પીએમઇન્ડિયા

નમસ્કાર!!

તમારા સૂચનોની આ વર્ષના બજેટમાં ખૂબ મહત્વની ભૂમિકા રહી છે. અને તમે પણ જ્યારે બજેટ જોયું હશે તો તમારા બધાના ધ્યાનમાં પણ આવ્યું હશે કે તમારા સૂચનોને, તમારા વિચારોને તેમાં સમાવિષ્ટ કરવાના ભરપૂર પ્રયાસો કરવામાં આવ્યા છે. તે કામ તો થઈ ગયું હવે જે આજનો આ સંવાદ છે.. આ સંવાદ કૃષિ સુધારાઓ અને બજેટની જોગવાઇઓને આપણે આગળ વધારીએ, ઝડપથી આગળ વધારીએ, છેક છેવાડાના માણસ સુધી પહોંચે, નિર્ધારિત સમય મર્યાદામાં રહીને કરીએ. અને ખૂબ ચોકસાઇ સાથે કરીએ અને તેમ છતાં બધાને સાથે જોડીને કરીએ. જાહેર ખાનગી ભાગીદારીનો સંપૂર્ણ નમૂનો! કેન્દ્ર અને રાજ્યના સહયોગનો સંપૂર્ણ નમૂનો! એવું આપણે આજની ચર્ચામાંથી કાઢવા માંગીએ છીએ.

આ વેબીનારમાં કૃષિ, ડેરી, મત્સ્ય ઉદ્યોગ જેવા જુદા જુદા ક્ષેત્રના નિષ્ણાતો પણ છે, જાહેર, ખાનગી અને સહકારી ક્ષેત્રના સાથીઓ પણ.. આજે આપણને તેમના વિચારોનો પણ લાભ મળવાનો છે. અને દેશની ગ્રામ્ય અર્થવ્યવસ્થાને ભંડોળ પૂરું પાડનાર બેંકોના પ્રતિનિધિઓ પણ છે.

આપ સૌ આત્મનિર્ભર ભારતની માટે જરૂરી આત્મનિર્ભર ગ્રામીણ અર્થવ્યવસ્થાના મહત્વપૂર્ણ હિતધારકો છો. મેં થોડા સમય પહેલા સંસદમાં આ વાતને વિસ્તારપૂર્વક રજૂ કરી હતી કે કઈ રીતે દેશના નાના ખેડૂતોને ધ્યાનમાં રાખીને સરકારે વિતેલા વર્ષોમાં અનેક મહત્વપૂર્ણ નિર્ણયો લીધા છે. આ નાના ખેડૂતોની સંખ્યા 12 કરોડની આસપાસ છે અને તેમનું સશક્તિકરણ, આ નાના ખેડૂતોનું સશક્તિકરણ જ ભારતીય કૃષિને અનેક મુસીબતોમાંથી મુક્તિ અપાવવા માટે ઘણી મદદ કરશે. એટલું જ નહિ ગ્રામીણ અર્થતંત્રનું પ્રેરક બળ પણ તે જ બનશે.

હું મારી વાત આગળ વધારતા પહેલા બજેટમાં કૃષિ માટે જે કરવામાં આવ્યું છે તેની કેટલીક હાઈલાઈટ્સ તમારી સામે રજૂ કરવા માંગુ છું. હું જાણું છું કે તમે આ બધી વાતોથી પરિચિત છો. સરકારે આ વખતે કૃષિ ધિરાણ લક્ષ્યાંકને વધારીને 16 લાખ 50 હજાર કરોડ રૂપિયા કરી દીધા છે. તેમાં પણ પશુપાલન, ડેરી અને મત્સ્ય ઉછેર ક્ષેત્રને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવી છે. ગ્રામીણ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રકચર ફંડને પણ વધારીને 40 હજાર કરોડ રૂપિયા કરી દેવામાં આવ્યું છે. સૂક્ષ્મ સિંચાઇ ભંડોળની રકમ પણ વધારીને બમણી કરી દેવામાં આવી છે. ઓપરેશન ગ્રીન યોજનાની મર્યાદા વધારીને હવે 22 નાશવાન ઉત્પાદનો સુધી તેને વિસ્તૃત કરવામાં આવી છે. દેશના 1000 અન્ય બજારોને ઇ–નામ સાથે જોડવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. આ બધા જ નિર્ણયોમાં સરકારની વિચારધારા ઝળકે છે, સરકારનો ઇરાદો અનુભવાય છે અને સાથે સાથે સરકારના વિઝન વિષે પણ માહિતી મળે છે. અને આ બધી વાતો તમારા બધાની સાથે થયેલ ચર્ચામાંથી બહાર આવેલી છે. જેને અમે આગળ વધારી છે. સતત વધી રહેલા કૃષિ ઉત્પાદનની વચ્ચે, 21 મી સદીમાં ભારતને લણણી પછીની ક્રાંતિ અથવા તો ખાદ્યાન્ન પ્રક્રિયા ક્રાંતિ અને મૂલ્ય ઉમેરણની જરૂરિયાત છે. દેશની માટે ખૂબ સારું થાત જો આ કામ બે ત્રણ દાયકાઓ પહેલા જ કરી દેવામાં આવ્યું હોત તો. હવે આપણે જે સમય જતો રહ્યો છે તેની ભરપાઈ તો કરવાની જ છે પરંતુ આવનાર દિવસો માટે પણ આપણી તૈયારી અને આપણી ગતિને વધારવાની છે.

સાથીઓ,

જો આપણે આપણાં ડેરી ક્ષેત્રને જ જોઈએ તો આજે તે આટલું મજબૂત એટલા માટે છે કારણ કે દાયકાઓમાં તેણે પ્રક્રિયામાં ઘણો વિસ્તાર કર્યો છે. આજે આપણે કૃષિના દરેક ક્ષેત્રમાં, દરેક ખાદ્યાન્ન, દરેક શાકભાજી, ફળો, માછલીઓ, બધામાં પ્રક્રિયા ઉપર સૌથી વધુ ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવાનું છે પ્રક્રિયાની વ્યવસ્થા.. તેને સુધારવા માટે જરૂરી છે – ખેડૂતોને પોતાના ગામડાઓની પાસે જ સંગ્રહની આધુનિક સુવિધાઓ મળે, ખેતરમાંથી પ્રક્રિયા એકમો સુધી પહોંચવાની વ્યવસ્થા સુધારવી જ પડશે, પ્રોસેસિંગ યુનિટ્સનો હાથ પકડવાનું કામ ખેડૂત ઉત્પાદક સંઘ મંડળીઓ સાથે મળીને કરે. અને આપણે સૌ એ જાણીએ છીએ કે ખાદ્યાન્ન પ્રક્રિયા ક્રાંતિ માટે દેશના ખેડૂતોની સાથે જ દેશના જાહેર ખાનગી સહકારી ક્ષેત્રએ પણ સંપૂર્ણ તાકાત સાથે આગળ સાચી દિશામાં આગળ આવવું પડશે.

સાથીઓ,

આજે તે સમયની માંગ છે કે દેશના ખેડૂતોની ઊપજને બજારમાં વધુમાં વધુ વિકલ્પો મળી રહે. માત્ર કાચા માલ, અથવા માત્ર ઉત્પાદન સુધી ખેડૂતોને સીમિત રાખવાનું નુકસાન દેશ જોઈ રહ્યો છે. આપણે દેશના કૃષિ ક્ષેત્રનો, પ્રક્રિયાકરણ કરેલ ખોરાકના વૈશ્વિક બજારમાં વિસ્તાર કરવો જ પડશે. આપણે ગામની પાસે જ એગ્રો ઇન્ડસ્ટ્રી ક્લસ્ટર્સની સંખ્યા વધારવી જ પડશે કે જેથી ગામના લોકોને ગામમાં જ ખેતી સાથે જોડાયેલ રોજગાર મળી શકે. ઓર્ગેનિક ક્લસ્ટર્સ, એક્સપોર્ટ ક્લસ્ટર્સ તેની પણ તેમાં બહુ મોટી ભૂમિકા રહેશે. ગામડામાંથી કૃષિ આધારિત ઉત્પાદનો શહેરો બાજુ આવે અને શહેરોથી બીજા ઔદ્યોગિક ઉત્પાદનો ગામડાઓમાં પહોંચે, એવી સ્થિતિ તરફ આપણે આગળ વધવાનું છે. હજી પણ લાખો સૂક્ષ્મ ખાદ્ય પ્રક્રિયા એકમો દેશમાં ચાલી રહ્યા છે. પરંતુ તેમનું વિસ્તરણ કરવું, તેમના સામર્થ્યને વધારવું.. તે આજે સમયની માંગ છે, ખૂબ જરૂરી છે. એક જિલ્લો, એક ઉત્પાદન, આ યોજના કઈ રીતે આપણાં ઉત્પાદનોને વિશ્વ બજાર સુધી લઈને જાય, તેની માટે આપણે સંપૂર્ણ તાકાત સાથે લાગી જવાનું છે.

સાથીઓ,

માત્ર ખેતી જ નહિ, ત્યાં સુધી કે મત્સ્ય પાલન ક્ષેત્રમાં પ્રોસેસિંગની પણ એક બહુ મોટી સંભાવના આપણે ત્યાં રહેલી છે. ભલે આપણે દુનિયાના મોટા મત્સ્ય ઉત્પાદક અને નિકાસકારોમાંથી એક છીએ પરંતુ પ્રક્રિયા કરેલ માછલીના આંતરરાષ્ટ્રીય બજારમાં આપણી હાજરી ખૂબ મર્યાદિત છે. ભારતની માછલી, પૂર્વ એશિયાથી થઈને, પ્રક્રિયાગત થઈને વિદેશી બજારો સુધી પહોંચે છે. આ સ્થિતિ આપણે બદલવી જ પડશે.

સાથીઓ, તેની માટે જરૂરી સુધારાઓ સિવાય આશરે 11 હજાર કરોડ રૂપિયાની ઉત્પાદન સાથે સંકળાયેલ પ્રોત્સાહનની યોજના પણ સરકારે બનાવી છે, જેનો લાભ ઉદ્યોગો ઉઠાવી શકે છે. રેડી ટુ ઈટ, રેડી ટુ કૂક ફળો શાકભાજીઓ હોય, દરિયાઈ ખોરાક હોય, મોઝરેલા ચીઝ હોય, આવા અનેક ઉત્પાદનોને પ્રોત્સાહિત કરવામાં આવી રહ્યા છે. કોવિડ પછી દેશ અને વિદેશમાં આવા સર્વશ્રેષ્ઠ ઉત્પાદનોની માંગ કેટલી વધી ગઈ છે તે તમે મારા કરતાં વધુ જાણો છો.

સાથીઓ,

ઓપરેશન ગ્રીન્સ યોજના અંતર્ગત ખેડૂત રેલવે માટે તમામ ફળો અને શાકભાજીઓના પરિવહન પર 50 ટકા સબસિડી આપવામાં આવી રહી છે. ખેડૂત રેલવે પણ આજે દેશના કોલ્ડ સ્ટોરેજ નેટવર્કનું સશક્ત માધ્યમ બની છે. આ ખેડૂત રેલવે, નાના ખેડૂતો, માછીમારોને મોટા બજારો અને વધુ માંગ ધરાવતા બજારો સાથે જોડવામાં સફળ થઈ રહી છે. વિતેલા 6 મહિનાઓમાં જ આશરે પોણા ત્રણસો ખેડૂત રેલવે ચલાવી દેવામાં આવી છે અને તેના માધ્યમથી લગભગ લગભગ 1 લાખ મેટ્રિક ટન ફળો અને શાકભાજીઓની હેરફેર કરી દેવામાં આવી ચૂકી છે. આ નાના ખેડૂતોની માટે બહુ મોટું માધ્યમ તો છે જ, ગ્રાહક અને ઉદ્યોગોને પણ તેનો લાભ મળી રહ્યો છે.

સાથીઓ, દેશભરના જિલ્લાઓની વચ્ચે ત્યાં ઉત્પન્ન થનાર ફળ શાકભાજીઓની પ્રક્રિયા માટે ક્લસ્ટર્સ બનાવવા ઉપર ભાર મૂકવામાં આવી રહ્યો છે. એ જ રીતે આત્મનિર્ભર અભિયાન અંતર્ગત પ્રધાનમંત્રી સૂક્ષ્મ ખાદ્ય પ્રક્રિયા ઉદ્યમ ઉન્નયન યોજના અંતર્ગત લાખો નાના ખાદ્યાન્ન અને પ્રક્રિયા એકમોની પણ મદદ કરવામાં આવી રહી છે. તેની માટે જરૂરી ઇન્ફ્રાસ્ટ્રકચરથી લઈને એકમો લગાવવા સુધી તમારી ભાગીદારી ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ છે.

સાથીઓ,

ખાદ્યાન્ન પ્રક્રિયાની સાથે સાથે આપણે એ વાત ઉપર પણ ધ્યાન આપવાનું છે કે નાનામાં નાના ખેડૂતને પણ આધુનિક ટેકનોલોજીનો લાભ કઈ રીતે મળી શકે. દેશના નાના ખેડૂતને ટ્રેક્ટર, પરાળીવાળી મશીનો અથવા તો પછી અન્ય મશીનો પોસાય તેમ નથી હોતા. શું ટ્રેક્ટર અને બીજા મશીનોને વહેંચવાનો એક સંસ્થાગત, સસ્તો અને અસરકારક વિકલ્પ ખેડૂતોને આપી શકાય ખરો? આજે જ્યારે વિમાનોથી લઈને એરલાઇન્સ સુદ્ધાંને કલાકના આધાર પર ભાડે મળી જાય છે તો ખેડૂતો માટે પણ આવી વ્યવસ્થાઓનું વિસ્તૃતિકરણ દેશમાં કરવામાં આવી શકે છે. ખેડૂતની ઉપજ બજારો સુધી પહોંચાડવા માટે ટ્રક એગ્રીગ્રેટર્સનો પ્રયોગ તો કોરોના કાળમાં અમુક અંશે શરૂ પણ કરી દેવામાં આવ્યો હતો. અને લોકોને ગમ્યું પણ હતું. તેનું વિસ્તરણ ખેતરથી બજાર અથવા ફેક્ટરીઓ સુધી, ખેતરથી ખેડૂત રેલવે સુધી આ કઈ રીતે થઈ શકે, તેની ઉપર આપણે કામ કરવું પડશે. ખેતી સાથે જોડાયેલ એક અન્ય મહત્વનું પાસું જમીન પરીક્ષણનું છે. વિતેલા વર્ષોમાં કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા કરોડો ખેડૂતોને જમીન આરોગ્ય કાર્ડ આપવામાં આવ્યા છે. હવે આપણે દેશમાં જમીન આરોગ્ય કાર્ડના પરીક્ષણની સુવિધા, ગામડે ગામડા સુધી પહોંચાડવાની છે. જે રીતે લોહી પરીક્ષણની લેબ્સ હોય છે તેમનું એક નેટવર્ક હોય છે, તેવું જ આપણે જમીન પરીક્ષણ માટે પણ કરવાનું છે. અને તેમાં ખાનગી પક્ષ બહુ મોટી માત્રામાં જોડાઈ શકે છે. અને એક વાર જમીન પરીક્ષણનું નેટવર્ક બની જશે અને ખેડૂતને જમીન પરીક્ષણની આદત પડી જાય. તેની પોતાના ખેતરની જમીનનું આરોગ્ય કેવું છે, તે જમીન પ્રત્યે તેની અંદર જાગૃતિ આવશે, તો તેના બધા નિર્ણયોમાં બહુ મોટું પરિવર્તન આવશે. દેશના ખેડૂતને જેટલું વધારે પોતાની માટીના આરોગ્ય વિષે ખબર હશે તેટલું જ સારી રીતે તે પાક ઉત્પાદન પર અસર ઊભી કરશે.

સાથીઓ,

કૃષિ ક્ષેત્રમાં સંશોધન અને વિકાસને લઈને મોટાભાગનું યોગદાન જાહેર ક્ષેત્રનું જ છે. હવે સમય આવી ગયો છે કે તેમાં ખાનગી ક્ષેત્રની ભાગીદારી પણ વધે. આર એન્ડ ડીની જ્યારે વાત આવે છે તો માત્ર બિયારણ સુધી જ મર્યાદિત નથી પરંતુ હું એક પાક સાથે જોડાયેલ સંપૂર્ણ વૈજ્ઞાનિક ઇકોસિસ્ટમની વાત કરી રહ્યો છું. સમગ્રતયા અભિગમ જોઈએ, સંપૂર્ણ સાયકલ હોવી જોઈએ. આપણે હવે ખેડૂતોને એવા વિકલ્પો આપવાના છે જેમાં તેઓ ઘઉં ડાંગર ઉગાડવા સુધી જ મર્યાદિત  ના રહે. ઓર્ગેનિક ફૂડથી લઈને સલાડ સાથે જોડાયેલ શાકભાજી સુધી, એવા અનેક પાકો છે, જે આપણે પ્રયોગ કરી શકીએ છીએ. એ જ રીતે હું તમને બાજરીના નવા બજારોને પણ સ્પર્શ કરવાનું સૂચન આપીશ. ભરડેલા અનાજ માટે ભારતની એક મોટી જમીન બહુ ઉપયોગી છે. તે ઓછા પાણીમાં પણ સર્વશ્રેષ્ઠ પાક આપે છે. બાજરીની માંગ પહેલા જ દુનિયામાં ઘણી વધારે હતી, હવે કોરોના પછી તો આ રોગપ્રતિકારક શક્તિ વધારનારના રૂપમાં ખૂબ પ્રચલિત થઈ ચૂકી છે. આ બાજુ ખેડૂતોને પ્રોત્સાહિત કરવા એ પણ ખાદ્ય ઉદ્યોગોના સાથીઓની બહુ મોટી જવાબદારી છે.

સાથીઓ,

દરિયાઈ ખોરાક અને મધમાખીનું મીણ, આજે મધનો આપણે ત્યાં ધીમે ધીમે ફેલાવો થઈ રહ્યો છે. અને ખેડૂતો પણ મધમાખી ઉછેરની દિશામાં કામ કરી રહ્યા છે. એવામાં સમુદ્રી તટ પર દરિયાઈ ખોરાક અને અન્ય ક્ષેત્રોમાં મધમાખી અને પછી મધમાખી મીણ તેના બજારને સ્પર્શ કરવો એ પણ સમયની જરૂરિયાત છે. દરિયાઈ વનસ્પતિની ખેતી માટે દેશમાં ઘણી સંભાવનાઓ છે, કારણ કે એક બહુ મોટો દરિયાકિનારો આપણી પાસે ઉપલબ્ધ છે. દરિયાઈ વનસ્પતિ વડે આપણાં માછીમારોને રોજગારીનું એક મોટું માધ્યમ મળશે. એ જ રીતે આપણે મધના વેપારમાં તો સારું પ્રદર્શન કરી જ રહ્યા છીએ આપણે મધમાખીના મીણને લઈને પણ આપણી ભાગીદારી હજી વધારે વધારવાની છે. તેમાં તમારું વધુમાં વધુ યોગદાન કઈ રીતે હોઇ શકે છે, તેની ઉપર પણ.. આજે જ્યારે આખો દિવસ તમે ચર્ચા કરશો, વિચાર વિમર્શ કરશો તો જરૂરથી સારી સારી વાતો સામે બહાર આવશે.

જ્યારે ખાનગી ક્ષેત્રની આ ભાગીદારી વધશે તો સ્વાભાવિક રીતે ખેડૂતનો ભરોસો પણ વધશે. આપણે ત્યાં કોન્ટ્રાક્ટ કૃષિ, લાંબા સમયથી કોઈ ને કોઈ રૂપમાં કરવામાં આવી રહી છે. અમારો પ્રયાસ એવો હોવો જોઈએ કે કોન્ટ્રાક્ટ કૃષિ માત્ર એક વેપાર બનીને જ ના રહી જાય પરંતુ તે જમીન પ્રત્યે આપણી જવાબદારીને પણ આપણે નિભાવીએ. આપણે ખેડૂતોને એવી ટેકનોલોજી, એવા બિયારણો ઉપલબ્ધ કરાવવાના છે, કે જે જમીન માટે પણ આરોગ્યપ્રદ હોય અને પોષણની માત્રા પણ તેમાં વધુ હોય.

સાથીઓ,

દેશની ખેતીમાં સિંચાઇથી લઈને વાવણી, કાપણી અને કમાણી સુધી, ટેકનોલોજીનું એક સંપૂર્ણ સમાધાન મળે તેની માટે આપણે એકસાથે મળીને પ્રયાસ કરવાના છે. આપણે કૃષિ સાથે જોડાયેલ સ્ટાર્ટ અપ્સને પ્રોત્સાહન આપવું પડશે, યુવાનોને જોડવા પડશે. કોરોનાના સમયમાં, આપણે જોયું છે કે કઈ રીતે અનેક સ્ટાર્ટ અપ્સે ફળો અને શાકભાજીઓને લોકોના ઘર સુધી પહોંચાડ્યા. અને ખુશીની વાત એ છે કે મોટાભાગના સ્ટાર્ટ અપ્સ દેશના નવયુવાનો દ્વારા જ શરૂ કરવામાં આવ્યા છે. આપણે તેમને સતત પ્રોત્સાહિત કરવા પડશે. તે આપ સૌ સાથીઓની સક્રિય ભાગીદારી વિના શક્ય નથી. ખેડૂતોનું ધિરાણ, બિયારણ, ખાતર અને બજાર, તે ખેડૂતની પ્રાથમિક જરૂરિયાતો હોય છે, જે તેને સમય પર જોઈએ છે.

વિતેલા વર્ષોમાં કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડની મર્યાદા અમે નાનામાં નાના ખેડૂત સુધી, પશુપાલક અને માછીમારો સુધી તેને વધારી છે, તેનું વિસ્તરણ કર્યું છે. અમે અભિયાન ચલાવીને છેલ્લા એક વર્ષમાં 1 કરોડ 80 લાખથી વધુ ખેડૂતોને કિસાન ક્રેડિટ કાર્ડ આપ્યા છે. ક્રેડિટની જોગવાઈ પણ 6-7 વર્ષ પહેલાંની સરખામણીએ બમણા કરતાં વધારે કરવામાં આવી છે. આ ક્રેડિટ ખેડૂતો સુધી સમયસર પહોંચે તે ખૂબ જરૂરી છે. એ જ રીતે ગ્રામીણ ઇન્ફ્રાસ્ટ્રકચરના ભંડોળમાં પણ તમારી ભૂમિકા મહત્વની છે. એક લાખ કરોડ રૂપિયાના ઇન્ફ્રા ફંડનું અમલીકરણ પણ ઉત્સાહવર્ધક છે. આ પગલાં વડે ખરીદીથી લઈને સંગ્રહ સુધીની સંપૂર્ણ શૃંખલાના આધુનિકરણને પ્રોત્સાહન મળશે. આ બજેટમાં તો દેશભરના એપીએમસીને પણ આ ફંડનો લાભ આપવાનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે. દેશમાં જે 10 હજાર એફપીઓ બનાવવામાં આવી રહ્યા છે, તેના વડે એક ખૂબ જ સશક્ત સહકારી સંગઠનની વ્યવસ્થા બની રહી છે.

સાથીઓ,

આ સંગઠિત પ્રયાસોને આપણે આગળ કઈ રીતે વધારી શકીએ છીએ, તેની સાથે જોડાયેલ તમારા સૂચનો ખૂબ મહત્વના છે. આ ક્ષેત્રમાં તમારો એક અનુભવ છે, તમારું એક વિઝન છે. સરકારની વિચારધારા, સરકારનું વિઝન, સરકારની વ્યવસ્થા, તમારી શક્તિ.. આ આપણે એકત્રિત કરીને દેશના કૃષિ ક્ષેત્રમાં પરિવર્તન લાવવાનું છે. આ સંવાદ દરમિયાન તમે જે પણ સૂચનો ભારતની કૃષિ માટે, ભારતની ગ્રામીણ અર્થવ્યવસ્થા માટે તમારા તરફથી જે પણ વિચારો આવશે, તેનાથી સરકારને ખૂબ મદદ મળશે.

તમારા શું આયોજનો છે, સરકાર અને આપ સૌ સાથે મળીને કઈ રીતે ચાલશો, તેની ઉપર તમે બધા ખુલ્લા મન સાથે ચર્ચાઓ કરો, તમારા મનમાં જે વિચારો છે તે જરૂરથી આપો. હા, તમને લાગે છે કે બજેટમાં આવું ના હોત તો સારું થાત, આ હોત તો સારું થાત તો આ કોઈ છેલ્લું બજેટ નથી, તેના પછી પણ અમે કેટલાય બજેટ લઈને આવવાના જ છીએ, તમે લોકોએ અમને સેવા કરવાનો મોકો આપ્યો છે, તો અમે કરતાં રહીશું. આ વખતે જે બજેટ આવ્યું છે તેને આવનારા એક વર્ષમાં કઈ રીતે લાગુ કરવું, જલ્દીથી જલ્દી લાગુ કરવું, વધુમાં વધુ લોકો સુધી લાભ પહોંચાડવો.. તેની જ ઉપર આજના સંવાદનું ફોકસ રહેશે, કેન્દ્રિત રહેશે, બહુ લાભ થશે. હું ઈચ્છું છું કે તમારી આ ખુલ્લા મનની ચર્ચા આપણાં ખેતરોને, આપણાં ખેડૂતોને, આપણાં કૃષિ ક્ષેત્રને આપણાં બ્લૂ અર્થતંત્રના ક્ષેત્રને, આપણી શ્વેત ક્રાંતિના ક્ષેત્રને બહુ મોટી તાકાત આપશે. ફરી એકવાર હું આપનો ખૂબ ખૂબ આભાર વ્યક્ત કરું છું.

આભાર!

SD/GP/JD