છીએ. અને સુશાસન માટે સારી યોજનાઓની સાથે તેનો સારી રીતે અમલ કરવો પણ જરૂરી છે. સુશાસનનો માપદંડ એ છે કે સરકારી યોજનાઓનો કેટલો ફાયદો થયો છે. ભૂતકાળમાં કોંગ્રેસની સરકારો જાહેરાતો કરવામાં નિષ્ણાત હતી. જાહેરાતો કરવી, રિબીન કાપવું, દીવા પ્રગટાવવા, છાપામાં ફોટોગ્રાફ્સ છપાવવા, એનું કામ ત્યાં જ પૂરું થયું. અને લોકો ક્યારેય તેનો લાભ મેળવી શક્યા ન હતા. પ્રધાનમંત્રી બન્યા પછી, પ્રોગ્રેસ પ્રોગ્રામનું વિશ્લેષણ કરતી વખતે હું જૂના પ્રોજેક્ટ્સને જોઉં છું. મને નવાઈ લાગે છે કે 35-35, 40-40 વર્ષ પહેલા જેના માટે શિલાન્યાસ કરવામાં આવ્યો હતો તે પછી એક ઈંચ પણ કામ થયું નથી. કોંગ્રેસની સરકારો પાસે યોજનાઓને અમલમાં મૂકવાનો ન તો ઈરાદો હતો કે ન તો ગંભીરતા.

આજે આપણે પીએમ કિસાન સન્માન નિધિ જેવી યોજનાઓના ફાયદા જોઈ રહ્યા છીએ. મધ્યપ્રદેશના ખેડૂતોને કિસાન સન્માન નિધિમાંથી 12 હજાર રૂપિયા મળી રહ્યા છે. આ પણ ત્યારે જ શક્ય બન્યું જ્યારે જનધન બેંક ખાતા ખોલવામાં આવ્યા. અહીં એમપીમાં જ લાડલી બહેના યોજના છે. જો અમે બહેનોના બેંક ખાતા ન ખોલાવ્યા હોત અને તેમને આધાર અને મોબાઈલ સાથે લિંક ન કરાવ્યા હોત તો શું આ યોજના અમલમાં આવી હોત? સસ્તા રાશનની યોજના પહેલાથી જ ચાલી રહી હતી, પરંતુ ગરીબોને રાશન માટે ભટકવું પડતું હતું. હવે જુઓ આજે ગરીબોને મફત રાશન મળી રહ્યું છે, તે પૂરી પારદર્શિતા સાથે આપવામાં આવી રહ્યું છે. આવું ત્યારે જ થયું જ્યારે ટેક્નોલોજી આવવાને કારણે છેતરપિંડી બંધ થઈ. જ્યારે લોકોને એક દેશ, એક રેશનકાર્ડ જેવી દેશવ્યાપી સુવિધાઓ મળી.

મિત્રો,

સુશાસનનો અર્થ એ છે કે નાગરિકે પોતાના અધિકારો માટે સરકાર સુધી પહોંચવું ન જોઈએ અને સરકારી કચેરીઓમાં જવું ન જોઈએ. અને આ અમારી સંતૃપ્તિની નીતિ છે, 100% લાભાર્થીઓને 100% લાભો સાથે જોડવા. સુશાસનનો આ મંત્ર બીજેપી સરકારોને અન્યોથી અલગ પાડે છે. આજે આખો દેશ આ જોઈ રહ્યો છે, તેથી જ તે વારંવાર ભાજપને પસંદ કરી રહ્યો છે.

મિત્રો,

જ્યાં સુશાસન હોય ત્યાં માત્ર વર્તમાન પડકારો જ નહીં, ભવિષ્યના પડકારો પર પણ કામ કરવામાં આવે છે. પરંતુ કમનસીબે, દેશમાં લાંબા સમય સુધી કોંગ્રેસની સરકારો હતી. કોંગ્રેસ તેને સરકાર પર પોતાનો જન્મસિદ્ધ અધિકાર માને છે પરંતુ શાસનને તેની સાથે ગાઢ સંબંધ છે. જ્યાં કોંગ્રેસ છે ત્યાં શાસન ચાલી શકતું નથી. બુંદેલખંડના લોકો પણ દાયકાઓથી આનો માર સહન કરી રહ્યા છે. પેઢી દર પેઢી અહીંના ખેડૂતો અને માતા-બહેનોએ પાણીના દરેક ટીપા માટે સંઘર્ષ કર્યો છે. આ સ્થિતિ કેમ સર્જાઈ? કારણ કે કોંગ્રેસે ક્યારેય જળ સંકટના કાયમી ઉકેલ વિશે વિચાર્યું નથી.

મિત્રો,

તેઓ ભારત માટે નદીના પાણીનું મહત્વ સમજનારા પ્રથમ લોકોમાંના એક છે અને તમને પણ આશ્ચર્ય થશે જ્યારે હું તમને કહું કે, અહીં કોઈને પણ પૂછો, ભારતમાં કોઈને પણ પૂછો, દેશ આઝાદ થયા પછી, પ્રથમ વસ્તુ જે ધ્યાનમાં આવી તે હતી. પાણીની શક્તિ, પાણીની શક્તિ, પાણી માટેનું સ્વપ્નદ્રષ્ટા આયોજન કોણે કર્યું? કોણે કર્યું કામ? મારા પત્રકાર ભાઈઓ પણ અહીં જવાબ આપી શકશે નહીં. શા માટે, સત્યને દબાવી દેવામાં આવ્યું, છુપાવવામાં આવ્યું અને માત્ર એક વ્યક્તિને જ શ્રેય આપવાના નશામાં સાચો સેવક ભૂલાઈ ગયો. અને આજે હું તમને કહું છું કે, દેશની આઝાદી પછી, ભારતની જળશક્તિ, ભારતના જળ સંસાધનો, ભારતમાં પાણી માટે ડેમનું નિર્માણ, આ બધાનો શ્રેય એક મહાન માણસને જાય છે, નામ. એ મહાપુરુષમાં બાબા સાહેબ આંબેડકર છે. ભારતમાં બનેલા મોટા નદી ખીણના પ્રોજેક્ટ પાછળ ડો. બાબા સાહેબ આંબેડકરનું વિઝન હતું. આજે જે કેન્દ્રીય જળ આયોગ છે તેની પાછળ ડો. આંબેડકરના પ્રયાસો હતા. પરંતુ કોંગ્રેસે ક્યારેય બાબા સાહેબને જળ સંરક્ષણ, મોટા બંધો માટેના પ્રયાસોનો શ્રેય આપ્યો નથી અને તેની જાણ પણ કોઈને થવા દીધી નથી. કોંગ્રેસ આ બાબતે ક્યારેય ગંભીર નથી રહી. આજે સાત દાયકા પછી પણ દેશના અનેક રાજ્યોમાં પાણીને લઈને કોઈને કોઈ વિવાદ છે. જ્યારે કોંગ્રેસ પંચાયતથી લઈને સંસદ સુધી સત્તામાં હતી ત્યારે આ વિવાદોને સરળતાથી ઉકેલી શકાયા હોત. પરંતુ કોંગ્રેસનો ઈરાદો ખરાબ હતો તેથી તેણે ક્યારેય કોઈ નક્કર પ્રયાસો કર્યા નથી.

મિત્રો,

જ્યારે દેશમાં અટલજીની સરકાર બની ત્યારે તેમણે પાણી સંબંધિત પડકારોને ઉકેલવા માટે ગંભીરતાથી કામ કરવાનું શરૂ કર્યું. પરંતુ 2004 પછી, અટલજીની સરકાર સત્તામાં આવતાની સાથે જ તે તમામ યોજનાઓ અને સપનાઓને કોંગ્રેસના લોકોએ ઠાલવી દીધા. હવે આજે અમારી સરકાર દેશભરમાં નદીઓને જોડવાના અભિયાનને વેગ આપી રહી છે. કેન-બેતવા લિંક પ્રોજેક્ટનું સપનું પણ સાકાર થવાનું છે. કેન-બેતવા લિંક પ્રોજેક્ટ બુંદેલખંડ પ્રદેશમાં સમૃદ્ધિ અને ખુશીના નવા દરવાજા ખોલશે. મધ્યપ્રદેશના છત્તરપુર, ટીકમગઢ, નિવારી, પન્ના, દમોહ અને સાગર સહિત 10 જિલ્લાઓને સિંચાઈ સુવિધાનો લાભ મળશે. હું હમણાં સ્ટેજ પર આવી રહ્યો હતો. મને અહીં વિવિધ જિલ્લાના ખેડૂતોને મળવાનો મોકો મળ્યો, હું તેમની ખુશી જોઈ શક્યો. હું તેમના ચહેરા પરનો આનંદ જોઈ શકતો હતો. તેમને લાગ્યું કે આપણી આવનારી પેઢીઓનું જીવન બની ગયું છે.

મિત્રો,

ઉત્તર પ્રદેશના બુંદેલખંડનો ભાગ એવા બાંદા, મહોબા, લલિતપુર અને ઝાંસી જિલ્લાઓને પણ ફાયદો થવાનો છે.

મિત્રો,

મધ્યપ્રદેશ દેશનું પ્રથમ રાજ્ય બન્યું છે, જ્યાં નદીઓને એકબીજા સાથે જોડવાના મેગા અભિયાન હેઠળ બે પ્રોજેક્ટ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. થોડા દિવસો પહેલા હું રાજસ્થાનમાં હતો, મોહનજીએ તેનું વિગતવાર વર્ણન કર્યું. ત્યાં ઘણી નદીઓને પાર્વતી-કાલીસિંધ-ચંબલ અને કેન-બેતવા લિંક પ્રોજેક્ટ દ્વારા જોડવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. આ કરારથી મધ્યપ્રદેશને પણ મોટો ફાયદો થવાનો છે.

મિત્રો,

21મી સદીના સૌથી મોટા પડકારો પૈકી એક છે જળ સુરક્ષા. 21મી સદીમાં માત્ર તે જ દેશ અને તે પ્રદેશ જ પ્રગતિ કરી શકશે, જેની પાસે પૂરતું પાણી અને યોગ્ય જળ વ્યવસ્થાપન હશે. જ્યારે પાણી હશે ત્યારે જ ખેતરો અને કોઠાર સમૃદ્ધ થશે, જ્યારે પાણી હશે ત્યારે જ ઉદ્યોગો અને વ્યવસાયો ખીલશે, અને હું ગુજરાતમાંથી આવું છું, જ્યાં વર્ષના મોટાભાગના વિસ્તારોમાં દુષ્કાળ પડતો હતો. પરંતુ મધ્યપ્રદેશમાંથી નીકળેલી માતા નર્મદાના આશીર્વાદે ગુજરાતનું ભાગ્ય બદલી નાખ્યું. હું એમપીના દુષ્કાળગ્રસ્ત વિસ્તારોને જળ સંકટમાંથી મુક્ત કરવાની મારી જવાબદારી માનું છું. તેથી જ મેં બુંદેલખંડની બહેનોને, અહીંના ખેડૂતોને વચન આપ્યું હતું કે, હું તમારી સમસ્યાઓ ઘટાડવા માટે પૂરી ઈમાનદારીથી કામ કરીશ. આ વિચાર હેઠળ અમે બુંદેલખંડમાં પાણી સંબંધિત લગભગ 45 હજાર કરોડ રૂપિયાની યોજના બનાવી હતી. અમે મધ્યપ્રદેશ અને ઉત્તર પ્રદેશની ભાજપ સરકારોને સતત પ્રોત્સાહન આપ્યું છે. અને આજે કેન-બેતવા લિંક પ્રોજેક્ટ અંતર્ગત દૌધન ડેમનો શિલાન્યાસ પણ કરવામાં આવ્યો છે. આ ડેમમાંથી સેંકડો કિલોમીટર લાંબી કેનાલ નીકળશે. ડેમનું પાણી લગભગ 11 લાખ હેક્ટર જમીન સુધી પહોંચશે.

મિત્રો,

છેલ્લા દાયકાને ભારતના ઈતિહાસમાં જળ સુરક્ષા અને જળ સંરક્ષણના અભૂતપૂર્વ દાયકા તરીકે યાદ કરવામાં આવશે. અગાઉની સરકારો દરમિયાન, પાણી સંબંધિત જવાબદારીઓ વિવિધ વિભાગો વચ્ચે વહેંચવામાં આવતી હતી. અમે આ માટે જલ શક્તિ મંત્રાલયની રચના કરી છે. દરેક ઘરમાં નળનું પાણી પૂરું પાડવા માટે પ્રથમ વખત રાષ્ટ્રીય મિશન શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આઝાદી પછીના સાત દાયકામાં માત્ર 3 કરોડ ગ્રામીણ પરિવારો પાસે નળના પાણીના જોડાણો હતા. છેલ્લા 5 વર્ષમાં અમે 12 કરોડ નવા પરિવારોને નળનું પાણી પૂરું પાડ્યું છે. આ યોજના પર અત્યાર સુધીમાં 3.5 લાખ કરોડ રૂપિયાથી વધુનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે. જલ જીવન મિશનનું બીજું એક પાસું છે જેની ચર્ચા એટલી થતી નથી. એટલે કે પાણીની ગુણવત્તાની ચકાસણી કરવી. પીવાના પાણીના પરીક્ષણ માટે દેશભરમાં 2100 વોટર ક્વોલિટી લેબની સ્થાપના કરવામાં આવી છે. ગામડાઓમાં 25 લાખ મહિલાઓને પાણીનું પરીક્ષણ કરવાની તાલીમ આપવામાં આવી છે. જેના કારણે દેશના હજારો ગામડાઓ ઝેરી પાણી પીવાની મજબૂરીમાંથી મુક્ત થયા છે. તમે કલ્પના કરી શકો છો કે બાળકો અને લોકોને રોગોથી બચાવવા માટે કેટલું કામ કરવામાં આવ્યું છે.

મિત્રો,

2014 પહેલા દેશમાં લગભગ 100 જેટલી મોટી સિંચાઈ યોજનાઓ હતી, જે ઘણા દાયકાઓથી અધૂરી પડી હતી. હજારો કરોડો રૂપિયાનો ખર્ચ કરીને આ જૂની સિંચાઈ યોજનાઓ પૂર્ણ કરાવી રહ્યા છીએ. અમે સિંચાઈની આધુનિક પદ્ધતિઓનો ઉપયોગ પણ વધારી રહ્યા છીએ. છેલ્લા 10 વર્ષમાં અંદાજે એક કરોડ હેક્ટર જમીનને સૂક્ષ્મ સિંચાઈ સુવિધાઓથી જોડવામાં આવી છે. મધ્યપ્રદેશમાં પણ છેલ્લા 10 વર્ષમાં લગભગ 5 લાખ હેક્ટર જમીનને સૂક્ષ્મ સિંચાઈ સાથે જોડવામાં આવી છે. પાણીના દરેક ટીપાનો યોગ્ય ઉપયોગ થાય તે માટે સતત કામ કરવામાં આવી રહ્યું છે. આઝાદીના 75 વર્ષ પૂર્ણ થવા પર દરેક જિલ્લામાં 75 અમૃત સરોવર બનાવવાનું અભિયાન પણ શરૂ કરવામાં આવ્યું હતું. આ અંતર્ગત દેશભરમાં 60 હજારથી વધુ અમૃત સરોવર બનાવવામાં આવ્યા હતા. અમે જલ શક્તિ અભિયાન પણ શરૂ કર્યું છે: સમગ્ર દેશમાં વરસાદ પકડો. આજે દેશભરમાં 3 લાખથી વધુ રિચાર્જ વેલ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે. અને મોટી વાત એ છે કે આ ઝુંબેશનું નેતૃત્વ લોકો જાતે કરી રહ્યા છે, પછી તે શહેર હોય કે ગામ, દરેક વિસ્તારના લોકો તેમાં ઉત્સાહપૂર્વક ભાગ લઈ રહ્યા છે. અટલ ભૂગર્ભ જળ યોજના મધ્યપ્રદેશ સહિતના દેશના રાજ્યોમાં ચલાવવામાં આવી રહી છે જ્યાં ભૂગર્ભ જળ સ્તર સૌથી નીચું હતું.

મિત્રો,

આપણું મધ્યપ્રદેશ પ્રવાસનના મામલામાં હંમેશા ટોચ પર રહ્યું છે. અને હું ખજુરાહો આવ્યો છું અને પર્યટન વિશે ચર્ચા ન કરું એવું બની શકે? પ્રવાસન એક એવું ક્ષેત્ર છે જે યુવાનોને રોજગારી પ્રદાન કરે છે અને દેશની અર્થવ્યવસ્થાને પણ મજબૂત બનાવે છે. હવે જ્યારે ભારત વિશ્વની ત્રીજી સૌથી મોટી આર્થિક શક્તિ બનવા જઈ રહ્યું છે ત્યારે વિશ્વમાં ભારતને લઈને ઉત્સુકતા વધી ગઈ છે. આજે વિશ્વ ભારતને જાણવા અને સમજવા માંગે છે. આનાથી મધ્યપ્રદેશને ઘણો ફાયદો થવાનો છે. હાલમાં જ એક અમેરિકન અખબારમાં એક અહેવાલ પ્રકાશિત થયો છે. તમે મધ્યપ્રદેશના અખબારોમાં પણ જોયું હશે. આ અમેરિકન અખબારમાં છપાયેલા સમાચારમાં લખવામાં આવ્યું છે કે મધ્યપ્રદેશને વિશ્વના દસ સૌથી આકર્ષક પર્યટન સ્થળોમાંના એક તરીકે વર્ણવવામાં આવ્યું છે. મારું મધ્યપ્રદેશ વિશ્વના ટોપ 10માંનું એક છે. મને કહો, મધ્યપ્રદેશના દરેક રહેવાસી ખુશ થશે કે નહીં? તમારું ગૌરવ વધશે કે નહીં? તમારું માન વધશે કે નહીં? તમારી જગ્યાએ પ્રવાસન વધશે કે નહીં? ગરીબમાં ગરીબને રોજગાર મળશે કે નહીં?

મિત્રો,

કેન્દ્ર સરકાર પણ દેશ-વિદેશના તમામ પ્રવાસીઓ માટે સુવિધાઓ વધારવા અને અહીંયા પ્રવાસ કરવાનું સરળ બનાવવા માટે સતત પ્રયાસો કરી રહી છે. અમે વિદેશી પ્રવાસીઓ માટે ઈ-વિઝા જેવી સ્કીમ બનાવી છે. ભારતમાં હેરિટેજ અને વાઇલ્ડલાઇફ ટુરિઝમનો વિસ્તાર કરવામાં આવી રહ્યો છે. અહીં મધ્યપ્રદેશમાં આ માટે અભૂતપૂર્વ શક્યતાઓ છે. ખજુરાહોના આ વિસ્તારને જ જોઈ લો, અહીં ઈતિહાસ અને આસ્થાનો અમૂલ્ય વારસો છે. કંડારિયા મહાદેવ, લક્ષ્મણ મંદિર, ચૌસઠ યોગિની મંદિર અનેક આસ્થાનાં સ્થળો છે. અમે ભારતના પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપવા માટે દેશભરમાં જી-20 બેઠકોનું આયોજન કર્યું હતું. અહીં ખજુરાહોમાં પણ એક બેઠક યોજાઈ હતી. આ માટે ખજુરાહોમાં એક અત્યાધુનિક ઇન્ટરનેશનલ કોન્ફરન્સ સેન્ટર પણ બનાવવામાં આવ્યું હતું.

મિત્રો,

કેન્દ્ર સરકારની સ્વદેશ દર્શન યોજના હેઠળ મધ્યપ્રદેશને કરોડો રૂપિયાની સહાય આપવામાં આવી છે. જેથી કરીને અહીં ઈકો ટુરિઝમની સુવિધા અને પ્રવાસીઓ માટે નવી સુવિધાઓ ઉભી કરી શકાય. આજે સાંચી અને અન્ય બૌદ્ધ સ્થળોને બૌદ્ધ સર્કિટ સાથે જોડવામાં આવી રહ્યા છે. ગાંધીસાગર, ઓમકારેશ્વર ડેમ, ઈન્દિરા સાગર ડેમ, ભેડા ઘાટ, બાણસાગર ડેમ, આ ઈકો સર્કિટનો ભાગ છે. ખજુરાહો, ગ્વાલિયર, ઓરછા, ચંદેરી, માંડુ જેવા સ્થળોને હેરિટેજ સર્કિટ તરીકે જોડવામાં આવી રહ્યા છે. પન્ના નેશનલ પાર્કને પણ વાઈલ્ડલાઈફ સર્કિટ સાથે જોડવામાં આવ્યું છે. ગયા વર્ષે એકલા પન્ના ટાઇગર રિઝર્વમાં લગભગ 2.5 લાખ પ્રવાસીઓ આવ્યા હતા. મને ખુશી છે કે અહીં જે લિંક કેનાલ બનાવવામાં આવશે તેમાં પન્ના ટાઈગર રિઝર્વના પ્રાણીઓને પણ ધ્યાનમાં રાખવામાં આવ્યા છે.

મિત્રો,

પ્રવાસન વધારવાના આ તમામ પ્રયાસો સ્થાનિક અર્થતંત્રને મોટું પ્રોત્સાહન આપે છે. આવતા પ્રવાસીઓ અહીંથી સામાન પણ ખરીદે છે. ઓટો, ટેક્સીથી લઈને હોટલ, ઢાબા, હોમ સ્ટે, ગેસ્ટ હાઉસ, દરેકને અહીં ફાયદો થાય છે. ખેડૂતોને પણ આનાથી ઘણો ફાયદો થાય છે, કારણ કે તેમને દૂધ-દહીંથી લઈને ફળ-શાકભાજી સુધીની દરેક વસ્તુના સારા ભાવ મળે છે.

મિત્રો,

છેલ્લા બે દાયકામાં મધ્યપ્રદેશે ઘણા માપદંડો પર ઉત્તમ કામ કર્યું છે. આગામી દાયકાઓમાં મધ્યપ્રદેશ દેશની ટોચની અર્થવ્યવસ્થાઓમાંની એક હશે. બુંદેલખંડ આમાં મોટી ભૂમિકા ભજવશે. વિકસિત ભારત માટે વિકસિત મધ્યપ્રદેશ બનાવવામાં બુંદેલખંડની ભૂમિકા મહત્વની રહેશે. હું તમને બધાને ખાતરી આપું છું કે ડબલ એન્જિન સરકાર આ માટે નિષ્ઠાવાન પ્રયાસો કરતી રહેશે. ફરી એકવાર આપ સૌને ખૂબ ખૂબ શુભેચ્છાઓ. આ આજનો કાર્યક્રમ છે ને, આટલો મોટો કાર્યક્રમ છે, આ કાર્યક્રમનો અર્થ મને સમજાય છે. આટલી મોટી સંખ્યામાં માતાઓ અને બહેનો આવવાનો અર્થ હું સમજું છું. કારણ કે આ પાણી સાથે જોડાયેલું કામ છે અને પાણી દરેક જીવન સાથે જોડાયેલું છે અને લોકો આ આશીર્વાદ આપવા આવ્યા છે, તેનું મૂળ કારણ પાણી છે, અમે પાણી માટે કામ કરી રહ્યા છીએ અને તમારા આશીર્વાદથી અમે આ કામો કરતા રહીશું. મારી સાથે બોલો –

ભારત માતા કી જય!

ભારત માતા કી જય!

ભારત માતા કી જય!

AP/IJ/GP/JD