পি এম ইণ্ডিয়া

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এতিয়ালৈকে আপুনি কিমান পডকাষ্ট কৰিছে?

নিখিল কামাথ – ২৫ বাৰ ছাৰ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – ২৫ বাৰ

নিখিল কামাথ – হয়, কিন্তু মই মাহত এটাকৈহে কৰোঁ!

প্ৰধানমন্ত্ৰী – ঠিক আছে।

নিখিল কামাথ – মই প্ৰতিমাহে এদিন পডকাষ্ট কৰোঁ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – যাৰ লগত কৰে, তেওঁক এমাহৰ সময় দিয়ে।

নিখিল কামাথ – হয় ছাৰ, আমি কৰা বেছিভাগ পডকাষ্টৰে বিষয়বস্তু হৈছে উদ্যমিতা। আমাৰ দৰ্শকো ১৫-৪০ বছৰ বয়সৰ, যিসকলে প্ৰথমবাৰৰ বাবে উদ্যমিতাৰ পন্থা অৱলম্বন কৰিব বিচাৰে। আমি কৃত্ৰিম বুদ্ধিমত্তাৰ ওপৰত এটা খণ্ড কৰিছোঁ, মেটাৰ ওপৰত এটা খণ্ড কৰিছোঁ, আমি ঔষধ সন্দৰ্ভতো এটা খণ্ড কৰিম। আমি ‘পিপল’ শীৰ্ষক এলনি শৃংখলাও আৰম্ভ কৰিছোঁ। ইয়াত আমি বিল গেটছৰ দৰে লোকসকলৰ সৈতে কথা পাতিছোঁ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – প্ৰথমেই কওঁ, পডকাষ্টত মোৰ এয়াই প্ৰথম আৰু সেয়েহে এই পৃথিৱীখন মোৰ বাবেও সম্পূৰ্ণ নতুন।

নিখিল কামাথ – গতিকে ছাৰ মই হিন্দী ভালকৈ ক’ব নোৱাৰিলে ক্ষমা কৰিব। মই দক্ষিণ ভাৰতীয়, মই বেংগালুৰুত ডাঙৰ-দীঘল হৈছোঁ আৰু মোৰ মা মহীশূৰৰ। তাৰ বেছিভাগ লোকেই কানাড়া ভাষা কয় আৰু মোৰ দেউতা আছিল মাংগালুৰ। মই বিদ্যালয়ত হিন্দী শিকিছিলোঁ, কিন্তু ইমান ভালকৈ ক’ব নোৱাৰোঁ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – চাওঁক, ময়ো হিন্দীভাষী নহয়, আমাৰ দুয়োৰে বাবে একেই হ’ব।

নিখিল কামাথ – আৰু আমাৰ এই পডকাষ্টটো কোনো পৰম্পৰাগত সাক্ষাৎকাৰ নহয়। মই সাংবাদিকো নহয়। আমি বেছিভাগেই এনেকুৱা লোকৰ সৈতে কথা পাতোঁ, যিসকলে প্ৰথমবাৰৰ বাবে উদ্যমিতাৰ প্ৰয়াস কৰিছে। গতিকে আমি তেওঁলোকক কওঁ যে উদ্যোগটোত উদ্যোগী হ’বলৈ কেনে ধৰণৰ আৱশ্যকতা আছে, তেওঁলোকে প্ৰথমবাৰৰ বাবে ক’ৰপৰা ধন লাভ কৰিব, ক’ৰপৰা তেওঁলোকে শিকিবলৈ অনলাইন সমল পাব আদি বিষয়ত গুৰুত্ব আৰোপ কৰা হৈছে। আমি সেই বাতাবৰণৰপৰা আহিছোঁ আৰু বাটত আজি আমি ৰাজনীতি আৰু উদ্যমিতাৰ মাজত সংযোগ স্থাপন কৰিবলৈ চেষ্টা কৰিম। কাৰণ মই অনুভৱ কৰোঁ যে এই দুয়োটাৰ মাজত এনে বহু সাদৃশ্য আছে, যাৰ বিষয়ে আজিলৈকে কোনেও কথা পতা নাই। গতিকে আমি সেই দিশেৰে আগবাঢ়িম। গতিকে এই পডকাষ্টত যদি আপুনি নিজেই কিছুমান প্ৰশ্ন সুধিব বিচাৰে, তেন্তে সুধিব পাৰি। এই পডকাষ্টত প্ৰথম কথাটো হ’ল আপোনাৰ জীৱনৰ প্ৰথম অংশ। প্ৰধানমন্ত্ৰী হোৱাৰ পূৰ্বৰ সময়ছোৱা, মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ পূৰ্বৰ সময়ছোৱা, আপুনি ক’ত জন্মগ্ৰহণ কৰিছিল, প্ৰথম ১০ বছৰত কি কৰিছিল। যদি আপুনি আপোনাৰ জীৱনৰ প্ৰথম সময়খিনিত আলোকপাত কৰে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – বাৰু, সকলোৰ জ্ঞাত যে মোৰ জন্ম গুজৰাটত হৈছিল, উত্তৰ গুজৰাটৰ মেহছানা জিলাত। তাৰে বদনগৰ এখন সৰু চহৰ। আমি সৰু থাকোঁতে তাৰ জনসংখ্যা চাগে মাত্ৰ ১৫০০০হে আছিল, এই কথাটো মোৰ মোটামুটিকৈ মনত আছে। মই সেই ঠাইৰ। কিন্তু তেতিয়া সকলোৰে নিজৰ-নিজৰ গাঁও থকাৰ দৰেই মোৰ গাওঁখনো তেনে এখন গাঁও আছিল। আমাৰ গাঁওখনৰ দৰে প্ৰতিখন গাঁৱতে শিক্ষাৰ প্ৰতি অতি আগ্ৰহ দেখা গৈছিল। মই প্ৰাইমাৰী স্কুলত পঢ়িছিলোঁ। মোৰ শৈশৱ তাতেই পাৰ হৈছিল। পুখুৰী এটা আছিল বাবে তাত সাঁতুৰিবলৈ শিকিছিলোঁ। তাত ভাগৱত আচাৰ্য্য নাৰায়ণ আচাৰ্য্য হাইস্কুল, বিএনএ স্কুল আছিল। এয়া দাতব্য শিক্ষানুষ্ঠান আছিল, ইয়াৰ ব্যৱস্থা আজিৰ শিক্ষাৰ অৱস্থাৰ দৰে নাছিল। মই স্কুলীয়া শিক্ষা তাতেই সাং কৰিছিলোঁ। মই ক’ৰবাত পঢ়িছিলোঁ যে চীনা দাৰ্শনিক জুয়ানজাঙে মোৰ গাঁওখনতে বসবাস কৰিছিল।

তাৰ আগতে মই মোৰ গাঁৱৰে এজন দাদাক লগ পাইছিলোঁ। তেওঁ এজন কংগ্ৰেছ নেতা, অলপ সমাজবাদী মতাদৰ্শও আছিল তেওঁৰ। তেওঁ সৌৰাষ্ট্ৰৰ আছিল যদিও আমাৰ গাঁৱত থাকিবলৈ লৈছিল। তেওঁ আমাৰ দৰে স্কুলীয়া ল’ৰা-ছোৱালীক বহু কথা কৈছিল। তেওঁ কৈছিল যে আমি য’লৈকে নাযাওঁ কিয়, যদি কোনো শিল দেখোঁ, য’ত কিবা লিখা বা খোদিত থাকে, তেতিয়া সেই শিলটো সংগ্ৰহ কৰি আনি স্কুলৰ এটা চুকত থৈ দিব লাগে। আমি তেওঁৰ কথা মতে কাম কৰাত লাহে-লাহে সেয়া স্তূপ হৈ পৰিছিল। তেতিয়া আমি বুজিছিলোঁ যে এইখন অতিশয় প্ৰাচীন গাঁও, ইয়াৰ প্ৰতিটো শিলৰ কোনোবা নহয় কোনোবা এটা কাহিনী থাকে। গতিকে মোৰ মনোযোগো সেই দিশলৈ গ’ল। ২০১৪ত যেতিয়া মই প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছিলোঁ, তেতিয়া স্বাভাৱিকতে বিশ্বৰ নেতাসকলে সৌজন্যমূলকভাৱে ফোন কৰিছিল। চীনৰ ৰাষ্ট্ৰপতিৰপৰাও ফোন আহিছিল, তেওঁ মোক শুভেচ্ছা জনাইছিল। তাৰ পিছত তেওঁ নিজেই কৈছিল যে তেওঁ ভাৰতলৈ আহিব বিচাৰে। তেতিয়া মই তেওঁক নিমন্ত্ৰণ জনাওঁ। তাৰ পিছত তেওঁ গুজৰাটলৈয়ো আহিবলৈ বিচাৰিলে। মই তেতিয়াও নিমন্ত্ৰণ জনাইছিলোঁ। তেওঁ পুনৰ মোৰ গাঁও বদনগৰলৈয়ো আহিব বুলি কৈছিল। তাৰ পিছত তেওঁ কৈছিল যে তেওঁৰ আৰু মোৰ মাজত এক বিশেষ বন্ধন আছে। মই সবিশেষ জানিব খোজাত তেওঁ কৈছিল যে জুয়ানজাং নামৰ চীনা দাৰ্শনিকগৰাকীয়ে আমাৰ গাঁৱত দীৰ্ঘ সময় ধৰি বসবাস কৰিছিল। তেওঁ চীনলৈ উভতি আহি তেওঁৰ গাঁৱত থাকিবলৈ লৈছিল। গতিকে তেওঁ কৈছিল, আমাৰ দুয়োৰে মাজত এই সংযোগ আছে।

নিখিল কামাথ – আপুনি আৰু যদি আপোনাৰ শৈশৱৰ কথা মনত পেলায়। সৰুতে আপুনি নিশ্চয় এজন ভাল ছাত্ৰ আছিল, সেই সময়ত আপোনাৰ আগ্ৰহ কি আছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মই এজন অতি সাধাৰণ ছাত্ৰ আছিলোঁ, মোক কোনো ধৰণে কোনেও লক্ষ্য নকৰে, কিন্তু মোৰ ভেলজিভাই চৌধুৰী নামৰ এজন শিক্ষক আছিল, আগতে তেওঁ মোক বহু গুৰুত্ব দিছিল, গতিকে এদিন তেওঁ মোৰ দেউতাক লগ কৰিছিল। তেওঁ দেউতাক কৈ আছিল যে মোৰ ইমান প্ৰতিভা আছে, কিন্তু মই মনোযোগ নিদিওঁ, মই বেলেগ-বেলেগ কাম কৰি থাকোঁ। তেওঁ কৈছিল যে মই ইমান সোনকালে সকলো কথা আয়ত্ব কৰিব পাৰোঁ, কিন্তু তাৰ পিছত নিজৰ পৃথিৱীত হেৰাই যাওঁ। তেওঁ মোৰ পৰা বহু আশা কৰিছিল। মোৰ শিক্ষকসকলে মোক বহুত ভাল পাইছিল, কিন্তু মই আৰু বেছিকৈ পঢ়িব লাগিছিল। প্ৰতিযোগিতাৰ মুখামুখি হ’লেই মই তাৰ পৰা পলাই গৈছিলোঁ। মোৰ ইয়াৰ প্ৰতি আগ্ৰহ নাছিল, মাত্ৰ পৰীক্ষাত উত্তীৰ্ণ হওঁ। কিন্তু আগতে আন বহু কাম কৰিছিলোঁ। যদি কিবা নতুন কথাৰ অৱতাৰণা হয়, তেন্তে লগে-লগে আয়ত্ব কৰাটো মোৰ স্বভাৱ আছিল।

নিখিল কামাথ – ছাৰ, আপোনাৰ শৈশৱৰ কোনোবা বন্ধু আছেনে, যাৰ সৈতে আপোনাৰ এতিয়াও যোগাযোগ আছে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মোৰ ক্ষেত্ৰত কথাটো অলপ বেলেগ। মই খুব কম বয়সতে ঘৰৰপৰা ওলাই আহিছিলোঁ। ঘৰৰপৰা ওলাই অহাৰ অৰ্থ হ’ল মই সকলো এৰি দিছিলোঁ, কাৰো সৈতে যোগাযোগ নাছিল, গতিকে এটা বৃহৎ ব্যৱধান আছিল, গতিকে মোৰ কোনো যোগাযোগ নাছিল। মোৰ জীৱনটো এজন অচিনাকি বিচৰণকাৰী লোকৰ দৰে। গতিকে মোৰ জীৱনটো এনেকুৱা নাছিল যদিও মুখ্যমন্ত্ৰী হওঁতে মোৰ মনত কিছু হেঁপাহ জাগি উঠিছিল। এটা হেঁপাহ জাগি উঠিল যে মই মোৰ সকলো পুৰণি বন্ধুক মোৰ ওচৰলৈ মাতিম। ইয়াৰ আঁৰত মোৰ মনোভাৱ আছিল এয়ে যে মই সেইজন ব্যক্তি, যিয়ে বছৰ-বছৰ পূৰ্বে গাঁওখন এৰি থৈ আহিছিলোঁ, অথচ মই এতিয়াও সলনি হোৱা নাই। কিন্তু মই তেওঁলোকৰ মুখখন চায়োঁ তেওঁলোকক চিনিব পৰা নাছিলোঁ, কাৰণ আমাৰ মাজত এক বৃহৎ ব্যৱধান আছিল। তেওঁলোকৰ সন্তান ডাঙৰ হৈছিল। তেতিয়া সম্ভৱতঃ ৩০-৩৫ জন বন্ধু গোট খাইছিল। আমাৰ আড্ডাত শৈশৱৰ পুৰণি স্মৃতিবোৰ সজীৱ হৈ পৰিছিল। এতিয়াও সকলোৰে সৈতে যোগাযোগ আছে আৰু তেওঁলোকে মোক বৰ সন্মানৰ চকুৰে চায়।

মোৰ দ্বিতীয়টো ইচ্ছা, যি হয়তো ভাৰতবাসীৰ বাবে আচহুৱা হ’ব পাৰে, সেয়া আছিল যে মই মোৰ সকলো শিক্ষাগুৰুকে ৰাজহুৱাভাৱে সন্মান জনাব বিচাৰিছিলোঁ। গতিকে, সৰুৰেপৰা মোক পঢ়োৱা আৰু স্কুলীয়া শিক্ষালৈকে মোৰ শিক্ষক হোৱা সকলোকে বিচাৰিছিলোঁ আৰু মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ পিছত ৰাজহুৱাভাৱে সন্মান জনালোঁ। আমাৰ ৰাজ্যপাল শৰ্মাজীও সেই কাৰ্য্যসূচীলৈ আহিছিল আৰু সেই কাৰ্য্যসূচীত গুজৰাটৰ সকলো বিশিষ্ট লোক উপস্থিত আছিল আৰু মোৰ মনত এটা বাৰ্তা আছিল যে মই যিয়েই নহওঁ কিয়, তেওঁলোকে মোৰ জীৱনলৈ কোনোবা নহয় কোনোবা প্ৰকাৰে অৰিহণা যোগাইছে। আটাইতকৈ বয়োজ্যেষ্ঠ শিক্ষকগৰাকীৰ বয়স আছিল ৯৩ বছৰ, মই প্ৰায় ৩০-৩২ জন শিক্ষকলৈ ফোন কৰিছিলোঁ আৰু মই সকলোকে ৰাজহুৱাভাৱে সন্মান জনাইছিলোঁ আৰু সেয়া মোৰ জীৱনৰ অন্যতম ভাল লগা মুহূৰ্ত আছিল। তাৰ পিছত এদিন মই মোৰ জীৱনত সেই কামটো কৰিছিলোঁ। মোৰ বহল পৰিয়াল, মোৰ ভাই-ভনী, তেওঁলোকৰ সন্তান আদি সকলোকে নিমন্ত্ৰণ কৰিছিলোঁ। এদিন সকলোকে মোৰ মুখ্যমন্ত্ৰীৰ ভৱনলৈ মাতিছিলোঁ। মই পৰিয়ালৰ সকলো সদস্যৰ সৈতে চিনাকি হৈছিলোঁ। এয়া মোৰ এনে তৃতীয়টো কাম আছিল। চতুৰ্থতে, মই সংঘত থাকোঁতে আৰম্ভণিৰেপৰা যিসমূহ গৃহস্থীত আহাৰ গ্ৰহণ কৰিছিলোঁ, তেওঁলোক সকলোকে নিমন্ত্ৰণ জনাইছিলোঁ।

নিখিল কামাথ – আপোনাৰ হয়তো মনত আছে যে কেইবছৰমান পূৰ্বে আপুনি বেংগালুৰুলৈ গৈছিল। তাত আপুনি ষ্টাৰ্টআপৰে জড়িতসকলক লগ পাইছিল আৰু আমাকো লগ পাইছিল। আপোনাৰ হাতত ১৫ মিনিট সময় আছিল যদিও আপুনি এঘন্টা বহিছিল। যদি আপুনি ভাবে যে সমাজৰ কোনোবা এটা শ্ৰেণীৰ লোক আৰু কিছুমান বয়সৰ লোক আছে, যাৰ সৈতে আপোনাৰ সংযোগ অতি শক্তিশালী। যদি আপুনি এটা বয়স গোট নিৰ্ধাৰণ কৰিব পাৰে, তেন্তে সেইটো কোনটো হ’ব।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মোক আপুনি মোটামুটিকৈ কৈছে যে যদি আপুনি নৰেন্দ্ৰ ভাইক বিচাৰিব বিচাৰে, তেন্তে তেওঁক ক’ত বিচাৰিব? ১৫-২০ জন যুৱকৰ মাজত থিয় হৈ তেওঁ হাঁহি থাকিব। গতিকে সেয়াই মোৰ ভাবমূর্তি। গতিকে হয়তো আজি মই কোনো অঞ্চল বা কোনো বয়সৰ লোকৰপৰা দূৰত্ব অনুভৱ কৰা নাই। সংযোগ শব্দটোৰ যিমানেই কথা কোৱা হৈছে, হয়তো মোৰ ওচৰত নিখুঁত উত্তৰ নাথাকিবও পাৰে, কিন্তু দূৰত্ব অনুভৱ নকৰোঁ।

নিখিল কামাথ – যেনেকৈ আপুনি কৈছে যে আপুনি প্ৰতিযোগিতা ভাল নাপায়। জিদ্দু কৃষ্ণমূৰ্তিৰ দৰে লোকে প্ৰতিযোগিতা ভাল নহয় বুলি কয়। একে মতাদৰ্শ ৰাজনীতিত কেনেকৈ সম্ভৱ?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – চাওঁক, শৈশৱত যদি প্ৰতিযোগিতা নাথাকে, তেন্তে আমি এলেহুৱা হ’ম। গভীৰ দৰ্শন বা একো নাথাকিব। ময়ো ল’ৰা-ছোৱালীৰ দৰে দায়িত্বহীন আচৰণ কৰিম। প্ৰতিযোগিতাৰ সলনি মই ভাবো যে সকলো ঠিকেই আছে। নিজৰ বাবে বেছি চিন্তা নকৰোঁ। দ্বিতীয়তে মই সেই সময়ত হাতলৈ যি আহিছিল তাকেই কৰিছিলোঁ। অৰ্থাৎ আগতে এইবোৰ কাম মই স্বাভাৱিকভাৱেই কৰিছিলোঁ। মোৰ মিষ্টাৰ পাৰমাৰ নামেৰে এগৰাকী শিক্ষক আছিল, তেওঁ পিটি শিক্ষক আছিল। মই তেওঁৰপৰা মল্লযুঁজ শিকিছিলোঁ। মই ৰাতিপুৱা ৫:০০ বজাত তেওঁৰ ওচৰলৈ গৈছিলোঁ আৰু তেওঁলোকে মোক অলপ সহায় কৰিছিল। কিন্তু মই খেলুৱৈ হোৱা নাছিলোঁ। কিছুদিন কৰিলোঁ আৰু তাৰ পিছত গুচি আহিছিলোঁ।

নিখিল কামাথ – এনে কিছুমান কথা আছেনে যাক ৰাজনীতিত এজন ৰাজনীতিবিদৰ প্ৰতিভা বুলি গণ্য কৰিব পাৰি। যেনেকৈ উদ্যমিতাৰ ক্ষেত্ৰত কোনোবাই কোম্পানী এটা আৰম্ভৰ সময়ত ইয়াৰ বাবে তিনি-চাৰিটা প্ৰতিভাৰ সহজাতভাৱে প্ৰয়োজন হয়, যেনেঃ কোনোবা মাৰ্কেটিংত ভাল, কোনোবা বিক্ৰীত ভাল, কোনোবা প্ৰযুক্তিবিদ্যাত ভাল আৰু প্ৰডাক্ট বিকশিত কৰে। আজিৰ কোনো যুৱক-যুৱতীয়ে যদি ৰাজনীতিবিদ হ’ব বিচাৰে, তেন্তে তেওঁৰ মাজত এনেকুৱা কিবা প্ৰতিভা আছেনে যাক আপুনি পৰীক্ষা কৰিব পাৰে আৰু এইটোৱেই তেওঁৰ হ’ব লাগে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এই দুটা বেলেগ-বেলেগ কথা, ৰাজনীতিবিদ হোৱাটো এটা অংশ আৰু ৰাজনীতিত সফল হোৱাটো বেলেগ কথা। গতিকে এটা ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ কৰা, আনটো সফল হোৱা, মোৰ বিশ্বাস যে তাৰ বাবে আপুনি নিষ্ঠা, দায়বদ্ধতা, ৰাইজৰ আনন্দ-দুখৰ অংশীদাৰ হ’ব লাগে, আচলতে আপুনি এজন ভাল দলীয় কাৰ্য্যকৰ্তা হ’ব লাগে। যদি আপুনি কয় যে মই এজন মহান যোদ্ধা আৰু মই সকলোকে নিয়ন্ত্ৰণ কৰিম, সকলোৱে মোৰ কথা মানিব, তেন্তে সম্ভৱ তেওঁৰ ৰাজনীতিয়ে কাম কৰিব, তেওঁ হয়তো নিৰ্বাচনত জয়ী হ’ব কিন্তু তেওঁ যে এজন সফল ৰাজনীতিবিদ হ’ব তাৰ কোনো নিশ্চয়তা নাই। আৰু চাওঁক, দেশত, মই কেতিয়াবা ভাবোঁ, সম্ভৱ যে মই যি ভাবোঁ সেয়াই বিতৰ্কৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে, যেতিয়া স্বাধীনতা আন্দোলন আৰম্ভ হৈছিল, তেতিয়া সমাজৰ সকলো শ্ৰেণীৰ লোকে ইয়াত যোগদান কৰিছিল, কিন্তু সকলো ৰাজনীতিলৈ অহা নাছিল, কিছু লোকে পিছত উৎসৰ্গা কৰিছিল তেওঁলোকৰ জীৱন শিক্ষাৰ প্ৰতি, কোনো খাদীৰ প্ৰতি উৎসৰ্গিত হৈছিল, কোনোবাই প্ৰাপ্তবয়স্ক শিক্ষাৰ প্ৰতি উৎসৰ্গা কৰিছিল, কোনোবাই জনজাতীয় লোকসকলৰ কল্যাণৰ বাবে এনে সৃষ্টিশীল কামত জড়িত হৈ পৰিছিল। কিন্তু স্বাধীনতা আন্দোলন আছিল দেশপ্ৰেমৰদ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত আন্দোলন, সকলোৰে এটাই অংগীকাৰ আছিল যে মই ভাৰতক মুক্ত কৰিবলৈ যি পাৰোঁ কৰিম। স্বাধীনতাৰ পিছত তেওঁলোকৰ বহুতেই ৰাজনীতিলৈ আহিছিল আৰু প্ৰথম অৱস্থাত ৰাজনীতিত আমাৰ দেশৰ সকলো অটল নেতা স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰপৰাই ওলাই অহা নেতা আছিল। গতিকে তেওঁলোকৰ চিন্তাধাৰা, তেওঁলোকৰ পৰিপক্কতা, ইয়াৰ ৰূপ বেলেগ, সম্পূৰ্ণ বেলেগ, তেওঁলোকৰ আচৰণৰ বিষয়ে আমি যিয়েই শুনো, সমাজৰ প্ৰতি তেওঁলোকৰ এক অতি গভীৰ সমৰ্পণৰ মনোভাৱ আছিল আৰু সেয়েহে মোৰ মতামত হ’ল ভাল মানুহ ৰাজনীতিলৈ আহি থাকিব লাগে আৰু তেওঁলোক আহিব লাগে উচ্চাকাংক্ষাৰে নহয়, মিছনৰ সৈতেহে। যদি আপুনি মিছন লৈ আহিছে, তেন্তে আপুনি ক’ৰবাত ঠাই পাব, মিছন উচ্চাকাংক্ষাৰ ওপৰত হ’ব লাগে, তেতিয়া আপোনাৰ সামৰ্থ্য থাকিব।

এতিয়া আজিৰ যুগৰ নেতাৰ সংজ্ঞাটো চালে মহাত্মা গান্ধীৰে খাপ নাখায়। কিন্তু তেওঁৰ কৰ্মই আগতে কথা কয় আৰু এই ক্ষমতাই সমগ্ৰ দেশক এই ব্যক্তিজনৰ পিছফালে থিয় কৰাইছিল। আজিৰ ৰাজনীতিকে ভাষণ দিব পাৰিব লাগে, এইটোৱে কিছুদিন কাম কৰে, জনতাৰ হাত চাপৰি পায়, কিন্তু শেষত কৰ্মইহে কাম কৰে। দ্বিতীয়তে, মোৰ অভিমত এয়ে যে বাক্য আৰু বক্তৃতাতকৈ যোগাযোগ অধিক গুৰুত্বপূৰ্ণ। আপুনি কেনেকৈ যোগাযোগ কৰে? আপুনি দেখিছে মহাত্মা গান্ধীয়ে হাতত দণ্ড এডাল লৈ ফুৰিছিল, যি তেওঁতকৈ ওখ আছিল। কিন্তু তেওঁ অহিংসাৰ পোষকতা কৰিছিল। মহাত্মা গান্ধীয়ে কেতিয়াও টুপী পিন্ধা নাছিল যদিও সমগ্ৰ বিশ্বই গান্ধী টুপী পিন্ধিছিল। যোগাযোগৰ শক্তি তেওঁৰ আছিল। মহাত্মা গান্ধীৰ ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰ আছিল, ৰাজনীতিবিদ আছিল যদিও শাসক নাছিল। তেওঁ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰা নাছিল, তেওঁ ক্ষমতাত নাছিল যদিও তেওঁৰ মৃত্যুৰ পিছত যি ঠাই স্থাপন কৰা হৈছিল, সেই ঠাইৰ নাম আছিল ৰাজ ঘাট।

নিখিল কামাথ – আৰু ছাৰ, আপুনি এইমাত্ৰ যি কৈছে, আমাৰ বাবে আজিৰ সমগ্ৰ কথা-বতৰাৰ মূল কথাটো হ’ল আমি যুৱক-যুৱতীসকলক ক’ব বিচাৰিছোঁ যে ৰাজনীতিক উদ্যমিতাৰ পন্থা হিচাপে চিন্তা কৰিব লাগে। ১০,০০০ স্মাৰ্ট যুৱ ভাৰতীয় আপোনাৰ জীৱনৰদ্বাৰা অনুপ্ৰাণিত হওঁক, ভাৰতত ৰাজনীতিবিদ হ’বলৈ চেষ্টা কৰিবলৈ অনুপ্ৰাণিত হওঁক।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মই লালকিল্লাৰপৰা কৈছিলোঁ যে দেশৰ ৰাজনীতিত এনে এক লাখ যুৱক-যুৱতীৰ প্ৰয়োজন আছে আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে এয়া সম্ভৱ হৈ উঠিব। এজন উদ্যোগীয়ে প্ৰথমে যি প্ৰশিক্ষণ লাভ কৰে, সেয়া হ’ল বৃদ্ধি হোৱা, ইয়াত প্ৰথম প্ৰশিক্ষণ হ’ল নিজকে উৎসৰ্গা কৰা, যি আছে সেইখিনি দিবলৈ, মই কেনেকৈ মোৰ কোম্পানী বা মোৰ পেছাটোক এক নং স্থানত উপনীত কৰাম, ইয়াত নেচন ফাৰ্ষ্ট, এইটো এটা বৃহৎ পাৰ্থক্য। সমাজেও কেৱল সেইসকল লোককহে গ্ৰহণ কৰে, যিসকলে ৰাষ্ট্ৰ প্ৰথম বুলি ভাবে আৰু এই ৰাজনৈতিক জীৱনটো সহজ নহয়, যিসকলে বিশ্বাস কৰে যে সেয়া নহয়, এয়া একাংশ লোকৰহে ভাগ্য, তেওঁলোকে একো কৰিব নালাগে, তেওঁলোকে সেয়া পাই থাকে। অশোক ভাট নামৰ এজন লোক আছিল, তেওঁ জীৱনৰ শেষলৈকে সৰু ঘৰ এটাত থাকিছিল, তেওঁ মন্ত্ৰী আছিল বহু সময়ত তেওঁৰ নিজা গাড়ী আদি নাছিল আৰু আগতে ম’বাইল নাছিল, লেণ্ডলাইন আছিল। আপুনি তেওঁক ৰাতি ৩:০০ বজাত ফোন কৰিলে, আধা ৰিং হোৱাৰ পিছত ফোনটো তুলি লয়। সেই সময়ত মই ৰাজনীতিত নাছিলোঁ। কিন্তু ৰাজকোটত বহু দুৰ্ঘটনা সংঘটিত হৈছিল। সেয়েহে সপ্তাহত দুদিন মোলৈ ফোন আহিছিল যে ভাই ইয়াত এটা ডাঙৰ দুৰ্ঘটনা হৈছে, গতিকে মই অশোক ভাটক ফোন কৰিছিলোঁ আৰু তেওঁ কৈছিল ঠিক আছে। তেওঁৰ নিজৰ বাহন নাছিল, তেওঁ লিফ্ট ধৰিব, তেওঁ ট্ৰাকত লিফ্ট ধৰিব, তেওঁ গোটেই জীৱন এনেকৈয়ে কটালে।

নিখিল কামাথ – আপুনি এইটোও কৈছে নে যে কোনো যুৱক-যুৱতী ৰাজনীতিবিদ হ’ব বিচাৰে বুলি ভাবিব নালাগে, কিন্তু ৰাজনীতিবিদ হোৱাৰ পিছত কি কৰিব বুলি ভাবি তেওঁলোক আহিব লাগে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এনেকুৱাই যে বেছিভাগ লোকেই ৰাজনীতিবিদ হ’ব নিবিচাৰে, কয় মই বিধায়ক হ’ব বিচাৰোঁ, সাংসদ হ’ব বিচাৰোঁ, সেয়া বেলেগ কথা। ৰাজনীতিত প্ৰৱেশ কৰিবলৈ নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰাটো প্ৰয়োজনীয় নহয়, ই গণতন্ত্ৰৰ প্ৰক্ৰিয়া, যদি সুযোগ পায়, প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা কৰক, প্ৰথম কামটো হৈছে সাধাৰণ লোকৰ হৃদয় জয় কৰা। সাধাৰণ লোকৰ হৃদয় জয়েৰে তেওঁলোকৰ মাজত জীৱনটো অতিবাহিত কৰিব লাগে, তেওঁলোকৰ লগত জীৱনটো সংযোগ কৰিব লাগে আৰু এনে লোক আজিও দেশত আছে।

নিখিল কামাথ – আজিৰ যুৱ ৰাজনীতিবিদসকলৰ কথা ক’লে আপুনি দেখিছেনে যে কাৰোবাৰ মাজত এনে বহু সম্ভাৱনা আছে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এনে বহু আছে আৰু তেওঁলোকে সকলো প্ৰচেষ্টা চলাইছে, দিনে-নিশাই কষ্ট কৰিছে, মিছন মোডত কাম কৰিছে।

নিখিল কামাথ – আপোনাৰ মনত তেনে এজন কোন।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – নাম ক’লে বেয়া হ’ব। মোৰ মনলৈ বহু নাম আহিছে। তেনে বহু মুখ আছে।

নিখিল কামাথ – আগতে যেতিয়া আপুনি মানুহৰ লগত থকাৰ কথা কৈছিল, তেওঁলোকৰ প্ৰতি অনুভৱ, সেই সহানুভূতি আপোনাৰ শৈশৱত এনেকুৱা কিবা অভিজ্ঞতা আছিল নেকি যিয়ে আপোনাক তেনেকুৱা কৰি তুলিছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মানে।

নিখিল কামাথ – মানে আপুনি যেনেকৈ কৈছে যে যেতিয়া আপুনি ৰাজনীতিবিদ হ’ব বিচাৰে, তেতিয়া আপোনাৰ কথা নহয়, আপুনি গৌণ, যিসকল লোকৰ বাবে আপুনি ৰাজনীতিবিদ, তেওঁলোক আপোনাৰ প্ৰথম অগ্ৰাধিকাৰ হৈ পৰে। আপুনি শৈশৱত এনেকুৱা অভিজ্ঞতা লাভ কৰিছিল নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – এইটো সঁচা যে মই মোৰ জীৱনটো গঢ়া নাই, পৰিস্থিতিয়ে গঢ়িছে। সৰুৰেপৰা কটোৱা জীৱনৰ গভীৰতালৈ যাব নিবিচাৰোঁ, কাৰণ মোৰ শৈশৱ বেলেগ। কিন্তু সেই জীৱনে মোক বহুত শিকাইছে আৰু হয়তো সেয়াই আছিল এক প্ৰকাৰে মোৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ বিশ্ববিদ্যালয়। সমস্যা মোৰ বাবে এখন বিশ্ববিদ্যালয় যিয়ে মোক শিকাইছে আৰু সম্ভৱ যে মই বিপদক ভাল পাবলৈ শিকিছোঁ, যিয়ে মোক বহুত শিকাইছে। মই এনে এখন ৰাজ্যৰপৰা আহিছোঁ য’ত দেখিছোঁ মাতৃ-ভগ্নীসকলে মূৰত পাত্ৰ লৈ দুই-তিনি কিলোমিটাৰ খোজ কাঢ়ি পানী আনে। তেতিয়া মই অনুভৱ কৰোঁ স্বাধীনতাৰ ৭৫ বছৰৰ পাছত পানী যোগান ধৰিব পাৰিমনে, গতিকে সেই অনুভৱবোৰৰপৰাই মোৰ এই কাৰ্য্যকলাপৰ জন্ম হয়। আগতেও নিশ্চয় আঁচনি আছিল, মই আঁচনিৰ দাবী নকৰোঁ, জনতায়ো আগতেও সপোন দেখিছে, কিন্তু সেই সপোনবোৰৰ বাবে মই নিজকে বলিদান দিওঁ। কাৰ সপোন যিয়েই নহওঁক, কিন্তু সেই সপোন যদি শুদ্ধ হয়, তেন্তে দেশৰ বাবে কিবা এটা কৰিবলৈ নিজকে বলিদান দিয়াটো মোৰ কাম। মই যেতিয়া মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছিলোঁ, তেতিয়া মই ভাষণ দিছিলোঁ আৰু মই স্বতঃস্ফূৰ্তভাৱে কৈছিলোঁ যে মই কঠোৰ পৰিশ্ৰম কৰোঁ। দ্বিতীয়তে মই নিজৰ বাবে একো নকৰোঁ আৰু তৃতীয়তে মই এজন মানুহ, ভুল কৰিব পাৰোঁ কিন্তু বেয়া উদ্দেশ্যেৰে মই অন্যায় নকৰোঁ আৰু এইসমূহক মই মোৰ জীৱনৰ মন্ত্ৰ কৰি লৈছোঁ। ভুল হ’ব, ময়ো ভুল কৰিম, মই মানুহ, মই ভগৱান নহয়। যদি আপুনি এজন মানুহ, তেন্তে ভুল হয়, বেয়া উদ্দেশ্যৰে মই ভুল নকৰোঁ, এয়াই মোৰ বিশ্বাস সদায়।

নিখিল কামাথ – আপুনি ভাবে নে যে আপোনাৰ বিশ্বাস ব্যৱস্থা যিটো আপোনাৰ মাজত আছে, আপোনাৰ বাবে যিটো আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ, সেই বিশ্বাস যি আপুনি ২০ বছৰ আগতে ভাবিছিল, আজি যদি সেয়া সলনি হয়, তেন্তে সেয়া ভাল কথা নে বেয়া কথা।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- কি ভাল লাগে?

নিখিল কামাথ – উদাহৰণস্বৰূপে, কল্পনা কৰকচোন আজি মোৰ বয়স ৩৮ বছৰ, যেতিয়া মোৰ বয়স হয়তো ২০ বছৰ আছিল, আগতে মই ভাবিছিলোঁ যে পুঁজিবাদ বিশ্বৰ সঠিক পথ আৰু এতিয়া মই ৩৮ বছৰ সম্পূৰ্ণ কৰিলোঁ, হয়তো মই মোৰ স্থিতি সলনি কৰিব বিচাৰিছোঁ। ২০ বছৰ আগতে আপুনি কোৱা কথাখিনি, মানুহে আপোনাক কেনেকৈ মনত ৰাখে? কিন্তু মই অনুভৱ কৰোঁ যে ই কেৱল বিৱৰ্তন আৰু এইটো অধিক তথ্যৰ সৈতে পৰিৱৰ্তন, মানুহে আগতে কি ভাবিছিল তেওঁলোকৰ মনত পূৰ্বৰ পৰিৱৰ্তন, মই এতিয়াও পুঁজিবাদত বিশ্বাস কৰোঁ, মই এই উদাহৰণটো ঠিক তেনেকৈয়ে দিছোঁ, কিন্তু আপোনাৰ এনেকুৱা কোনো বিশ্বাস আছিল নেকি যিটো আপুনি ১০ বা ২০ বছৰ আগতে বিশ্বাস কৰিছিল আৰু আজি আপুনি সেইটো বিশ্বাস নকৰে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – দুটা কথা, এটা হ’ল কিছুমান লোকৰ বিশ্বাস সলনি হৈ থাকে। মই সেইজন ব্যক্তি নহয়। মই এটা চিন্তাৰে ডাঙৰ হৈছোঁ আৰু মোৰ মতাদৰ্শ যদি অতি কম শব্দৰে প্ৰকাশ কৰিবলগীয়া হয় তেন্তে সেয়া হ’ল ৰাষ্ট্ৰ প্ৰথম। মোৰ টেগলাইন হৈছে ৰাষ্ট্ৰ প্ৰথম। যদি পুৰণি বস্তু এৰিবলগীয়া হয় তেন্তে মই সেইসমূহ এৰি যাবলৈ সাজু। নতুন বস্তু গ্ৰহণ কৰিবলৈ সাজু, কিন্তু মন্ত্ৰটো হ’ল ৰাষ্ট্ৰ প্ৰথম। মোৰ স্কেল এটা, মই স্কেল সলনি নকৰোঁ।

নিখিল কামাথ – অলপ আগুৱাই গ’লে ৰাজনীতিবিদ এজনে কি মতাদৰ্শৰ বাবে অনুগামী লাভ কৰে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মতাদৰ্শতকৈ আদৰ্শবাদৰ গুৰুত্ব বেছি। মই এইটো কোৱা নাই যে মতাদৰ্শ অবিহনে ৰাজনীতিৰ অস্তিত্ব থাকিব পাৰে, কিন্তু আদৰ্শবাদৰ অতি প্ৰয়োজন। যেনে স্বাধীনতাৰ আগৰ মতাদৰ্শ কি আছিল, স্বাধীনতা আন্দোলন হৈছিল। স্বাধীনতা আছিল একমাত্ৰ মতাদৰ্শ, গান্ধীজীৰ পথ বেলেগ, মতাদৰ্শ আছিল স্বাধীনতা। সাৱৰকাৰৰ বাট বেলেগ আছিল।

নিখিল কামাথ – মানুহে কয় যে ৰাজনীতিবিদ হ’বলৈ দৃঢ়তাৰ প্ৰয়োজন। এইটো কেনেকৈ বিকশিত হয়? মানুহে ট্ৰ’ল কৰিব, ৰাজহুৱা স্থানত আপোনাৰ বিষয়ে বেয়া কথা ক’ব, আপোনাৰ বিষয়ে কাহিনী ৰচনা কৰিব। এজন স্বাভাৱিক ব্যক্তিৰ বাবে এয়া এক নতুন অভিজ্ঞতা। এই কথা কেনেকৈ শিকিব পাৰি?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – ৰাজনীতিক সংবেদনশীল লোকৰ প্ৰয়োজন। কাৰোবাৰ কিবা ভাল হ’লে সুখী অনুভৱ কৰা মানুহ আমাক লাগে। দ্বিতীয় বিষয়টো হ’ল অভিযোগ আৰু প্ৰতি অভিযোগ। গণতন্ত্ৰত আপুনি মানি লোৱা উচিত যে আপোনাৰ বিৰুদ্ধে অভিযোগ হ’ব, বহু ধৰণৰ অভিযোগ হ’ব, কিন্তু যদি আপুনি সঠিক কয়, আপুনি একো ভুল কৰা নাই, তেন্তে আপুনি কেতিয়াও কোনো সমস্যাৰ সন্মুখীন নহয়।

নিখিল কামাথ – আৰু ছাৰ, আপুনি প্ৰি-ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ ৰাজনীতিত মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছিল আৰু প’ষ্ট ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ ৰাজনীতিত আপুনি প্ৰধানমন্ত্ৰী হৈছে। এই সময়ছোৱাত আপুনি দেখিছে যে ৰাজনীতি কেনেকৈ সলনি হৈছে, আগৰ সময় আৰু আজিৰ সময় দুয়োটাতে যেতিয়া ছ’চিয়েল মিডিয়া ইমান গুৰুত্বপূৰ্ণ নাছিল আৰু আজি যেতিয়া ই অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ হৈ পৰিছে। ৰাজনীতিবিদ হ’ব বিচৰা যুৱক এজনক যদি এই বিষয়ে কিছু পৰামৰ্শ দিব পাৰে, ইয়াক কেনেকৈ ব্যৱহাৰ কৰিব লাগে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – গতিকে কেতিয়াবা মানুহে মোক সুধিছে, সৰু ল’ৰা-ছোৱালীক লগ পালে এই প্ৰশ্নটো সোধে, ময়ো তেওঁলোকৰ সৈতে আড্ডা মাৰি ভাল পাওঁ, কেতিয়াবা ৮ম-৯ম শ্ৰেণীৰ ল’ৰা-ছোৱালীয়ে মোক লগ কৰিবলৈ আহে, কয় ছাৰ, কেতিয়াবা শিশুৱে মোক সুধিছে টিভিত নিজকে দেখিলে আপোনাৰ কেনে অনুভৱ হয়, কিছুমান ল’ৰা-ছোৱালীয়ে মোক সোধে যে আপুনি দিনে-নিশাই ইমান নিৰ্যাতন পায়, আপোনাৰ কেনে লাগে, তাৰ পিছত মই তেওঁলোকক এটা ধেমালিৰ কথা কওঁ, মই কওঁ যে মই এজন… আহমেদাবাদ আৰু আমাৰ আহমেদাবাদী লোকৰ এটা সুকীয়া পৰিচয় আছে, তেওঁলোকৰ বহু জনপ্ৰিয় কৌতুক আছে। মই ক’লো এজন আহমেদাবাদীয়ে স্কুটীৰে গৈ থাকোঁতে কাৰোবাক খুন্দা মাৰিলে, তেতিয়া সন্মুখৰ মানুহজনৰ খং উঠিল আৰু কাজিয়া আৰম্ভ হ’ল, গালি-গালাজ কৰিবলৈ ধৰিলে। তেওঁ গালি-গালাজ কৰি আছে আৰু আপুনি কেৱল এইদৰে থিয় হৈ আছে। এইদৰে মনে-মনে থকাটো আহমেদাবাদৰ লোকৰ স্বভাৱ। সেয়ে ময়ো মন দিলো যে ঠিক আছে তেওঁ গালি-গালাজ কৰি আছে, তেওঁ যি আছে দিব, মোৰ যি আছে মই দিম। কিন্তু সত্যৰ ভূমিত থকা উচিত, হৃদয়ত কোনো পাপ থাকিব নালাগে।

আপুনি ৰাজনীতিত নহয়, আপুনি এটা অফিচত কাম কৰে, তেন্তে সেই অফিচত এনেকুৱা নহয় নে? এটা ডাঙৰ পৰিয়ালতো যদি দুজন ভ্ৰাতৃৰ মাজত কিছু উত্তেজনা থাকে, হয় নে নহয়, তেন্তে জীৱনৰ প্ৰতিটো ক্ষেত্ৰতে, কম-বেছি পৰিমাণে এনেকুৱা হয়। আমি অত্যন্ত সংবেদনশীল হ’ব লাগে, ৰাজহুৱা জীৱনত সংবেদনশীলতা অবিহনে জনতাৰ কল্যাণ সাধন কৰিব নোৱাৰি। আৰু মই বিশ্বাস কৰোঁ যে ছ’চিয়েল মিডিয়া গণতন্ত্ৰৰ এক বৃহৎ শক্তি। আগতে মাত্ৰ কেইজনমান লোকেহে আপোনাক জনাইছিল, আপুনি সেয়াই সঁচা বুলি বিশ্বাস কৰিছিল। আপোনাৰ সময় নাছিল যে যদি কোনোবাই কয় যে ১ লাখ লোকৰ মৃত্যু হৈছে, তেন্তে আগতে আপুনি বিশ্বাস কৰিছিল যে ১ লাখ লোকৰ মৃত্যু হৈছে। আজি আপোনাৰ হাতত বিকল্প আছে, আপুনি পৰীক্ষা কৰিব পাৰে যে যদি এই খবৰ আহিছে, তেন্তে ক’ৰ পৰা আহিছে? সকলো কথা আপোনাৰ ম’বাইল ফোনত উপলব্ধ। অলপ মনোযোগ দিলেই আপুনি অতি সহজে সত্যৰ ওচৰ পাব পাৰে আৰু সেইবাবেই গণতন্ত্ৰক সুদৃঢ়কৰণৰ কাম ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ জৰিয়তে কৰিব পাৰি। মোৰ মনত পৰিছে, যেতিয়া মই সাংগঠনিক কামত জড়িত আছিলোঁ, যিয়েই নহওঁক, আমি জনসংঘৰ মানুহ, মই সেই সময়ত ৰাজনীতিত নাছিলোঁ, আমি একো নকৰিলেও গালি-গালাজ পাইছিলোঁ। দুৰ্ভিক্ষৰ সময়তো ৰাজনীতিবিদক গালি-গালাজ কৰা হৈছিল। গতিকে সেই সময়তো একেই কথা হৈছিল যদিও আগতে যেতিয়া ছপা মাধ্যম আছিল তেতিয়াও ইয়াৰ ইমান শক্তি আছিল। আজি ছ’চিয়েল মিডিয়া অলপ আগতেও আছিল, আজিও আছে, কিন্তু আজি আপোনাৰ হাতত সত্য বিচাৰিবলৈ বহুত ডাঙৰ কেনভাছ উপলব্ধ, বহুতো বিকল্প পথ মুকলি আৰু আজিৰ যুৱক-যুৱতীসকলে বেছিভাগেই এইবোৰ কথা পৰীক্ষা কৰে।

চাওঁক, আজিৰ ল’ৰা-ছোৱালীক লগ পালে আচৰিত হওঁ যে তেওঁলোকে মহাকাশৰ প্ৰতি বহু আগ্ৰহ দেখুৱাইছে। চন্দ্ৰযানৰ সফলতাই মোৰ দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলৰ মাজত এক নতুন মনোভাৱৰ সৃষ্টি কৰিছে। গগণযানৰ সময়সূচীৰ বিষয়ে জনা বহু ল’ৰা-ছোৱালীক লগ পাওঁ। ছ’চিয়েল মিডিয়াৰ শক্তি দেখিছোঁ, গগণযানৰ কি হৈছে, মহাকাশচাৰীৰ কি হৈছে, কাৰ প্ৰশিক্ষণ ক’ত অব্যাহত আছে, ৮ম আৰু নৱম শ্ৰেণীৰ ছাত্ৰ-ছাত্ৰীয়ে এই বিষয়ে জানে। অৰ্থাৎ নতুন প্ৰজন্মৰ বাবে ছ’চিয়েল মিডিয়া অতি বৃহৎ শক্তি হৈ পৰিছে আৰু মই ইয়াক উপযোগী বুলি বিবেচনা কৰোঁ। ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰখনত যেতিয়া মই মাত্ৰ প্ৰৱেশ কৰিছিলোঁ, তেতিয়া মই বহুত সৰু আছিলোঁ। গতিকে আগতে ভাবিছিলো মানুহে কিয় এনে কথা কয়, কিয় এনেকুৱা কৰে, তেতিয়া লাহে-লাহে বুজিছিলোঁ যে এই ক্ষেত্ৰখন এনেকুৱা।

নিখিল কামাথ – আজিকালি বহু ল’ৰা-ছোৱালীয়ে কৈছে যে তেওঁলোকৰ উদ্বিগ্নতা আছে, মোৰো আছে। মই আপোনাৰ সৈতে বহি কথা পাতি আছোঁ। মই নাৰ্ভাছ অনুভৱ কৰোঁ। মই উদ্বিগ্ন অনুভৱ কৰোঁ। মই অনুভৱ কৰোঁ যে মই নাজানো ক’ব, আপুনি কেনে অনুভৱ কৰিব আৰু আপুনি জানে যে মোৰ বাবে এইটো এটা কঠিন মত-বিনিময়। বহু ল’ৰা-ছোৱালীয়ে উদ্বেগেৰ কথা কৈছে, এয়া আপোনাৰ জীৱনলৈয়ো আহে নিশ্চয় আৰু আপুনি শৈশৱত ইয়াৰে কেনেকৈ মোকাবিলা কৰিছিল।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – নিশ্চয় আছে, এনেকুৱা নহয় যে ভগৱানে মোৰ বাবে কিছুমান দুৱাৰ বন্ধ কৰি ৰাখিছে। তেওঁ সকলোকে যি দিয়ে, তেওঁ নিশ্চয় মোকো দিছে। চাওঁক, এইসমূহৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ সকলোৰে ক্ষমতা বেলেগ-বেলেগ আৰু শৈলীও বেলেগ-বেলেগ।

নিখিল কামাথ – যদি মই আপোনাৰপৰা এই কথা শিকিব বিচাৰোঁ।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – থেছিছৰ ৰূপত কোৱাটো বৰ টান। কিন্তু মই এনেকুৱা অৱস্থাত আছোঁ, যি অৱস্থাত আৱেগ আৰু মানৱীয় প্ৰৱণতাই মোক লগ এৰা নাই। ২০০২ৰ গুজৰাটৰ নিৰ্বাচন যেনেকৈ মোৰ জীৱনৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ পৰীক্ষা আছিল, জীৱনত মই নিৰ্বাচনত জয়ী হোৱাৰ বহু সুযোগ পাইছোঁ, আনকি মই যুঁজিলেও আৰু আনক যুঁজিবলৈ বাধ্য কৰালেও। ফলাফল অহা নাই, একো নাই। ৰাতি ১১-১২ বজাত চিএম বাংলোৰ বাহিৰত ঢোলৰ শব্দ আহিবলৈ ধৰে। তেতিয়া আমাৰ কাৰ্য্যকৰ্তাই চিঠি পঠাই যে ছাৰ, আপুনি দুই-তৃতীয়াংশ সংখ্যাগৰিষ্ঠতাৰে আগবাঢ়ি আছে। একেদৰে মোৰ অঞ্চলৰ পাঁচটা ঠাইত বোমা বিস্ফোৰণ হৈছিল, এজন মুখ্যমন্ত্ৰী হিচাপে পৰিস্থিতি কেনেকুৱা হ’ব সেয়া আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে। তেতিয়া মই ক’লো যে মই পুলিচ কন্ট্ৰ’ল ৰুমলৈ যাব বিচাৰোঁ, কিন্তু মোৰ নিৰাপত্তাৰক্ষীসকলে অস্বীকাৰ কৰিছিল। মই কৈছিলোঁ, যিয়েই নহওঁক মই যাম, তেওঁলোক বহু চিন্তিত হৈ পৰিছিল, অৱশেষত মই আহি গাড়ীত বহিলোঁ। মই প্ৰথমে ক’লো মই হাস্পতাললৈ যাম, নাই, তেওঁলোকে কৈছিল ছাৰ হাস্পতালতো বোমা বিস্ফোৰণ হৈছে। মই ক’লো যি হ’ব মই যাম। গতিকে আপুনি ক’ব পাৰে যে মোৰ ভিতৰত অস্থিৰতা আৰু উদ্বেগ আছিল, কিন্তু মোৰ উপায় আছিল যে আগতে মই মোৰ মিছনত নিমগ্ন হৈ পৰিছিলোঁ, গতিকে মই ইয়াক বেলেগ ৰূপত অনুভৱ কৰোঁ, হয়তো, ইয়াত দায়িত্ববোধ আছিল।

২০০২ৰ ২৪ ফেব্ৰুৱাৰীত মই জীৱনত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিধায়ক হৈছিলোঁ। ২৭ ফেব্ৰুৱাৰীত প্ৰথমবাৰৰ বাবে বিধানসভালৈ গৈছিলোঁ। মই তিনিদিন বিধায়ক হৈ থকাৰ সময়তে হঠাৎ গোধৰাৰপৰা এটা ডাঙৰ ঘটনাৰ খবৰ আহে, এখন ৰেলত জুই জ্বলি উঠিছিল। গতিকে মই চিন্তিত হৈ পৰোঁ। মই ঘৰত আছিলোঁ, ওলাই আহি নিৰাপত্তাৰক্ষীসকলক মই কৈছিলোঁ যে মই গোধৰালৈ যাব বিচাৰোঁ, গতিকে মই কৈছিলোঁ আমি ইয়াৰপৰা বৰোদালৈ যাম, বৰোদাৰপৰা হেলিকপ্টাৰ লৈ যাম, তাৰ পিছত তেওঁলোকে নাযায় বুলি ক’লে। কিয়নো হেলিকপ্টাৰ এখন আছিল, গতিকে মই ক’লোঁ আন কাৰোবাৰ হেলিকপ্টাৰ বিচাৰক, হয়তো অ’এনজিচিৰ এখন আছিল, ই এটা ইঞ্জিনৰ আছিল, গতিকে তেওঁলোকে ভিআইপি ল’ব নোৱাৰে বুলি নাকচ কৰিলে, মই ক’লোঁ যে মই ভিআইপি নহয়। মই এজন সাধাৰণ মানুহ, মই যেতিয়া যাম বুলি দৃঢ়তাৰে কৈছিলোঁ, আমাৰ মাজত ডাঙৰ কাজিয়া হৈছিল, মই লিখি দিম বুলি কৈছিলোঁ যে যিয়েই নহওঁক মোৰ দায়িত্ব, মই এটা ইঞ্জিনৰ হেলিকপ্টাৰেৰে যাম আৰু মই গোধৰা পাইছিলোঁগৈ। তাত সেই বেদনাদায়ক দৃশ্য, ইমানবোৰ মৃতদেহ, আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে, ময়ো এজন মানুহ, ময়ো হ’বলগীয়া সকলো কথাৰ মাজেৰে পাৰ হৈ গ’লোঁ কিন্তু মই জানিছিলোঁ যে মই এনেকুৱা এটা দায়িত্বত আছোঁ যে মই মোৰ আৱেগবোৰ ধৰি ৰাখিব লাগিব, এই সকলোবোৰৰ মাজত মই যিমান পাৰোঁ, নিজকে চম্ভালিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ। কিন্তু পৰীক্ষ পে’ চৰ্চাত ছাত্ৰ-ছাত্ৰীসকলৰ সৈতে কথা পাতিলে, তেওঁলোকৰ কথা বুজি পাওঁ। মই তেওঁলোকক কওঁ যে তোমালোকে মনৰপৰা আঁতৰাই পেলোৱা যে তোমালোকে বিশেষ কিবা এটা কৰিবলৈ ওলাইছা, তোমালোকে তোমালোকৰ ৰুটিন এক্টিভিটিৰ এটা অংশ কৰি আছা, এনেকৈ ভাবিবলৈ কওঁ। সেইদিনা বিশেষ নতুন কাপোৰ পিন্ধিবলৈ চেষ্টা নকৰিবা বুলিও কওঁ।

নিখিল কামাথ – আপুনি এনেদৰে ভাবেনে যে আটাইতকৈ বেয়া কি হ’ব পাৰে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – নাই মই কেতিয়াও জীৱন-মৃত্যুৰ কথা ভবা নাই। গতিকে মই হয়তো এই কথাৰ উত্তৰ দিব নোৱাৰিম। কাৰণ বাস্তৱত মই কেতিয়াও ইয়াত উপনীত হোৱা নাই। সেইবাবেই মই একো নাজানো। মই যেতিয়া মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছিলোঁ তেতিয়া আচৰিত হৈছিলোঁ মই কেনেকৈ মুখ্যমন্ত্ৰী হ’লোঁ বুলি। এয়া মোৰ জীৱনৰ পথ নাছিল, মই এটা দায়িত্ব পাইছিলোঁ, গতিকে মই সেয়া পালন কৰি আছোঁ, মোৰ উদ্দেশ্য ভালকৈ কৰা। সেইবাবেই সেই হিচাপবোৰ কৰিবলৈ নাপাওঁ। স্বাভাৱিক জীৱনত যি ঘটে তাৰ ব্যতিক্ৰম মই চাগে কাৰণ মোৰ পটভূমি এনেকুৱা যে মই কেতিয়াও এনেকৈ ভাবিব নোৱাৰোঁ। কোনোবাই এবাৰ মোক সুধিছিল, মোৰ পটভূমি এনেকুৱা যে মই যদি প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ৰ শিক্ষক হ’লোহেঁতেন তেন্তে মায়ে চুবুৰীত গুড় বিক্ৰী কৰিলেহেঁতেন, সকলোকে গুড় খুৱাই ক’লেহেঁতেন যে মোৰ ল’ৰাটো শিক্ষক হ’ল। গতিকে, মোৰ সেই পটভূমি আছিল আৰু সেইবাবেই মোৰ কেতিয়াও এনেকুৱা সপোন দেখা নাছিলোঁ, গতিকে এইটো নহ’লে কি হ’ব, এই সকলোবোৰ কথা মোৰ মনলৈ বেছি নাহে।

নিখিল কামাথ – আজি আগতে আপুনি কোৱাৰ দৰে আমি সফলতাতকৈ বিফলতাৰ পৰাই বেছি শিকোঁ, তেনেকুৱা কিছুমান বিফলতাৰ কথা ক’ব বিচাৰিবনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – চন্দ্ৰযান-২ উৎক্ষেপণৰ দিনা বহুতে মোক কৈছিল যে ছাৰ আপুনি যাব নালাগে। মই সুধিছিলোঁ কিয়, তেওঁলোকে কৈছিল ছাৰ, এইটো অনিশ্চিত, বিশ্বৰ প্ৰতিখন দেশেই বিফল হয়, চাৰি-ছবাৰ চেষ্টাৰ পিছতো এনেকুৱা হয়। তেতিয়া মই কৈছিলোঁ কি হৈছে, বদনাম হোৱাৰ বাবে মই দায়ী নহয়নে। মই গৈছিলোঁ আৰু কি হ’ল, চন্দ্ৰযান উৎক্ষেপণৰ সময়ত আমি শেষ চেকেণ্ডত বিচ্ছিন্ন হৈ পৰিছিলোঁ। বাহিৰত বহি থকা সকলো লোক চিন্তিত হৈ পৰিল, প্ৰধানমন্ত্ৰীক ক’বলৈ কাৰো সাহস নাছিল, কিন্তু প্ৰযুক্তিক যিমানেই বুজি পাওঁ, মই দেখিবলৈ পালোঁ যে হয়, কিবা এটা ভুল যেন লাগিছে, কাম কৰা নাই, অৱশেষত আটাইতকৈ জ্যেষ্ঠ ব্যক্তিজনে আহি মোক ক’লে। মই কৈছিলোঁ চিন্তা নকৰিব, নমস্তে বুলি সকলোকে সম্ভাষণ জনালোঁ। ৰাতি ২:০০ বজাত মোৰ এটা অনুষ্ঠান আছিল। গেষ্ট হাউচলৈ গ’লো যদিও টোপনি নাহিল। আধা ঘন্টামান পিছত আকৌ সকলোকে ফোন কৰি ক’লোঁ, চাওঁক এই লোকসকল যদি ভাগৰুৱা নহয় তেন্তে যোৱাৰ আগতে ৰাতিপুৱা ৭:০০ বজাত লগ পাব বিচাৰোঁ, কাৰণ দেশখনে এক বৃহৎ বিপৰ্য্যয়ৰ সন্মুখীন হৈছে যদিও ময়ো তেওঁলোকৰ মাজৰ এজন নহয়, যিয়ে বিপৰ্য্যয়ৰ বাবে কান্দি-কান্দি জীৱন কটাব। মই কৈছিলোঁ আৰু মই ৰাতিপুৱা গ’লোঁ লগতে মই সকলো বিজ্ঞানীকে কৈছিলোঁ যদি কিবা বিফলতা আহে তেন্তে দায়িত্ব মোৰ, মই চেষ্টা কৰিছিলোঁ আৰু কৈছিলোঁ হতাশ নহ’ব আৰু মই তেওঁলোকৰ মাজত যিমান পাৰোঁ, আত্মবিশ্বাস জগাই তুলিছিলোঁ আৰু চন্দ্ৰযান-৩ সফল হ’ল।

নিখিল কামাথ – এই ঘটনাৰ শিক্ষা ৰাজনীতিত ব্যৱহাৰ কৰিব পাৰি নে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – চাওঁক, ৰাজনীতিত ৰিস্ক ল’বলৈ বহু প্ৰস্তুতিৰ প্ৰয়োজন। প্ৰতিটো মুহূৰ্তত ৰিস্ক লোৱাটো এক লাখ যুৱক-যুৱতীক আহিবলৈ কোৱাৰ দৰেই। আৰু মই তেওঁলোকক যি বিচাৰে তাৰ বাবে মোৰ সময় দিব বিচাৰোঁ আৰু মই ভাবোঁ যে দেশে যদি এনে যুৱক-যুৱতী লাভ কৰে, তেন্তে ২০৪৭ৰ বাবে মোৰ মনত যি সপোন আছে সেয়া তেওঁলোকে পূৰণ কৰিব। মই তেওঁলোকক মোৰ বাবে কাম কৰিবলৈ মাতিব খোজা নাই, মই বিচাৰিছোঁ তেওঁলোকক দেশৰ বাবে কাম কৰিবলৈ।

নিখিল কামাথ – ৰাজনীতিলৈ মাতি অনা।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – কিন্তু তেওঁলোকৰ অজ্ঞাত ভয় থাকিব নালাগে, গতিকে মই তেওঁলোকৰ লগত থিয় দিব বিচাৰোঁ, চিন্তা নকৰিবা, বন্ধুসকল আহা আৰু কোনো বিবাদত সোমোৱাৰ উদ্দেশ্যেৰে নাহিবা। গণতন্ত্ৰত ৰাজনীতিৰ অতিশয় গুৰুত্ব আছে, ইয়াক সন্মান দিয়ক, ৰাজনীতিয়ে যিমানেই সন্মান পাব সিমানেই ৰাজনৈতিক বিশুদ্ধতা বৃদ্ধি পাব। আমি ইয়াক অসাৰ, লেতেৰা বুলি গণ্য কৰোঁ, যদি লেতেৰা হয়, তেন্তে ই লেতেৰা হৈয়েই থাকিব, আমি ইয়াক সন্মান দিব লাগে আৰু ভাল মানুহ আহিব লাগে, গতিকে এয়া মোৰ প্ৰচেষ্টা।

নিখিল কামাথ – এইটো এটা কথা আজি মই ইয়াত কৈছোঁ যে যুৱক-যুৱতীসকলে ৰাজনীতিত যোগদান কৰক। নিজৰ কথা কওঁতে দুটা কথা থাকে। প্ৰথম কথাটো হ’ল মোৰ কামটো মোৰ ভাল লাগে। কোম্পানীত বিনিয়োগ কৰি ভাল পাওঁ আৰু ২০ বছৰৰপৰা বহুদিন ধৰি ষ্টক মাৰ্কেট কৰি আহিছোঁ আৰু সঁচাকৈয়ে মোৰ কামটো ভাল পাওঁ। আৰু দ্বিতীয় কথাটো হ’ল দক্ষিণ ভাৰতীয় মধ্যবিত্ত পৰিয়ালত ডাঙৰ-দীঘল হোৱা কোনোবা এজন হিচাপে মোক সৰুৰেপৰাই কোৱা হৈছিল যে মোৰ আগত থকা বিকল্পবোৰ হ’ল ডাক্তৰ, অভিযন্তা বা চাৰ্টাৰ্ড একাউন্টেন্ট। এতিয়া মই হয়তো ইয়াত এটা ষ্টাৰ্টআপ যোগ কৰিব পাৰিম। কিন্তু আমাৰ সকলোৰে বাবে ৰাজনীতি এক লেতেৰা ঠাই। আমাৰ মনোজগতত ই ইমানেই শিপাই গৈছে যে ইয়াক সলনি কৰাটো অতি কঠিন। আৰু যদি মই ইয়াৰ বিষয়ে অলপ বেছি সঁচা কথা কওঁ, ৰাজনীতিবিদ হোৱাৰ পিছত, যিটো এটা কথা মই সলনি কৰিব বিচাৰোঁ, মই সেইটোও নাজানোঁ। গতিকে, আমাৰ দৰে মানুহক আপুনি কি ক’ব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মই বেলেগ ধৰণেৰে চাইছোঁ, আপুনি কৰা বিশ্লেষণ আধৰুৱা। ই অসম্পূৰ্ণ কাৰণ আপুনি যি কৈছে, তেন্তে আপুনি আজি ইয়াত নাথাকিলহেঁতেন। আপোনাৰ প্ৰতিটো মিনিট টকাৰ খেল, সেই সকলোবোৰ এৰি দিল্লীৰ ঠাণ্ডাত মোৰ লগত আপোনাৰ মনটো পাৰ কৰি আছে, তাৰ অৰ্থ হ’ল আপুনি গণতান্ত্ৰিক ৰাজনীতিৰ সৈতে জড়িত। ৰাজনীতি মানে নিৰ্বাচন নহয়, ৰাজনীতি মানে জয় বা পৰাজয় নহয়, ৰাজনীতি মানে ক্ষমতা নহয়। সেইটো ইয়াৰ এটা দিশ, দেশত কিমানজন নিৰ্বাচিত প্ৰতিনিধি থাকিব। ধৰি লওঁক ১০০০০ বিধায়ক হব। ১০০০ বা ২০০০ হ’ব পাৰে, কিন্তু ইয়াত সকলোৱে নহয়, কিন্তু ৰাজনীতিত সকলোৰে প্ৰয়োজন। দ্বিতীয়তে, যদি আপুনি নীতি নিৰ্ধাৰণত আছে, তেন্তে আপুনি বহুত ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে, আপোনাৰ সৰু কোম্পানীত ভাল কাম কৰি পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰে, কিন্তু যদি আপোনাৰ ব্যক্তিত্ব নীতি নিৰ্ধাৰকৰ ঠাইত, ৰাজনীতিত থাকে, তেন্তে আপুনি সেই পৰিৱৰ্তন সমগ্ৰ দেশতে আনিব পাৰে। গতিকে শাসন ব্যৱস্থাৰ আটাইতকৈ ডাঙৰ সুবিধাটো হ’ল আপুনি নীতি গঢ়িব পাৰে, নীতি কাৰ্য্যকৰী কৰি পৰিস্থিতি সলনি কৰিব পাৰে আৰু যদি আপুনি সঠিক দিশত থাকে আৰু সততাৰে কৰে, তেন্তে আপুনি ফলাফল দেখা পাব। এতিয়া মই আপোনালোকক কোৱাৰ দৰে আমাৰ দেশৰ প্ৰতিখন চৰকাৰে জনজাতীয় লোকসকলৰ বাবে কাম কৰি আহিছে। আমাৰ ৰাষ্ট্ৰপতি দ্ৰৌপদী মূৰ্মু ডাঙৰীয়াণী এই সমাজৰপৰাই আহিছে, গতিকে মই যেতিয়াই তেওঁক লগ পাইছোঁ, তেওঁ বহু আৱেগিক হৈ উঠে। জনজাতীয় সমাজতো অতি পিছপৰা লোকসকলৰ কাষ চাপিবপৰা কোনো নাই আৰু সৰু-সৰু গোটসমূহ সিঁচৰতি হৈ আছে। তেওঁ মোক বহুবাৰ কৈছিল যে কিবা এটা কৰিব লাগিব। মই তেওঁক মোক গাইড কৰিবলৈ কৈছিলোঁ, তেওঁৰ নিৰ্দেশনাতে মই পিএম জনমান যোজনা নামৰ আঁচনি এখন আৰম্ভ কৰিলোঁ। গতিকে, সঠিক সময়ত কিছু ভাল সিদ্ধান্ত ল’লে ৰাজনীতিত ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন আনিব পাৰি।

নিখিল কামাথ – আৰু ছাৰ মই সাংবাদিক নহয়, ৰাজনৈতিক বিশেষজ্ঞও নহয়। কিন্তু যদি মই পুনৰ বিফলতালৈ যাওঁ তেন্তে ক’ব পাৰিবনে যে শৈশৱৰ বিফলতাৰপৰা আপুনি কি শিকিলে তথা যোৱা ১০ বছৰত মুখ্যমন্ত্ৰীৰ সময়ত।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – বাৰু, মোৰ বহু বিপৰ্য্যয় হৈছে। প্ৰাথমিক বিদ্যালয়ত পঢ়োঁতে হয়তো আমাৰ ৰাজ্যত এখন সৈনিক বিদ্যালয় আৰম্ভ হৈছিল। মোৰ বাতৰিকাকত পঢ়াৰ অভ্যাস আছিল। বাতৰিকাকত পঢ়োঁতে বিজ্ঞাপনো দেখিছিলোঁ। মোৰ গাঁৱত পুথিভঁৰাল আছিল, আগতে পুথিভঁৰাললৈ গৈছিলোঁ। কাকতত সৈনিক স্কুলৰ কথাও পঢ়িছিলোঁ। এতিয়া মই ভাবোঁ যে এখন সৈনিক স্কুল দেশৰ বাবে বহু গুৰুত্বপূৰ্ণ।

মনত আছে, সাধুৰ জীৱন যাপনৰ মোৰ প্ৰবল ইচ্ছা আছিল যদিও সেয়া কৰিব নোৱাৰিলোঁ আৰু মোৰ প্ৰথম প্ৰয়াস আছিল ৰামকৃষ্ণ মিছনত যোগদান। ১০০ বছৰ জীয়াই থকা স্বামী আত্মস্থানন্দ জীয়ে মোৰ বিষয়ে বহু কথাই কৈছে, কাৰণ মই তেওঁৰ লগত থাকিলোঁ কিন্তু ৰামকৃষ্ণ মিছনৰ কিছুমান নিয়ম আছিল, সেই অৰ্হতা মই পূৰণ কৰা নাছিলো, গতিকে তাত মই ফিট হোৱা নাছিলো ৷ সন্ত আৰু সন্ন্যাসী, তাত মই ক’ব পাৰো যে মই কোনো সফলতা নাপালোঁ। গতিকে তেতিয়া মই উভতি আহিলোঁ, হয়তো ভাগ্যই নিশ্চয় এনেকুৱা কিবা এটা ভাবি মোক এই বাটত লৈ গ’ল, জীৱনত এনেকুৱা বিপৰ্যয় অহাটো নিশ্চিত।

নিখিল কামাথ আৰু এই ঘটনাক্ৰমে আজি আপোনাৰ ব্যক্তিত্ব গঢ়ি তোলাত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰিছে আৰু ইয়াৰ পৰা আপুনি কি শিকিছে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- মই আপোনাক কওঁ যে মই যেতিয়া আৰএছএছত কাম কৰিছিলো, সেই সময়ত আৰএছএছৰ মানুহে গাড়ী চলোৱাৰ বিষয়ে জানিছিল। প্ৰথমে এখন পুৰণি জীপ কিনিছিল, অৰ্থাৎ মই মাত্ৰ গাড়ী চলোৱা শিকিছিলো ‘আমি উকাই বান্ধৰ পৰা উভতি আহি আছিলো। পেট্ৰ’ল ৰাহি কৰিম বুলি গাড়ীখনৰ ষ্টাৰ্ট বন্ধ কৰি দিলোঁ। মই জনা নাছিলো এইটোৱে মোক অসুবিধাৰ সৃষ্টি কৰিব, গাড়ীখন নিয়ন্ত্ৰণৰ বাহিৰলৈ গৈছিল, আনকি ব্ৰেক লগোৱাটোও এটা সমস্যাই দেখা দিলে। কাৰণ ইয়াৰ  গতি হঠাতে বৃদ্ধি হ’ল। মেচিনটো বন্ধ হৈ গৈছিল গতিকে কোনো নিয়ন্ত্ৰণ নাছিল, মই ৰক্ষা পৰিলোঁ কিন্তু মোৰ কাষত বহি থকাসকলেও জনা নাছিল যে মই এনেকুৱা এটা পাপ কৰিছিলোঁ, কিন্তু পিছত মই গম পালোঁ যে ভাই এই খেল বন্ধ কৰিব লাগিব, প্ৰতিটো ভুলৰ পৰা শিক্ষা হয়। গতিকে মই স্পষ্টভাৱে বিশ্বাস কৰোঁ যে জীৱনটো কেৱল অভিজ্ঞতাৰ দ্বাৰাহে উন্নত হয় আৰু মোৰ সৌভাগ্য যে মই কেতিয়াও আৰামত জীৱন কটোৱা নাই। মই সদায় আৰামৰ বাহিৰত আছিলো আৰু যেতিয়া মই আৰামৰ বাহিৰত থাকোঁ, তেতিয়া মই উপলব্ধি কৰো কেনেকৈ কৰিব লাগে, কেনেকৈ জীয়াই থাকিব লাগে।

নিখিল কামাথ- বৰ্তমানেও আপুনি আৰামত থাকিব নালাগে বুলি ভবাৰ কোনো নিৰ্দিষ্ট কাৰণ আছেকিনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মই সম্ভৱ আৰামৰ বাবে অযোগ্য, মোৰ সেইটোৱেই অনুভৱ হয়।

নিখিল কামাথ- কিন্তু আপুনি কেতিয়াবা ভাবিছেনে কিয়? আপুনি কিয় আৰামৰ বাবে অযোগ্য বুলি ভাবে?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- মই যি জীৱন কটালোঁ, সেইটোৱেই মোৰ বাবে ডাঙৰ কথা। সামগ্ৰিকভাৱে তেওঁ অনুভৱ কৰে যে তেওঁ সন্তুষ্ট।

নিখিল কামাথ- আপুনিও অনুভৱ কৰেনে যে আপোনাৰ শেষ লক্ষ্যত উপনীত হোৱাৰ বাটত আৰাম আহে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- বেছিভাগেই মই বিশ্বাস কৰোঁ যে বহুতে জীৱনত বিফল হয় কাৰণ তেওঁলোকে নিজৰ আৰামত অভ্যস্ত হৈ পৰে যদিও এজন ডাঙৰ উদ্যোগপতি ৰিস্ক নোলোৱা আৰু নিজৰ আৰামদায়ক জীৱনৰ পৰা ওলাই নাহে, যদি তেওঁৰ আৰামৰ স্তৰৰ চালিকা শক্তি বেলেগ হয়।

নিখিল কামাথ- আৰু ঔদ্যোগীকৰণতো এইটো একেই কথা, যিজনে বেছি ৰিস্ক ল’ব পাৰে তেওঁ ভাল কাম কৰে… ছাৰ, আপোনাৰ জীৱনত সময়ৰ লগে লগে আপোনাৰ ৰিস্ক লোৱাৰ ক্ষমতা বাঢ়িছে নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰী – মই অনুভৱ কৰোঁ যে মোৰ ৰিস্ক লোৱা ক্ষমতা এতিয়াও সম্পূৰ্ণৰূপে ব্যৱহাৰ হোৱা নাই, ই বহুত কম হৈছে। মোৰ ৰিস্ক লোৱাৰ ক্ষমতা হয়তো বহুগুণ বেছি কাৰণ মই গুৰুত্ব নিদিওঁ। মই কেতিয়াও নিজৰ কথা ভবা নাই আৰু যিজনে নিজৰ বাবে নাভাবে তেওঁৰ ৰিস্ক লোৱাৰ ক্ষমতা অপৰিসীম, সেয়াই মোৰ কথা।

নিখিল কামাথ- আজিৰ দিনত আপুনি কি ভাৱে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – আজি মই এইটো নহয়, কাইলৈ ​​মোৰ সেইটো নহ’ব, তেতিয়া মোৰ কি হ’ব, ইয়াৰ লগত মোৰ কোনো সম্পৰ্ক নাই।

নিখিল কামাথ – যদি আজি আপোনাৰ দিনত কোনো কথা নাভাবে, শূন্য ভয়, একোলৈ ভয় নাই আৰু এটা সিদ্ধান্ত লওক যিটো আপোনাৰ বিকল্প নাই কাৰণ গাঁথনিগত দিশে চৰকাৰ গঠন কৰে, সেইটো কি?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- হয়তো মোৰ আন বিধান এতিয়া শেষ হৈ গৈছে আৰু ই এক জীৱন এক দৃষ্টিভংগীৰ দৰে হৈ পৰিছে। গতিকে হয়তো কৰিব লাগে, কিন্তু আগতে এটা কাম আছিল যিটো কেতিয়াবা এতিয়াও কৰিবলৈ মন যায়। মোৰ আগতে এটা প্ৰগ্ৰেম আছিল আৰু মই তাৰ নাম ৰাখিছিলোঁ মই নিজকে লগ কৰিবলৈ যাওঁ, মই নিজকে লগ কৰিবলৈ যাওঁ, অৰ্থাৎ কেতিয়াবা আমি নিজকে লগ নাপাওঁ, আমি পৃথিৱীখনক লগ পাওঁ আৰু আমি নিজকে লগ কৰিবলৈ সময় নাপাওঁ। গতিকে মই আগতে যি কাম কৰিছিলো বছৰটোৰ কিছু সময় উলিয়াই তিনি-চাৰিদিন যাওঁতে যি লাগে লৈ মানুহ নথকা, পানীৰ সুবিধা থকা ঠাইত বাস কৰিছিলো, জংঘলৰ ক’ৰবাত তেনেকুৱা এটা ঠাই বিচাৰিছিলো, সেই সময়ত মোবাইল আদি নাছিল, বাতৰি কাকত আদিৰ কোনো প্ৰশ্নই নাছিল। সেই জীৱনটো মোৰ বাবে বেলেগ ধৰণৰ আনন্দৰ আছিল, কেতিয়াবা মিছ কৰো।

নিখিল কামাথ- আৰু সেই সময়ছোৱাত আপুনি নিজৰ লগত অকলে থকা সময়ত নিজৰ বিষয়ে কিবা এটা জানিব পাৰিছিল। দৰ্শনত বহুতে কোৱাৰ দৰে জীৱনৰ আটাইতকৈ গুৰুত্বপূৰ্ণ আমোদজনক প্ৰশ্নটো হ’ল মই কিয়, মই কেনেকৈ, সেই সময়ত আপুনি নিজৰ বিষয়ে কিবা এটা জানিব পাৰিলেনে যে আপুনি কিয় এনেকুৱা।

প্ৰধানমন্ত্ৰী – নিজৰ মাজত হেৰাই যোৱাটোৱেই একমাত্ৰ কথা। কি হৈছিল তাৰ এটা উদাহৰণ দিওঁ। ৮০ৰ দশকৰ কথা। মই মৰুভূমিত থাকিম বুলি সিদ্ধান্ত লৈছিলো। মৰুভূমিত বিচৰণো কৰিছিলোঁ কিন্তু তাত উপনীত হ’ব পৰা নাছিলো৷ হয়, ৰাতি তাতেই আছিলো আৰু পুৱা যদি কোনোবাই তাৰ পৰা লগ পায় তেতিয়া মোক লৈ গ’ল। এজন মুছলমান ভদ্ৰলোকে গুলবেক কৰি মোক তেওঁলোকৰ ঠাইলৈ লৈ গ’ল। এতিয়া সেই সৰু গাঁওখনেই ধোৰদো, যিখন পাকিস্তানৰ সীমান্তত ভাৰতৰ শেষ গাঁও, আৰু তাত ২০-২৫টা ঘৰ আৰু সকলো মুছলমান পৰিয়াল আছিল। তেওঁলোকৰ আতিথ্য গ্ৰহণ কৰিলো। তাৰ পৰা যাব ওলাওতে তেওঁলোকৰ ভাই আৰু সন্তানসকলে ক’লে মৰুভূমিলৈ যাব নোৱাৰিম, এতিয়া তাৰ উষ্ণতা শূন্যৰ তলত হ’ব। কেনেকৈ থাকিবা তাত, মাত্ৰ আজি ৰাতি ইয়াতে শোৱক, পুৱা দেখুৱাম। যিয়েই নহওক মই ৰাতি তেওঁ ঘৰত থাকিলো, তেওঁ মোক খুৱালে, মই তেওঁক কলো ভাই মই অকলে থাকিব বিচাৰো, মোক একো নালাগে, সি ক’লে তুমি অকলে থাকিব নোৱাৰা, আমাৰ ইয়াত এটা সৰু জুপুৰি আছে, তুমি তাত থাকিব পাৰিবা আৰু ৰাতি ৰনলৈ উভতি আহি মই তালৈ গ’লোঁ, বাহিৰৰ এটা দৃশ্যই মোৰ হৃদয়খনক ইমানেই চুই গ’ল, যিবোৰ কথা মই মোৰ হিমালয়ত কটোৱা জীৱন সময়খিনিৰ অনুভৱ কৰিছিলো। বৰফৰ মাজত জীৱন কটোৱাৰ একেই অনুভৱ কৰি আছিলো আৰু মই আগতে এটা আধ্যাত্মিক অনুভৱ পাইছিলোঁ কিন্তু সেই দৃশ্য যিটো মোৰ মনত আছিল, যেতিয়া মই মুখ্যমন্ত্ৰী হৈছিলো, মই তাত ৰণ উৎসৱৰ এটা ডাঙৰ অনুষ্ঠান কৰিছিলো আৰু আজি ই এটা ডাঙৰ পৰ্যটনস্থলীত পৰিণত হৈছে আৰু এতিয়া ই বিশ্বজুৰি শ্ৰেষ্ঠ পৰ্যটনস্থলী হিচাপে পৰিগণিত হৈছে ই বিশ্বৰ সৰ্বশ্ৰেষ্ঠ গাঁৱৰ বঁটা লাভ কৰিছে।

নিখিল কামাথ- কল্পনা কৰক যে কাইলৈ ​​আপোনাৰ জীৱনত এনেকুৱা এটা ঘটনা ঘটিব যিয়ে আপোনাক আটাইতকৈ বেছি সুখ দিব, তেন্তে আপোনাৰ প্ৰথম ফোনটো কাৰ ওচৰলৈ যাব?

প্ৰধানমন্ত্ৰী- এনে হ’ল যে যেতিয়া মই শ্ৰীনগৰৰ লাল চ’কত ত্ৰিৰংগা পতাকা উত্তোলন কৰিবলৈ গৈছিলো আৰু পঞ্জাৱৰ ভাগৱৰাৰ সমীপত আমাৰ শোভাযাত্ৰাত আক্ৰমণ হৈছিল, গুলীচালনা হৈছিল, বহুত মানুহ, পাঁচ-ছয়জন লোকৰ মৃত্যু হৈছিল, বহু লোক আহত হৈছিল, গতিকে সমগ্ৰ দেশবাসী চিন্তিত হৈছিল। ত্ৰিৰংগা পতাকা উত্তোলন কৰি জম্মুলৈ অহাৰ পিছত জম্মুৰ পৰা মোৰ প্ৰথম ফোনটো মোৰ বাবে আছিল সুখৰ মুহূৰ্ত আৰু মই এইটোও ভাবিছিলো যে মায়ে নিশ্চয় চিন্তিত যে গুলীয়াগুলি হৈছে আৰু তেওঁ ক’লৈ গৈছে। মোৰ মনত আছে প্ৰথম ফোনটো মোৰ মালৈ বুলি আজি বুজিলোঁ সেই ফোনটোৰ গুৰুত্ব মই আন ক’তো অনুভৱ কৰা নাই।

নিখিল কামাথ- আপুনি শেহতীয়াকৈ পিতৃ-মাতৃক হেৰুৱাৰ দৰে মইও মোৰ দেউতাক হেৰুৱালোঁ, আপুনি মোক চিঠিৰে সমবেদনাও জনালে, বহুত বহুত ধন্যবাদ। আপোনাৰ মনলৈ প্ৰথমে কি আহে? যদি মই মোৰ উদাহৰণ দিওঁ তেতিয়া যেতিয়া মই দেউতাক হেৰুৱালোঁ তেতিয়া মোৰ মনত প্ৰথম চিন্তা আছিল অপৰাধবোধ যে মই কিয় এই কামটো নকৰিলোঁ, কিয় নগ’লোঁ আৰু বেছি সময় কটালোঁ তেওঁৰ লগত।আপোনাৰ জীৱনত এই পৰিঘটনাটো ঘটিলে আপুনি কি ভাবে।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- এনেকুৱাই, মোৰ জীৱনত তেনেকুৱা নহয়, কাৰণ মই সৰুতে ঘৰৰ পৰা ওলাই আহিছিলো, গতিকে ঘৰৰ মানুহেও মানি লৈছিল যে এইটো আমাৰ নহয়। মইও মানি লৈছিলোঁ যে মই ঘৰৰ বাবে নিৰ্ধাৰিত নহয়, গতিকে মোৰ জীৱনটো তেনেকৈয়ে থাকিল। গতিকে কাৰোবাৰ সেই ধৰণৰ মোহ অনুভৱ কৰাৰ কোনো কাৰণ নাছিল, কিন্তু যেতিয়া আমাৰ মাৰ ১০০ বছৰ হ’ল, মই তেওঁৰ চৰণ চুবলৈ গ’লোঁ, এতিয়া ১০০ বছৰ বয়সত, মাই পঢ়া-শুনা কৰা নাছিল, তেওঁ একো নাজানিছিল মই পঢ়া-শুনা কৰা নাছিলোঁ, চিঠিৰ জ্ঞান নাছিল, গতিকে যোৱাৰ সময়ত মই ক’লোঁ, মা, মই যাব লাগিব, মোৰ বাবে ই মোৰ কাম, আচৰিত হ’লোঁ, মায়ে দুটা বাক্য ক’লে, অৰ্থাৎ এজন ব্যক্তি যিয়ে কেতিয়াবা স্কুলৰ দুৱাৰখন দেখিছিল নে, বুদ্ধিমানৰূপে কাম কৰক আৰু বিশুদ্ধ জীৱন যাপন কৰক। এতিয়া তেওঁৰ মুখৰ পৰা ওলোৱা এই বাক্যটো মোৰ বাবে এটা ডাঙৰ কথা আছিল, এক প্ৰকাৰে ই আছিল বহুত ডাঙৰ ধন, বুদ্ধিমত্তাৰে কাম কৰক, তাই গুজৰাটীতে এই কথা কৈ আছিল, কিন্তু তাই যিটো বুজাব বিচাৰিছিল সেয়া আছিল বুদ্ধিৰে কাম কৰা, পবিত্ৰতাৰে জীৱনটো জীয়াই থকা। গতিকে মই আগতে ভাবিছিলো যে ভগৱানে মাকক কি সকলো দিছে, তেওঁৰ কি বিশেষত্ব থাকিব পাৰে, তেতিয়া কেতিয়াবা অনুভৱ কৰো যে যদি মই তেওঁৰ লগত থাকিলোহেঁতেন তেতিয়া হয়তো মই এনেকুৱা বহু কথা গম পালোঁহেঁতেন, মই সেইবোৰ চিনি পালোঁহেঁতেন, তেতিয়া অনুভৱ কৰো এনে ব্যৱস্থাৰ অভাৱত মোৰ যোগাযোগ বহুত কম হৈ গ’ল, কাৰণ মই বছৰত এবাৰ বা দুবাৰ গৈছিলো, মা কেতিয়াও বেমাৰত নপৰে আৰু তেতিয়াও মই যদি তেওঁৰ ওচৰলৈ যাওঁ, তেওঁ মোক সুধিছিল, ভাই, তুমি কিছুমান চিৰস্থায়ী কাম কৰা, সোনকালে যোৱা, এইটোৱেই আছিল তেওঁৰ স্বভাৱ।

নিখিল কামাথ- গতিকে ছাৰ, মই পুনৰ ৰাজনীতিলৈ আহিছো। প্ৰথমে আপুনি কৈছিল যে ৰাজনীতি লেতেৰা নহয়, ইতিহাসে আমাক কয় যে ৰাজনীতিবিদসকলে হয়তো ৰাজনীতিক লেতেৰা কৰি তোলে আৰু এইখনেই এতিয়াও মতাদৰ্শবাদী মানুহে যদি সলনি কৰিব বিচাৰে, পৰিস্থিতিতন্ত্ৰ সলনি কৰিব বিচাৰে… দ্বিতীয় প্ৰশ্নটো ৰাজনীতিত ধনৰ বিষয়ে যদি আমি এই কথাটো… দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলে আমি কওঁ ৰাজনীতিত যোগদান কৰক দ্বিতীয়টো সমস্যা যিটো তেওঁলোকৰ মনত আহে সেয়া হ’ল ইয়াৰ বাবে বহুত টকাৰ প্ৰয়োজন আৰু আমাৰ হাতত নাই, আপুনি মোৰ জীৱনত, মই য’ত ষ্টাৰ্টআপ উদ্যোগত ইয়াৰ বিষয়ে কিবা এটা ক’ব বিচাৰেনে। যেতিয়া আমি এটা ধাৰণা আহে যে আমি বন্ধু-বান্ধৱ আৰু পৰিয়ালৰ পৰা ধন লওঁ, আমি ইয়াক বীজ ঘূৰণীয়া বুলি কওঁ, ৰাজনীতিত এইটো কেনেকৈ হ’ব।

প্ৰধানমন্ত্ৰী- শৈশৱৰ এটা ঘটনা মনত আছে। মোৰ গাঁৱত বসন্ত ভাই পাৰিক নামৰ এজন ডাক্তৰ আছিল। তেওঁ আছিল এজন ভাল চকু চিকিৎসক আৰু তেওঁৰ সেৱাৰ মনোভাৱ আছিল। তেওঁ এজন ভাল বক্তাও আছিল আৰু হিন্দীও ভালকৈ ক’ব পাৰিছিল। তেওঁ গুজৰাটীও ভালকৈ কয়। তেওঁ এবাৰ নিৰ্দলীয়ভাৱে নিৰ্বাচনত অৱতীৰ্ণ হোৱাৰ সিদ্ধান্ত লৈছিল আৰু আমি সকলোৱে বাল সেনা বুলিও কও, পতাকা লৈ ঘূৰি ফুৰিছিলো। কথাবোৰ প্ৰায় মনত আছে। নির্বাচনত প্রতিদ্বন্দ্বিতা কৰিবলৈ মানুহৰ পৰা এটকা লৈছিল আৰু তাৰ পাছত ৰাজহুৱা সভাত কিমান টকা পালে আৰু হয়তো দুশ পঞ্চাশ টকা খৰচ হ’ল তাৰ হিচাপ দিছিল৷ তেওঁ অতি কম ভোটৰ ব্যৱধানত নিৰ্বাচনত তেওঁ জয়ী হৈছিল। গতিকে সমাজে যে সত্য নাজানে এনে নহয়। ধৈৰ্য্য লাগে, নিষ্ঠা লাগে। দ্বিতীয়তে, ইমানখিনি কৰিলে ভোট পাব লাগে বুলি মইবৰ ভাৱ থাকিব নালাগে। তেতিয়া আপুনি জীৱনত সফল নহয়। সেইবাবেই মই কৈছিলো যে ইয়াৰ লগত বান্ধ খাই থকা এই নির্বাচন, বিধায়ক-সাংসদৰ পৰা ৰাজনীতি উলিয়াই আনিব লাগে৷

আমি সামাজিক জীৱনৰ লগত জড়িত যিকোনো কামেই ৰাজনৈতিক প্ৰভাৱৰ সৃষ্টি কৰে। কোনোবাই যদি সৰু আশ্ৰম চলায়, ছোৱালী পঢ়াৰ কাম কৰে, নিজে নিৰ্বাচনত প্ৰতিদ্বন্দ্বিতা নকৰে, কিন্তু তেওঁৰ প্ৰচেষ্টাৰ ফলত ৰাজনৈতিক ফলাফল ওলায়। আৰু সেইবাবেই বহুত ডাঙৰ কেনভাছত ৰাজনীতি চোৱাৰ প্ৰয়োজন আছে আৰু কেতিয়াবা কওঁ যে গণতন্ত্ৰত ভোটাৰ নিজেই এক প্ৰকাৰে ৰাজনীতিবিদ। ভোট দিওঁতে তেওঁ নিজৰ মনটো প্ৰয়োগ কৰে, এইজন ব্যক্তিক ভোট দিব লাগে নে নিদিব, সেই ব্যক্তিজনক ভোট দিব লাগে নে নালাগে, সেই ব্যক্তিজনৰ প্ৰতি তেওঁৰ কিছু অনুভৱ থাকে, গতিকে মোৰ ক্ষেত্ৰত গণতন্ত্ৰত মই অনুভৱ কৰোঁ যে মই ৰাজনীতিত থাকিলেও মই যি তথাকথিত ৰাজনীতিবিদ নহয়। মই এই ৰাজনৈতিক ভাষণবোৰ কেৱল নিৰ্বাচনৰ সময়তহে দিব লাগে, সেয়া মোৰ বাধ্যবাধকতা, ভাল নালাগে কিন্তু কৰিব লাগিব, এনে বাধ্যবাধকতা যে নিৰ্বাচনৰ সময়ত আৰু যেতিয়া নাছিলোঁ তেতিয়াৰ বাহিৰে মোৰ সমগ্ৰ সময় শাসন ব্যৱস্থাতেই ব্যয় হয় ক্ষমতাত মোৰ সমগ্ৰ সময় সংগঠন, মানৱ সম্পদ উন্নয়নত খৰচ হৈছিল, আগতে মই মোৰ শ্ৰমিকসকলৰ জীৱন গঢ় দিয়াত খৰচ কৰিছিলোঁ। ভাষণ কেনেকৈ দিব লাগে, প্ৰেছ বিজ্ঞপ্তি কেনেকৈ লিখিব লাগে, ৰাজহুৱা সংগঠন কেনেকৈ কৰিব লাগে, আগতে মই প্ৰতিটো কামতে নিয়োজিত হৈ আছিলো। মই অমুক আৰু ইয়াতো আপুনি নিশ্চয় দেখিছে, যেতিয়া মই গুজৰাটত আছিলো, তাৰ হেঁচাত সোমাই পৰা নাছিলো। যেনেকৈ মই নতুন মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ সময়ত মোৰ সন্মুখত থকা এটা কাম আছিল ভূমিকম্প, গতিকে মই ভূমিকম্প প্ৰভাৱিত অঞ্চললৈ গ’লোঁ। বিষয়াসকলৰ লগত বৈঠকত মিলিত হৈ সুধিলোঁ, মই ক’লোঁ, তেতিয়ালৈকে ভূমিকম্পৰ ন মাহ হ’ল, মই অক্টোবৰ মাহত গ’লোঁ, গতিকে তেওঁলোকে ক’লে ছাৰ, মাৰ্চ মাহৰ ভিতৰত এনেকুৱা হ’ব, মই ক’লোঁ ভাই, মাৰ্চ মাহটো আপোনাৰ মনত আছে, চৰকাৰী বৰ্ষৰ পৰা ওলাই আহক, বিত্তীয় বৰ্ষৰ কাৰণে বাজেট, কওকচোন ২৬ জানুৱাৰীৰ আগতে কি কৰিব। কাৰণ দেশ আহি ২৬ জানুৱাৰীত পালেহৈ। মই ক’লো আমাৰ টাৰ্গেট ডিচেম্বৰ শেষভাগত, তাৰ পিছত অফিচাৰ সকলে তেতিয়া মই ক’লো, ঠিক আছে ভাই ৪৩টা তালুকা আছিল, মই ক’লো প্ৰতিজন বিষয়াই এটা তালুকাৰ দায়িত্বত থাকে আৰু আপুনি সেই ব্লকৰ মুখ্যমন্ত্ৰী, যোৱা আৰু তাত কৰা কামবোৰ দেখুৱাওক। শুকুৰবাৰে যাব লাগিব, সোমবাৰে সুধিম আপুনি কি কৰিলে? সকলোৱে গৈ ঘূৰি আহিল, প্ৰথম সভা অনুষ্ঠিত হ’ল। সভাত তেওঁলোকে কৈছিল ছাৰ এইটো হ’ব নোৱাৰে। মই ক’লো কিয়? এই নিয়মটো এনেকুৱা যে… মই ক’লো কোনে নিয়মটো বনাইছে? তেওঁলোকে কৈছিল আমি বনালোঁ। মই ক’লো এতিয়া আপুনি সেই ঠাইত গ’ল, তাৰ পিছত আপুনি গম পালে সাধাৰণ মানুহৰ কি সমস্যা। মই ক’লো এতিয়া নিয়ম সলনি কৰক আৰু সকলো নিয়ম একেখিনি মানুহেই সলনি কৰি কামবোৰ দ্ৰুতগতিত কৰিলে আৰু জানুৱাৰী মাহত যেতিয়া দেশৰ লগতে বিশ্বৰ বিভিন্ন প্ৰান্তৰ সংবাদ মাধ্যম তালৈ গ’ল তেতিয়া তেওঁলোকে অনুভৱ কৰিলে যে মই ৰাজনীতি কৰা নাই তাত। মই সকলোকে দলীয় মনোভাৱেৰে প্ৰেৰণা দি আছিলো আৰু এটা ফলাফলৰ দিশে লৈ গৈছিলো। মই অভিজ্ঞ নাছিলোঁ, নতুন আছিলোঁ। মোৰ চৰকাৰ চলোৱাৰ কোনো জ্ঞান নাছিল।

ইয়ালৈ দিল্লীলৈ আহোঁতে এদিন মোৰ সচিবসকলক ফোন কৰিছিলোঁ। মই ক’লো মোৰ এটা ইচ্ছা আছে, আপুনি কিবা এটা কৰিবনে? তেওঁলোকক ছাৰ, আপুনি কি কয়… মই ক’লোঁ আপোনালোক সকলোৱে পৰিয়ালৰ লগত দুই-তিনি দিনৰ ছুটী ল’ব লাগে। গতিকে তেওঁলোকে ভাবিলে এইটো কি ? মই ক’লো কিন্তু ছুটীৰ সময়ত এটা কাম আছে, যিহেতু আপুনি আইএএছ অফিচাৰ হৈ প্ৰথম কাম কৰিছিল, সেয়েহে সেই গাঁৱলৈ যাওক। তাতে দুৰাতি থাকক, ল’ৰা-ছোৱালীক লগত লৈ গৈ আপোনাৰ পত্নী আৰু ল’ৰা-ছোৱালীক কওক যে ভাই মই আগতে এই অফিচত বহিছিলোঁ, ইয়াত ফেন নাছিল, মাত্ৰ এখন এম্বেছাদৰ গাড়ী আছিল আৰু চাৰিজন মানুহ গৈছিল, সকলো দেখুৱাইছিল আৰু তাৰ পিছত আমি আহি কথা পাতিম। সকলো গ’ল, উভতি আহিল… মই ক’লোঁ ছাৰ, আপুনি আহিছিল নেকি? তেওঁলোকে ক’লে হয় ছাৰ, মই আহিলোঁ! বুঢ়া মানুহবোৰক লগ পাইছিলা নেকি? লগ পোৱা বুলি কৈছিল! মই ক’লো আপোনাৰ বাবে মোৰ এটা অতি গুৰুতৰ প্ৰশ্ন আছে, আপুনি ক’ত গৈছিল, ক’ৰ পৰা চাকৰি আৰম্ভ কৰিছিল, ২৫ বছৰ আগতে, ৩০ বছৰ আগতে, তাৰ পৰাই ইয়াত উপস্থিত হৈছে, গাঁওখন ২৫ বছৰ আগৰ দৰেই নেকি বা… সলনি হৈছেনে? আটাইৰে আবেগিক হ’ল, ভাবিলে হয় ছাৰ সি আগৰ দৰেই! মই ক’লো কোৱা দায়ী কোন? গতিকে মই তেওঁলোকক বেয়া একো কোৱা নাছিলো, মই তেওঁলোকক প্ৰেৰণা দিছিলো, বাস্তৱৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিছিলো। মই তেওঁলোকক সেই পৃথিৱীলৈ ঘূৰাই লৈ গৈছিলো, ২৫ বছৰ আগতে, গতিকে মোৰ কাম কৰাৰ ধৰণ… মই কেতিয়াও কাকো গালি-গালাজ কৰিব নালাগে। কাকো বেয়াকৈ ক’ব নালাগে। মই এনেধৰণেই কাম কৰো।

নিখিল কামাথ: আৰু যদি আপুনি সংগঠনৰ কথা কয়, ঔদ্যোগীকৰণৰ ষ্টাৰ্টআপ ব্যৱসায়ত যেতিয়া চক্ৰটো ভালদৰে চলি থাকে তেতিয়া মানুহে বহুত মানুহক নিযুক্তি দিয়ে। তাৰ পিছত বজাৰৰ গতি লেহেমীয়া হয় বা চক্ৰ সলনি হয় আৰু তেওঁলোকে বহুত মানুহক চাকৰিৰ পৰা বৰ্খাস্ত কৰিবলগীয়া হয়। আপুনি সদায় কৈ আহিছে ন্যূনতম চৰকাৰ সৰ্বোচ্চ শাসন, এইখন আমাৰ চৰকাৰ নেকি আমি এইটো এটা নিৰ্দিষ্ট উচ্চাৰণত লাভ কৰিবলৈ সক্ষম হৈছোনে? কেনেকৈ চলি আছে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আপুনি ঠিকেই বিচাৰি পাব! আমাৰ দেশৰ একাংশ লোকে বুজাবুজিৰ অভাৱত ন্যূনতম চৰকাৰ সৰ্বোচ্চ শাসন ব্যৱস্থাক নিজৰ ধৰণেৰে ব্যাখ্যা কৰিছে। কিছুমানে ভাবিছিল কম সংখ্যক মন্ত্ৰী মানে ন্যূনতম চৰকাৰ, কিছুমানে ভাবিছিল কম সংখ্যক কৰ্মচাৰী মানে ন্যূনতম চৰকাৰ, এই কথা মই কেতিয়াও কল্পনা কৰা নাছিলো। তাৰ ঊৰ্ধ্বত গৈ মই এটা সুকীয়া দক্ষতা মন্ত্ৰালয়, এটা সুকীয়া সমবায় মন্ত্ৰালয়, এটা সুকীয়া মীন মন্ত্ৰালয় সৃষ্টি কৰিলোঁ। গতিকে দেশৰ সকলো ফোকাচ এৰিয়াৰ বাবে… যেতিয়া মই কওঁ যে ন্যূনতম চৰকাৰ সৰ্বোচ্চ শাসন ব্যৱস্থা, ইয়াত চলি থকা প্ৰক্ৰিয়াটো দীঘলীয়া, যদি আপুনি কোনো অনুমতি ল’বলগীয়া হয়, তেন্তে ছমাহ সময় লাগে। আদালতৰ গোচৰ আছে, গতিকে এশ বছৰ পুৰণি গোচৰ এতিয়াও বিচাৰাধীন হৈ আছে। গতিকে আমি কি কৰিলোঁ, আমি প্ৰায় ৪০,০০০ কম্প্লাইয়েন্স আঁতৰাই দিলোঁ, নহ’লে এই বিভাগটোৱে আপোনাক এই বস্তুটো বিচাৰিব, আপোনাৰ কাষৰ ভাইটিয়েও একেখিনি কথা বিচাৰিব, তৃতীয়জনেও একেখিনি কথা বিচাৰিব। ভাই এজনে বিচাৰিছে, আপুনি ব্যৱহাৰ কৰা উচিত! ৪০,০০০ কম্প্লাইয়েন্স কৰিলে আপুনি কল্পনা কৰিব পাৰে যে ভাৰতৰ এজন সাধাৰণ মানুহে কিমান বোজা বহন কৰিবলগীয়া হয়। মই প্ৰায় ১৫০০ আইন বিলুপ্ত কৰিছো। অপৰাধমূলক কথাৰ লগত জড়িত আইন সলনি কৰিছো। গতিকে ন্যূনতম চৰকাৰ সৰ্বোচ্চ শাসনৰ মোৰ দৃষ্টিভংগী এইটোৱেই আৰু আজি মই দেখিছোঁ যে এই সকলোবোৰ কাম হৈ আছে।

নিখিল কামাথ: ছাৰ, ইণ্ডিয়া ষ্টেক, যিহেতু আমি ইয়াৰ প্ৰত্যক্ষ হিতাধিকাৰী, ইউপিআই, ই-কেৱাইচি আধাৰ, ইয়াক ধাৰণা কৰা সময়ত আপুনি ভাবিছিলনে যে ই যি ধৰণেৰে খেলিব?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আজি মই ৩০ ছেকেণ্ডত ১০ কোটি কৃষকৰ একাউণ্টলৈ পোনপটীয়াকৈ ধন পঠিয়াব পাৰিম। আজি মই ১৩ কোটি গেছ চিলিণ্ডাৰ গ্ৰাহকলৈ এটা ক্লিকতে ৩০ ছেকেণ্ডত ৰাজসাহায্যৰ ধন প্ৰেৰণ কৰিব পাৰিম। এয়া সম্ভৱ হৈছে জন ধনৰ একাউণ্টৰ বাবে। দেশৰ কোটি কোটি টকাৰ লুণ্ঠন, আগতে যি দুৰ্নীতি হৈছিল, সেই দুৰ্নীতি নোহোৱা হৈ গ’ল আৰু প্ৰযুক্তিয়ে ব্যৱহাৰ বিচাৰি পাইছে। এতিয়া আপুনি ইউপিআই দেখিছে, সমগ্ৰ বিশ্বৰ বাবে আচৰিত কথা, যেতিয়া পৃথিৱীৰ পৰা আলহী আহে, তেওঁলোকে সুধিছে ইউপিআই কেনে কাম কৰে? মই তেওঁলোকক কওঁ যে এজন বিক্ৰেতাৰ ওচৰলৈ যাওক! ফিনটেক আৰু প্ৰযুক্তিৰ গণতান্ত্ৰিক কেনেদৰে কৰা হয়, সেই জগতখনত ভাৰতে বিশ্বৰ সন্মুখত এক আদৰ্শ দাঙি ধৰিছে। আজি দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলৰ পকেটত যদি মোবাইল ফোন আছে, তেন্তে তেওঁলোকক একো নালাগে আৰু মোৰ দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলে কোনোবাদিনা মনত পেলাব যে গোটেই পৃথিৱীখন মোৰ পকেটত, মোৰ মোবাইলত থকাৰ সময়ত চৰকাৰ আছিল। এয়া প্ৰযুক্তি চালিত শতিকা, দেশে পৃথক উদ্ভাৱনৰ বাবে আয়োগ সৃষ্টি কৰিছে। উদ্ভাৱনৰ বাবে মই এটা সুকীয়া পুঁজি স্থাপন কৰিছো। যুৱক-যুৱতীসকলে ৰিস্ক ল’ব লাগে, তেওঁলোকে অনুভৱ কৰিব লাগে যে মই বিফল হ’লেও মই ভোকত মৰি নাযাওঁ, কোনোবাই মোৰ যত্ন ল’ব।

মই এবাৰ টাইৱানলৈ গৈছিলো! মোৰ স্বভাৱ এজন ছাত্ৰৰ, মোৰ ভিতৰত এটা গুণ আছে, গতিকে মই ক’ব পাৰো যে এজন ছাত্ৰ মোৰ ভিতৰত জীয়াই আছে। গতিকে তাত সকলো নেতাক লগ পালোঁ আৰু ইমানেই সুখী হ’লোঁ যে তেওঁলোকৰ সকলো নেতাৰ ভিতৰত যদি কোনো পৰিবহণ মন্ত্ৰী আছিল তেন্তে তেওঁ পৃথিৱীৰ শ্ৰেষ্ঠ বিশ্ববিদ্যালয়খনৰ পৰা পৰিবহণত পিএইচডি কৰিছিল। অৰ্থাৎ তেওঁ যিটো বিষয়ৰ মন্ত্ৰী আছিল, সেই বিষয়ত পিএইচডি ধাৰী আছিল, শীৰ্ষ সৰ্বাধিক বিশ্ববিদ্যালয়ৰ পৰা। এই কথাটোৱে মোৰ মনত ডাঙৰ প্ৰভাৱ পেলাইছিল। মোৰ দেশতো এনে যুৱক লাগে যিয়ে দেশক সেই স্তৰলৈ লৈ যাব পাৰে। টাইৱানলৈ যোৱাৰ সময়ত মোৰ এজন দোভাষী আছিল। তেওঁ আছিল এজন যোগ্য অভিযন্তা আৰু সুশিক্ষিত যুৱক। গতিকে তাত থকা চৰকাৰে তেওঁক মোৰ লগত দোভাষী হিচাপে নিযুক্তি দিছিল আৰু মোৰ ১০দিনীয়া টাইৱান ভ্ৰমণ আছিল। মই সেই চৰকাৰৰ অতিথি আছিলোঁ। এইটোও মোৰ মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ আগৰ কথা, গতিকে যোৱা কেইদিনমানত তেওঁ মোক সুধিলে যে ছাৰ, মই এটা কথা সুধিব বিচাৰো, যদি আপত্তি নাই? নাই নাই, মই ক’লো ভাই ইমান দিন একেলগে থাকিছা, কি কষ্ট হ’ব, সোধা! নাই নাই, তেওঁ কৈছিল আপোনাৰ বেয়া লাগিব নেকি, তেওঁ এৰাই চলি থাকিল, মই ক’লো এইটো নকৰিবা ভাই, তোমাৰ মনত কিবা এটা আছে, তুমি সুধিব লাগে? গতিকে তেওঁ মোক সুধিলে যে ছাৰ, ভাৰতত এতিয়াও ক’লা যাদু কাম কৰে নেকি? ভাৰতত এতিয়াও সাপৰ মোহিনী আছে নেকি? সেই ল’ৰাটোৰ মনত ভাৰতৰ এই ভাবমূর্তি আছিল৷ ইমান দিন তেওঁৰ লগত থাকিলোঁ, প্ৰযুক্তিৰ কথা আলোচনা কৰিছিলোঁ, তথাপিও তেওঁৰ মনত এইটোৱেই আছিল। মই তেওঁক ধেমালি বুলি লৈছিলো, মই ক’লো চাওক ভাই, এতিয়া আমাৰ পূৰ্বপুৰুষসকলে আগতে সাপৰ লগত খেলিছিল, আমি খেলিব পৰা নাই, আমি এতিয়া নিগনিৰ লগত খেলো আৰু মই ক’লো মোৰ দেশৰ প্ৰতিটো শিশুৱে নিগনিৰ লগত খেলে। মই ক’লো মোৰ দেশৰ শক্তি সেই নিগনিত। সাপৰ মন্ত্ৰ মতা সেইখন ভাৰত বেলেগ আছিল।

নিখিল কামাথঃ এটা কথাত সকলোৱে একমত যে ভাৰতৰ ধাৰণাটোও ঔদ্যোগীকৰণৰ ক্ষেত্ৰত সাধাৰণ যে মাৰ্কেটিং কোম্পানী এটা গঢ়ি তোলাৰ অতি ডাঙৰ অংশ। আপুনি ভাৰতৰ বাহিৰত ভাৰতৰ প্ৰতি থকা ধাৰণা বহুত সলনি কৰি দিছে। এই বিষয়ে কিছুমান টিপছ দিব পাৰিবনে যিবোৰ এজন উদ্যোগীয়ে শিকিব পাৰে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ প্ৰথম কথা, মই সলনি হৈছো বুলি দাবী কৰাটো শুদ্ধ নহয়। মোৰ দৃষ্টিভংগী সদায়েই আছিল যে যিয়েই পৃথিৱীলৈ যায়, চৰকাৰে পঠোৱা প্ৰতিজন ব্যক্তিয়েই এজন ৰাষ্ট্ৰদূত। যি যায় তেওঁ ৰাষ্ট্ৰীয় ৰাষ্ট্ৰদূত। যদি আমি তেওঁলোকক বোৰ্ডত লওঁ তেন্তে আমাৰ শক্তি বহুগুণ বৃদ্ধি পাব। গতিকে আপুনি নিশ্চয় দেখিছে যে আমি নীতি আয়োগ সৃষ্টি কৰিছো, আমাৰ এটা প্ৰাৰম্ভিক উদ্দেশ্য হৈছে সমগ্ৰ বিশ্বতে বিয়পি পৰা ভাৰতীয় সম্প্ৰদায়ৰ শক্তিক সংযোগ কৰা, এইটো লিখা হৈছে। গতিকে মোৰ সুচিন্তিত দৃষ্টিভংগী হ’ল পৃথিৱীৰ সকলো শক্তিক সংযোগ কৰা উচিত। দ্বিতীয়তে, মই মুখ্যমন্ত্ৰী হোৱাৰ আগতেও মই বহুত বহিঃৰাজ্যলৈ গৈছিলোঁ আৰু তাৰ পিছত সংগঠনৰ মানুহৰ মাজত থাকিছিলোঁ, তেওঁলোকৰ মাজত গৈছিলোঁ, গতিকে তেওঁলোকৰ শক্তিৰ সৈতে মই পৰিচিত আছিলোঁ আৰু মোৰ যোগাযোগো আছিল। এবাৰ অটলজীৰ নিৰ্দেশত কাম এটা কৰিবলৈ গৈছিলোঁ আৰু তাত মই যথেষ্ট সফল হৈছিলোঁ। এই ক্ষমতা আগতে ব্যৱহাৰ হোৱা নাছিল, কিন্তু যেতিয়া মই ইয়াক চেনেল কৰিবলৈ আৰম্ভ কৰিলোঁ, তেতিয়া বিশ্বৰ ৰাজনীতিবিদসকলেও অনুভৱ কৰিবলৈ ধৰিলে যে এইটো এটা অতি ডাঙৰ শক্তি। দ্বিতীয়তে, তেওঁলোকে দেখিলে যে বিশ্বৰ কোনো ঠাইত যদি ন্যূনতম অপৰাধ হয় তেন্তে সেয়া হৈছে ভাৰত। ভাল শিক্ষিত হ’লে ভাৰতীয়৷ যদি আইন মানি চলা মানুহ আছে তেন্তে তেওঁলোক ভাৰতীয়। গতিকে মালিকীস্বত্ববোধ বাঢ়িবলৈ ধৰিলে। এই সকলোবোৰৰ ক্ৰমবৰ্ধমান প্ৰভাৱ ঘটিছে আৰু ইয়াৰ বাবেই আজি দেশৰ প্ৰফাইল বাঢ়িছে।

নিখিল কামাথ: আৰু মই এই কথা ঠিক তেনেকৈয়ে কোৱা নাই ছাৰ! সৰুতে, ১৪, ১৫, ১৬, ২০, ২৫ বছৰ আগতে বেংগালুৰুত পঢ়ি থাকোঁতে আগতে এনে লাগিছিল যে কলেজলৈ যোৱা, আমেৰিকালৈ যোৱা, পিএইচডি কৰা আৰু মাইক্ৰ’ছফ্ট আদি এনেকুৱা কিছুমান কোম্পানী, সেইটোৱেই আছিল হাইলাইট, আমাৰ বাবে ইয়াতকৈ ডাঙৰ একো নাছিল। কিন্তু মই ক’ব পাৰো যে আজি ১৮ বছৰীয়া ল’ৰাক লগ পালে তেওঁলোক তেনেকুৱা নহয়। এইসকল লোকে ভাৰত গঢ়াৰ কথা কৈছে। এইসকল লোকে বহিঃৰাজ্যলৈ গৈ কলেজৰ কথা খুব কম কথা কৈছে, তেতিয়াৰ তুলনাত, গতিকে এইটোৱেই ডাঙৰ পৰিৱৰ্তন আৰু মই এইটো দেখিছো আৰু ছাৰ যদি আপুনি পুনৰ ঔদ্যোগীকৰণ বনাম ৰাজনীতিৰ উদাহৰণ লয়, প্ৰতিযোগিতা মোৰ পৃথিৱীত ভাল কথা, আপোনাৰ পৃথিৱীতো প্ৰতিযোগিতা ভাল কথা নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ এই বিষয়ে দুটা-তিনিটা বেলেগ বেলেগ কথা ক’ব বিচাৰিছো। মই ৰাজহুৱাভাৱে কৈছিলোঁ যে আপুনি যদি ভাৰতলৈ উভতি নাযায় তেন্তে আপুনি অনুশোচনা কৰিব, অন্ততঃ যিমান সোনকালে পাৰে ভাৰতলৈ আহক, যুগ সলনি হ’বলৈ ওলাইছে, মই এই কথা কৈছিলোঁ আৰু মোৰ মনত আছে যেতিয়া মাজত আপুনি মোক এটা গণতান্ত্ৰিক দলৰ নিৰ্বাচিত চৰকাৰৰ মুখ্যমন্ত্ৰী আছিলোঁ আৰু আমেৰিকা চৰকাৰে মোক ভিছা দিবলৈ অস্বীকাৰ কৰিছিল। মোৰ ব্যক্তিগত জীৱনত আমেৰিকালৈ যোৱাটো মোৰ বাবে ডাঙৰ কথা নাছিল, মই আগতেও তালৈ গৈছিলোঁ, মোক কোনেও বেছি কোৱা নাছিল। কিন্তু নিৰ্বাচিত চৰকাৰ আৰু এখন ৰাজ্যৰ অপমান, এই দেশৰ অপমান, মই ব্যৱহাৰ কৰিছিলোঁ এইটো অনুভৱ কৰিবলৈ আৰু মোৰ হৃদয়ত এটা যন্ত্ৰণা আহিল যে কি হৈছে? কেৱল কিছুমান মানুহে মিছা কথা প্ৰচাৰ কৰাৰ বাবেই এই সিদ্ধান্তবোৰ পৃথিৱীতেই লোৱা হৈছিল, পৃথিৱীখন এনেদৰে চলে, মোৰ মনত এটা অনুভৱ আছিল। কিন্তু সেইদিনা মই সংবাদমেল পাতি ক’লো যে আজি আমেৰিকা চৰকাৰে মোৰ ভিছা বাতিল কৰিছে। ক’বলগীয়া কথাখিনি ক’লোঁ কিন্তু এটা কথা ক’লোঁ, মোক কিছু প্ৰশ্ন কৰা হ’ল, মই ক’লোঁ, চাওক, এতিয়া এনেকুৱা ভাৰত দেখিব যে সমগ্ৰ বিশ্বই ভিছাৰ বাবে শাৰী পাতি থিয় হ’ব। এয়া মোৰ ২০০৫ চনৰ বক্তব্য আৰু আজি আমি ২০২৫ চনত উপনীত হৈছো আৰু মই কথা কৈছো। গতিকে মই এইটোও দেখিছোঁ যে এতিয়া ভাৰতৰ সময়। মোৰ যৌৱন মোৰ দেশৰ সাধাৰণ মানুহ। শেহতীয়াকৈ কুৱেইটলৈ গৈছিলো, তাত লেবাৰ কলনীলৈ গৈছিলো। গতিকে সকলো শ্ৰমিক পৰিয়ালক লগ কৰি আছিলো। এই শ্ৰমিকসকল হৈছে ১০-১০, ১৫-১৫ বছৰ আগতে তালৈ যোৱাসকল। গতিকে এতিয়া বিয়াৰ বাবে ঘৰলৈ আহিব পাৰে, তাতকৈ বেছি সংযোগ নাই তেওঁলোকৰ। এজন শ্ৰমিকে মোক ক’লে, তেওঁ অতি ভিতৰৰ অঞ্চল এটাত আছিল। তেওঁ ক’লে যে ইয়াত আমাৰ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰ কেতিয়া হ’ব? ১৫ বছৰ পূৰ্বে ভাৰত এৰি কুৱেইটত শ্ৰমিক হিচাপে কাম কৰিবলৈ যোৱা এজন ব্যক্তিয়ে নিজৰ জিলাত আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় বিমানবন্দৰৰ সপোন দেখিছে। এই আকাংক্ষাই মোৰ দেশখন ২০৪৭ চনত বিকশিত কৰিব।আজি ভাৰতৰ প্ৰতিজন যুৱকৰ এই আকাংক্ষা আছে।

নিখিল কামাথঃ আজি যেন সমগ্ৰ বিশ্ব যুদ্ধৰ দিশে আগবাঢ়িছে। যেনে-উদাহৰণস্বৰূপে ইউক্ৰেইন আৰু ৰাছিয়া। যেতিয়া এনে দেশত ভাৰতীয় নাগৰিক থাকে আৰু আপুনি ভাৰতৰ প্ৰধানমন্ত্ৰীৰ পদবীৰে তেওঁলোকৰ বাবে এক প্ৰকাৰে দায়বদ্ধ হয়, তেতিয়া আপুনি ইয়াৰ বিষয়ে কিবা এটা ক’ব পাৰে। যেনে-আপুনি ইয়াৰ ওপৰত নিৰ্মাণ কৰিব পাৰিবনে, এই পৰিস্থিতিত কি হয়, কি হৈ আছে, পৃথিৱীত কি ঘটি আছে তাক লৈ আমি চিন্তা কৰিব লাগেনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আমাৰ ওপৰত বিশ্ববাসীৰ বিশ্বাস আছে। আমি যি কওঁ সেয়া স্পষ্টকৈ কওঁ। এই সংকটৰ সময়তো আমি অহৰহ কৈ আহিছো যে আমি নিৰপেক্ষ নহয়। মই শান্তিৰ পক্ষত, মোৰ স্থিতি শান্তি আৰু তাৰ বাবে যি প্ৰচেষ্টা কৰা হয় মই সমৰ্থন কৰিম। মই এই কথা ৰাছিয়াকো কওঁ, ইউক্ৰেইনকো এই কথা কওঁ, ইৰাণকো এই কথা কওঁ, পেলেষ্টাইনকো এই কথা কওঁ, ইজৰাইলকো এই কথা কওঁ আৰু মোৰ কথাত তেওঁলোকৰ বিশ্বাস আছে যে মই যিয়েই নহওক কোৱাটোৱেই সত্য। আৰু তাৰ বাবেই ভাৰতৰ বিশ্বাসযোগ্যতা বাঢ়িছে। গতিকে যেনেকৈ দেশবাসীয়ে বিশ্বাস কৰে যে সংকট আহিলে মোৰ দেশখনে নিশ্চয় মোৰ যত্ন ল’ব। সেইদৰে বিশ্বই বিশ্বাস কৰে যে ভাৰতে যদি ভাই বুলি কয় তাৰ অৰ্থ বিশ্বাস কৰে। চাওক, যেতিয়া ক’ৰোনাৰ পৰিস্থিতি আহিছিল, তেতিয়া আমাৰ ভাৰতৰ যুৱক-যুৱতীসকল সেই ঠাইতে আছিল য’ত এই ঘটনাটো প্ৰথমে সংঘটিত হৈছিল। এতিয়া তেওঁলোকক ঘূৰাই আনিব লগা হ’ল, গতিকে মই বায়ুসেনাৰ মানুহক ক’লোঁ যে এইটো এটা কঠিন কাম। স্বেচ্ছাই আগবাঢ়ি অহা সকলক কাম দিম। সেনাবাহিনীৰ সকলো মানুহ আগবাঢ়ি আহিল, তাৰ অৰ্থ হ’ল মৃত্যুৰ লগত খোজ কঢ়াৰ দৰে। সিহঁতে সিহঁতক ঘূৰাই আনিলে, ভগৱানৰ কৃপাত কোনো ক্ষতি নহ’ল। পাকিস্তান, নেপাল, বাংলাদেশৰ পৰাও মানুহ আনিছিল। গতিকে মোৰ অনুভৱ যে মোৰ দেশবাসী যদি বিপদত পৰে, কোনে চিন্তা কৰিব তেওঁৰ বাবে?

এই ঘটনাটো মোৰ স্পষ্টকৈ মনত আছে, শুনিছো নেপালত ভূমিকম্প হৈছিল, ভূমিকম্পৰ সৈতে মোকাবিলা কৰিবলৈ ইয়াৰ পৰা মানুহক নেপাললৈ পঠিওৱা হৈছিল। কোনোবাই মোক কৈছিল যে তিনি-চাৰি দিনৰ পিছত যেতিয়া বিমানখনে নেপালৰ পৰা ভাৰতলৈ মানুহ আনিছিল, যিহেতু আগতে সামগ্ৰী লৈ গৈছিল আৰু মানুহ লৈ উভতি আহিছিল, আমিও একেদৰেই কৰিলোঁ। গতিকে এজন ভদ্ৰলোক বিমানত থিয় হ’ল, গোটেই বিমানখন ভৰি পৰিল। তেওঁ ক’লে যে মই এজন ডাক্তৰ, মই গোটেই জীৱন চৰকাৰক গালি-গালাজ কৰি থাকোঁ, যিখন চৰকাৰেই নহওক কিয়, মই প্ৰতিখন চৰকাৰক গালি-গালাজ কৰো, চৰকাৰে কেৱল কৰ লয়, আয়কৰ লয়, ইটো লয় সিটো লয়, মই ক’লোঁ যে য’তেই সুযোগ পালোঁ৷ কথা ক’বলৈ, মই কথা কৈ থাকিলোঁ। কিন্তু আজি বুজিলোঁ সেই কৰ কিমান খৰচ হয়। আজি মই জীৱিত অৱস্থাত উভতি যাম।

পৃথিৱীৰ যিকোনো ঠাইতে যেতিয়া আপুনি নিজৰ দেশবাসীৰ সেৱা কৰে তেতিয়া তেওঁলোকৰ হৃদয়ত ভালপোৱা জাগ্ৰত হয়। তেওঁলোকেও ভাল কাম এটা কৰিব বিচাৰে আৰু মই সেইটো অনুভৱ কৰি আছো। এতিয়া তুমি মোক আবুধাবিলৈ লৈ যোৱা আৰু মই তাত থকা ক্ৰাউন প্ৰিন্সক কওঁ যে তুমি মোক মন্দিৰৰ বাবে ঠাই দিলে ভাল হ’ব। এক মুহূৰ্তৰ পলম নকৰাকৈ মোক ইছলামিক দেশ এখনত মন্দিৰ নিৰ্মাণৰ অনুমতি দিলে। আজি কোটি কোটি হিন্দুৱে ইমানেই সুখী অনুভৱ কৰিছে যে আহকচোন, আমাৰ দেশবাসীৰ সেৱা কৰোঁ..

নিখিল কামাথ: যেনেকৈ আমি আন দেশৰ কথা কৈছো। যদি মই অলপ ফালৰি কাটি মোৰ প্ৰিয় খাদ্য সুধিছো। মানুহে কয় যে আপুনি ইণ্টাৰনেটত ইটালীৰ বিষয়ে বহুত জানি লৈছে। ইয়াৰ বিষয়ে কিবা ক’ব বিচাৰে নেকি? আপোনাৰ এই মিমবোৰ দেখিছেনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ নাই, সেয়া নিয়মীয়া কথা, মই মোৰ সময় এইবোৰত নষ্ট নকৰো। মানুহে খাদ্যপ্ৰেমী বুলি কোৱা মানুহজন মই নহয়।

নিখিল কামাথ: একেবাৰে নহয়?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ একেবাৰে নহয়! সেইবাবেই যি পৰিবেশন কৰা হয়, যিখন দেশত যাওঁ, মই বৰ আনন্দৰে খাওঁ। কিন্তু মোৰ ইমানেই দুৰ্ভাগ্য যে আজি আপুনি মোক ৰেষ্টুৰেণ্ট এখনলৈ লৈ গৈ মেনুখন দি নিৰ্বাচন কৰিবলৈ ক’লে মই কৰিব নোৱাৰিম।

নিখিল কামাথ: ছাৰ, আপুনি ৰেষ্টুৰেণ্টলৈ যাব পাৰিবনে?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মই এতিয়াও যাব পৰা নাই। এতিয়ালৈকে যোৱা নাই।

নিখিল কামাথঃ কিমান বছৰ হ’ল?

প্ৰধানমন্ত্ৰী : বহু বছৰ হ’ল!

নিখিল কামাথ: যেতিয়া আপুনি বাহিৰত থাকে…

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আগতে যেতিয়া মই সংগঠনটোৰ বাবে কাম কৰিছিলো তেতিয়া আমাৰ অৰুণ জেটলী জী আছিল এজন ডাঙৰ খাদ্যপ্ৰেমী। ভাৰতৰ কোনখন চহৰৰ কোনখন ৰেষ্টুৰেণ্টত কোনটো খাদ্য সৰ্বোত্তম সেই বিষয়ে জনা বিশ্বকোষ আছিল তেওঁ। গতিকে, আমি ওলাই গ’লে আমি তেওঁৰ লগত কোনোবা ৰেষ্টুৰেণ্টত এটা সন্ধিয়া কটাম। কিন্তু আজি কোনোবাই যদি মোক মেনু এখন দিয়ে আৰু মই তেওঁক নিৰ্বাচন কৰিবলৈ কওঁ তেন্তে মই কৰিব নোৱাৰো কাৰণ কেতিয়াবা মই পঢ়া নামটো আৰু তাত থকা খাদ্যটো একেই বস্তু। মোৰ জ্ঞান নাই। কাৰণ মোৰ সেই প্ৰৱণতা গঢ় লৈ উঠা নাই। গতিকে, মই ইয়াক বেছি বুজি নাপাওঁ। গতিকে, মই সদায় অৰুণ জীক কৈছিলোঁ, ভাই অৰুণ জী, তুমি অৰ্ডাৰ কৰা। মই মাত্ৰ নিৰামিষ বিচাৰিছিলো।

নিখিল কামাথ: আপোনাৰ বন্ধু কেইজনমানৰ লগত কথা পাতিলোঁ… বন্ধু বা আপোনাক ১০-২০ বছৰতকৈও অধিক সময় চিনি পোৱা মানুহৰ লগত। আৰু মই তেওঁলোকক এনেবোৰ কথা ক’বলৈ ক’লোঁ যিবোৰ ৰাজহুৱা ডমেইনত নাই। মই তেওঁলোকৰ নাম নলওঁ। তেওঁলোকে মোলৈ এখন ফটো পঠালে। মুখ্যমন্ত্ৰীৰ শপতগ্ৰহণৰ ফটো। কিছুমান জ্যেষ্ঠ ৰাজনীতিবিদ চকীত বহি আছে, আপুনি তলত বহি আছে। সেই ফটোখনো যেতিয়া ৩৮বছৰ বয়সত দেখিছিলো, তেতিয়াহে মনত পৰে সেই সময়খিনি যেতিয়া আপুনি প্ৰধানমন্ত্ৰী বা গুজৰাটৰ মুখ্যমন্ত্ৰী আছিল। তাৰ আগৰ সময়ৰ কোনো চিত্ৰকল্প মোৰ মনলৈ নাহে, গতিকে ছবিখন চালে বাৰে বাৰে চাই আছিলো। যদি আপুনি ক’ব পাৰে যে তাৰ পৰা ইয়ালৈ এই পৰিৱৰ্তনৰ অৰ্থ হ’ল আপোনাক কোনেও ‘তুমি’ বুলি ক’ব নোৱাৰে, হয়তো আপোনাৰ কোনো এজন শিক্ষক যাৰ বিষয়ে আপুনি কথা পাতিছে। এইটো কেনেকৈ হয়? মোৰ দৰে।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মই এইটো কোৱা নাই যে মোক কোনেও ‘তুমি’ বুলি সম্বোধন কৰিব নোৱাৰে।

নিখিল কামাথঃ কোনেও নকয় কিন্তু!

প্ৰধানমন্ত্ৰী: হয়, কোনো নাই কিন্তু মোক কোনেও ‘তুমি’ সম্বোধন কৰিব নোৱাৰে বুলি অনুমান কৰাটো শুদ্ধ নহয়।

নিখিল কামাথ: শুদ্ধ!

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ কিন্তু মই কেতিয়াও সেই কথা শুনিবলৈ নাপাওঁ কাৰণ জীৱনটো এনেকুৱা হৈ পৰিছে। দ্বিতীয়তে, স্থিতি সলনি হ’ব পাৰে, পৰিস্থিতি সলনি হ’ব পাৰে, ব্যৱস্থা সলনি হ’ব পাৰে, মোদী সেইজন ব্যক্তি যিয়ে আগতে আছিল। আৰু সেইবাবেই মোৰ বাবে ইয়াৰ বিশেষ পাৰ্থক্য নাই। আৰু মই কেৱল এই কথা কোৱা নাই। এইটোৱেই বাস্তৱ, ই মোৰ বাবে কোনো পাৰ্থক্য নাই।

নিখিল কামাথ: আৰু ছাৰ যদি মনত আছে, যোৱা বছৰ মই আপোনাৰ সন্মুখত ভাইব্ৰেণ্ট গুজৰাটত ভাষণ দিছিলো যেতিয়া আপুনিও তাত আছিল। মই ইমানেই বেয়া কৰিলোঁ যে তাৰ পিছত মই এজন স্পীচ কোচ নিয়োগ কৰিলোঁ আৰু এবছৰ ধৰি মই শিকি আছো, ক্লাছলৈ গৈছো আৰু মোৰ এজন শিক্ষক আছে। ইমান ভালকৈ কেনেকৈ কৰে? কিছুমান টিপছ দিব পাৰিবনে? যেনে এইটো সকলোৱে শিকিব বিচৰা কথা।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ দুটা-তিনিটা বেলেগ বেলেগ কথা। এটা হ’ল মোক প্ৰায়ে সোধা হয় যে আপুনি গুজৰাটী নেকি? হিন্দী কেনেকৈ কয়? আগতে সংঘত কাম কৰি থাকোঁতে বহুতে মোক উত্তৰ ভাৰতৰ বুলি ভাবিছিল, কিন্তু মই গুজৰাটত বাস কৰো। ইয়াৰ কাৰণ হ’ল আমি আগতে ৰে’ল ষ্টেচনত চাহ বিক্ৰী কৰিছিলোঁ। গতিকে মোৰ গাঁৱৰ মেহছানা, মেহ মানে ম’হ! মেহছানা মানে ম’হ! গতিকে মোৰ গাঁৱৰ ম’হবোৰে গাখীৰ দিবলৈ আৰম্ভ কৰিলে মুম্বাইলৈ লৈ গৈছিল আৰু মুম্বাইত গাখীৰৰ ব্যৱসায় কৰিছিল। আগতে গাঁৱলৈ উভতি আহিছিল। গতিকে ব্যৱসায় কৰা এইসকল লোক উত্তৰপ্ৰদেশৰ আছিল। গতিকে আগতে আহিলে মালবাহী ৰে’লৰ বাবে ৰৈ থাকিল। তাৰ পাছত মালবাহী ৰে’লখন পোৱাৰ পাছত ঘাঁহেৰে ভৰাই তাৰ ভিতৰত চাৰিটা ম’হ থিয় হ’ব পৰাকৈ ব্যৱস্থা কৰি দিছিল। গতিকে এই ৩০-৪০জন এনেকুৱা মানুহ সদায় ৰে’লৱে প্লেটফৰ্মত আছিল। আগতে চাহ বিক্ৰী কৰিছিলোঁ, চাহ দিবলৈ গৈছিলোঁ, গতিকে শৈশৱত তেওঁলোকৰ লগত কথা পাতিবলগীয়া হৈছিল, কথা পাতি হিন্দী শিকিছিলোঁ। আগতে ম’হৰ বেপাৰ কৰিবলৈ অহা এই মানুহবোৰো মজদুৰ আছিল যদিও সন্ধিয়া ভজন আৰু কীৰ্তন গাইছিল। তেওঁলোকে চাহ অৰ্ডাৰ দিছিল, আমি চাহ খাইছিলোঁ, মইও হিন্দী ক’বলৈ শিকিছিলোঁ।

নিখিল কামাথ: আপুনি গুজৰাটত ডাঙৰ হৈছে। আজি আপুনি দিল্লীত বাস কৰে। এই দুয়োখন চহৰতে থকাটো আপোনাৰ বাবে ব্যক্তিগতভাৱে বহুত বেলেগ নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আমি চহৰত থাকো নেকি ভাই? আমি মাত্ৰ আমাৰ ঘৰৰ এটা চুকত থাকোঁ। আমি ঘৰৰ পৰা অফিচ আৰু অফিচৰ পৰা ঘৰলৈ আৰু বাহিৰৰ জগতখনৰ পৰা বিচ্ছিন্ন হৈ পৰিছো। চৰকাৰী ব্যৱস্থা যেতিয়া এনেকুৱা হয়, তেতিয়া এখন চহৰ আৰু আন এখন চহৰৰ মাজত পাৰ্থক্য কৰাটো অতি কঠিন হৈ পৰে।

নিখিল কামাথ: আৰু এইটো মোৰ শেষ প্ৰশ্ন ছাৰ, মই আপোনাক কিছুমান প্ৰশ্ন সুধিছো…

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ কিন্তু আপোনাৰ দ্বিতীয়টো প্ৰশ্ন আছিল বক্তৃতা সম্পৰ্কীয়…

নিখিল কামাথ: মই যি শিকিব বিচাৰো তাক শুধৰাই দিয়ক!

প্ৰধানমন্ত্ৰী : মই ভাবো আপুনি চাব লাগে, ধৰি লওক ক’ৰবাত কাজিয়া হৈছে বা কিবা এটা হৈছে, কিবা এটা হৈছে আৰু তাত চাৰিজন সম্পূৰ্ণ নিৰক্ষৰ মানুহ আছে। হয়তো এগৰাকী মহিলা, বৃদ্ধ মানুহ আৰু আপুনি মাইক লৈ থিয় হৈ থাকে, তেওঁলোকে খৰধৰকৈ ক’বলৈ আৰম্ভ কৰে, এইটো হ’ল, এইটো হ’ল, এনেকৈয়ে জুই জ্বলি উঠিল, এইটো হ’ল… আপুনি নিশ্চয় দেখিছে যে ইমান ধুনীয়া শব্দ, ধুনীয়া অভিব্যক্তি আছে, ভাল লগা কথন, কিয়? ই হৈছে আত্ম-অভিজ্ঞতা। যেতিয়া আপোনাৰ ভিতৰৰ পৰা কথাবোৰ ওলাই আহে। ডেলিভাৰীৰ শৈলী কি, সংলাপ কেনেকৈ ডেলিভাৰী কৰে, ই গুৰুত্বপূৰ্ণ নহয়। আপুনি যি কৈছে তাত অভিজ্ঞতাৰ কোনো শক্তি আছে নেকি? নিজকে কোৱাত কিবা সুবিধা আছে নেকি?

নিখিল কামাথ: কিবা দুখৰ কথা কওঁতে ভিতৰি সেই অনুভৱটো পায় নেকি, সেইটো কথাত দুখ লাগে নেকি?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ হয়! আপুনি নিশ্চয় লক্ষ্য কৰিছে যে মোৰ প্ৰতি বহুতে বেয়া অনুভৱ কৰে, কিন্তু বেছিভাগেই যেতিয়া মই দুখীয়াৰ কথা কওঁ তেতিয়া মই নিজকে সংযত কৰিব লাগে, মই আৱেগিক হৈ পৰো। বাতৰি কাকতত বহুত সমালোচনা পাওঁ, কিন্তু নিজকে ৰখাব পৰা নাই। সামাজিক জীৱনত এনে পৰিস্থিতি দেখিলে, মনত পৰিলে, তেতিয়া সেই অনুভৱ মোৰ মনত স্বাভাৱিকতে উদ্ভৱ হয়।

নিখিল কামাথ: আৰু ছাৰ, যদি আপুনি আপোনাৰ জীৱনত যি শিকিছে, আপোনাৰ ইমান অভিজ্ঞতা আছে, যদি এই জ্ঞানেৰে আপুনি আপোনাৰ ২০ বছৰীয়া সংস্কৰণটোক এটা কথা ক’ব পাৰে, তেন্তে আপুনি কি ক’ব?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ যুৱক-যুৱতীসকলক প্ৰচাৰ কৰিবলৈ মই নিজকে যোগ্য বুলি নাভাবো আৰু প্ৰচাৰ কৰাৰ কোনো অধিকাৰো নাই, কিন্তু মই ক’ম যে মোৰ দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলৰ প্ৰতি মোৰ বহুত বিশ্বাস আছে। এজন গাঁৱৰ ল’ৰা, মই কাম এটা নকৰোঁ, মই এটা ষ্টাৰ্টআপ কৰিম! তিনিটা ষ্টাৰ্টআপ বিফল হ’ব, মোৰ মনত আছে মই প্ৰথম ষ্টাৰ্টআপ কনফাৰেন্স কৰিছিলো, সেই সময়ত আনকি ষ্টাৰ্টআপ শব্দটোও আমাৰ দেশত নতুন আছিল। কিন্তু মই জানিছিলোঁ ইয়াৰ শক্তি কি, গতিকে মই কেইটামান ষ্টাৰ্টআপ আৰম্ভ কৰা এগৰাকী ছোৱালীক তেওঁলোকৰ অভিজ্ঞতা ক’বলৈ ক’লোঁ, তাৰ পিছত এগৰাকী ছোৱালী থিয় হ’ল, তাই ক’লে যে মই মোৰ অভিজ্ঞতা ক’ম। তাই ক’লে তাই বঙালী, কলিকতাৰ। তাই এটা ষ্টাৰ্টআপ আৰম্ভ কৰিলে, তাৰ পিছত তাই মাকক লগ কৰিবলৈ গৈ তাইক ক’লে যে তাই চাকৰি এৰি গৈছে। গতিকে তাই ক’লে তুমি কি কৰিবা?

গতিকে তাই ক’লে যে মই এটা ষ্টাৰ্টআপ আৰম্ভ কৰিছো? সৰ্বনাশ! ইমান নাটকীয় ৰূপত তাই উপস্থাপন কৰিলে। এটা সময় আছিল যেতিয়া সকলো ষ্টাৰ্টআপৰ অৰ্থ আছিল সৰ্বনাশ! আজি ষ্টাৰ্টআপে সুনাম, বিশ্বাসযোগ্যতা অৰ্জন কৰিছে আৰু সেয়েহে মই বিশ্বাস কৰোঁ যে সৰু গাঁৱত বিফলতা হ’লেও মানুহে তেওঁক আদৰ্শ বুলি গণ্য কৰিব, তেওঁ এজন প্ৰতিভাৱান ল’ৰা আৰু কিবা এটা কৰি আছে।

নিখিল কামাথ: আৰু ছাৰ, যদি মই আপোনাক এটা প্ৰশ্ন সুধিব পাৰো যে প্ৰধানমন্ত্ৰী হিচাপে আপোনাৰ দ্বিতীয় কাৰ্যকাল প্ৰথম কাৰ্যকালৰ পৰা কেনেকৈ পৃথক আছিল আৰু আপোনাৰ তৃতীয় কাৰ্যকাল দ্বিতীয় কাৰ্যকালৰ পৰা কেনেকৈ পৃথক?

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ প্ৰথম কাৰ্যকালত মানুহে মোক বুজিবলৈ চেষ্টা কৰিছিল আৰু মইও দিল্লীক বুজিবলৈ চেষ্টা কৰিছিলোঁ। প্ৰথম আৰু দ্বিতীয় কাৰ্যকালত মই আগতে অতীতৰ দিশৰ পৰা ভাবিছিলোঁ যে আগতে আমি ইয়াত আছিলোঁ, এতিয়া আমি ইয়ালৈ যাম। আগতে ইমানবোৰ হৈছিল, এতিয়া আমি ইমানখিনি কৰিম। তৃতীয় টাৰ্মত মোৰ চিন্তাৰ পৰিসৰ সলনি হৈছে। মোৰ সাহস দৃঢ় হৈ পৰিছে। মোৰ সপোনবোৰ বিস্তাৰিত হৈছে। মোৰ ইচ্ছা বাঢ়িছে। মই যিটো ক’ব বিচাৰিছো সেয়া হ’ল ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত মই এখন উন্নত ভাৰত বিচাৰো, ইয়াৰ অৰ্থ ভাষণ নহয়, বৰঞ্চ প্ৰতিটো বস্তুৰ বাবে সমস্যাৰ পৰা মুক্তি। শৌচাগাৰ ১০০শতাংশ, বিদ্যুৎ ১০০শতাংশ, টেপৰ পানী ১০০ শতাংশ হোৱা উচিত। সাধাৰণ মানুহে নিজৰ চৰকাৰক কিবা এটা বিচাৰি ভিক্ষা খুজিব লাগিবনে? এইটো কোনো ব্ৰিটিছ শাসন নেকি? তেওঁৰ অধিকাৰ আছে! ১০০শতাংশ ডেলিভাৰী হ’ব লাগে, ১০০শতাংশ হিতাধিকাৰী হ’ব লাগে, ১০০শতাংশ সুবিধা তেওঁলোকৰ ওচৰলৈ যাব লাগে। কোনো বৈষম্য নাথাকিব আৰু সেয়াই হৈছে প্ৰকৃত সামাজিক ন্যায়, সেয়াই হৈছে প্ৰকৃত সমাজবাদ। গতিকে মই সেইবোৰ কথাত গুৰুত্ব দি থাকোঁ আৰু ইয়াৰ চালিকা শক্তি হৈছে আকাংক্ষিত ভাৰত, মোৰ বাবে ‘এআই’ মানে আকাংক্ষিত ভাৰত আৰু সেয়েহে এতিয়া মই ভাবো যে যদি মই ২০৪৭ চনত ইয়াত আছো, তেন্তে ২০২৫ চনৰ পৰা আৰু কিমান বাকী আছে? আগতে মই ভাবিছিলোঁ, আগৰ পৰা কিমান আগবাঢ়িছো! এতিয়া মই ভাবিছোঁ যে মই ইয়াত আছো, কাইলৈলৈকে ক’ত পাম? গতিকে এতিয়া মোৰ চিন্তাবোৰ কেৱল ২০৪৭ চনৰ প্ৰেক্ষাপটত চলি আছে। গতিকে মোৰ তৃতীয় কাৰ্যকাল দুটা কাৰ্যকালৰ পৰা বহুগুণ পৃথক, ই সম্পূৰ্ণ পৰিৱৰ্তন আৰু ইয়াৰ এটা অতি ডাঙৰ সপোন আছে।

নিখিল কামাথ: আৰু ছাৰ ইয়াৰ উৰ্ধ্বত আপোনাৰ কোনো পৰিকল্পনা আছে নেকি? ‘আপুনি আজিৰ বাবে নহয়, ২০ বছৰৰ পিছত, ৩০বছৰৰ পিছত প্ৰশিক্ষণ লৈ আছে বুলি বিশ্বাস কৰা যুৱক-যুৱতী আছেনে…

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ মই দেখিছোঁ যে বহুত সম্ভাৱনা থকা মানুহ আছে। গুজৰাটত থাকোঁতে মই কৈছিলোঁ যে মই চৰকাৰ চলাই থাকিলেও আগন্তুক ২০ বছৰৰ বাবে মানুহক প্ৰস্তুত কৰিব বিচাৰো আৰু মই সেইটো কৰি আছো আৰু মোৰ সফলতা নিহিত হৈ আছে যে মই মোৰ দলটোক কেনেকৈ প্ৰস্তুত কৰিম যিয়ে কামবোৰ চম্ভালিব পাৰে, এইটো হৈছে মোৰ নিজৰ বাবে মোৰ মাপকাঠী।

নিখিল কামাথ: আৰু ছাৰ, মোৰ শেষ প্ৰশ্নটো হ’ল, ৰাজনীতিবিদ হ’বলৈ ন্যূনতম প্ৰয়োজনীয়তা ইমান বেছি নহয়। তেওঁলোকৰ বয়স ২৫ বছৰৰ ওপৰৰ হ’ব লাগে, দুবছৰতকৈ অধিক দোষী সাব্যস্ত নহয়, ভোটাৰ আইডি, এইবোৰ অতি সৰু প্ৰয়োজনীয়তা। গতিকে, মই যিটো কামনা কৰিছো ছাৰ এই দীঘলীয়া কথা-বতৰাৰ পিছত হ’ল যে যিকোনো ঠাইৰ পৰাই এনে ১০,০০০ যুৱক আহিব লাগে, যিয়ে ৰাজনীতিত যোগদান কৰিব লাগে, যাক মই জানো যে আপুনি সহায় কৰিব, আপুনি মোক এই বিষয়ে সামৰণিত কি ক’ব…

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ চাওক, আপুনি যি কৈছে সেয়া প্ৰাৰ্থী হোৱাৰ অৰ্হতাৰ কথা।

নিখিল কামাথ: হয়, শুদ্ধ!

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ আপুনি ৰাজনীতিবিদ হ’বলৈ কোৱা নাই।

নিখিল কামাথ: ঠিকেই ছাৰ!

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ ৰাজনীতিবিদ হ’বলৈ হ’লে বহুত অৰ্হতাৰ প্ৰয়োজন। হাজাৰ হাজাৰ চকুৱে প্ৰতি মুহূৰ্তত আপোনাক চাই আছে। যদি আপুনি এটা শব্দ ভুল ব্যৱহাৰ কৰিছএ, তেন্তে আপোনাৰ ১০ বছৰৰ তপস্যা অথলে যাব। ২৪x৭ সজাগ হ’ব লাগিব। ইয়াৰ লগত জীয়াই থাকিব লাগিব, অভাৱনীয় গুণৰ প্ৰয়োজন আৰু সেয়াই অৰ্হতা আৰু ই বিশ্ববিদ্যালয়ৰ প্ৰমাণ পত্ৰৰ পৰা অহা নাই।

নিখিল কামাথ: এই অনুষ্ঠানটো চোৱা সকলো যুৱক-যুৱতীলৈ, দলৰ বাবে কি ক’ব বিচাৰে, তেওঁলোকৰ বাবে আপোনাৰ বাৰ্তা কি হ’ব…

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ প্ৰথমে মাতৃ, ভগ্নী আৰু কণমানি কন্যাসকলক ক’ব বিচাৰিছো যে আজি আমাৰ দেশত প্ৰায় প্ৰতিখন ৰাজ্যতে মহিলাৰ বাবে প্ৰায় ৫০% সংৰক্ষণ আছে। পঞ্চায়ত, গ্ৰাম প্ৰধান, নগৰ পালিকা, মহানগৰ পালিকাত তেওঁলোকে প্ৰকৃত নেতা হ’বলৈ চেষ্টা কৰা উচিত, তেওঁলোকে ভাবিব নালাগে যে নাৰীৰ প্ৰয়োজন হোৱাৰ বাবে মোক নেতা বনোৱা হৈছে আৰু আমি আমাৰ সমাজখনক নেতৃত্ব দিব লাগিব। পুৰুষেও নেতৃত্ব দিব লাগে, গতিকে কৰিব লাগিব। মোৰ এই মাতৃ আৰু কণমানি কন্যাই নেতৃত্বৰ মানদণ্ডৰ সৈতে থিয় দিব লাগে। মই এই কথা কৈছো কাৰণ অতি অদূৰ ভৱিষ্যতে বিধায়ক আৰু সাংসদ বিভাগতো ৩০% সংৰক্ষণ আহিব। সেই সময়ত আমাক এই ধৰণৰ গোটৰ বহুত প্ৰয়োজন হ’ব, গতিকে এতিয়াও দুবছৰৰ পৰা চাৰি বছৰৰ সময় আছে। মই তেওঁলোকক অনুৰোধ কৰিম যে তেওঁলোকে ক্ষেত্ৰখনলৈ আহি নিজকে যিমান পাৰি সক্ষম কৰি তোলাৰ প্ৰচেষ্টা আৰম্ভ কৰক। এয়া সময়, এয়া আপোনাৰ সময়, এইটো বুজিব।

দ্বিতীয়তে মই দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলক ক’ব বিচাৰিছো যে আপোনালোকে ৰাজনীতিক বেয়া বুলি নাভাবিব আৰু নিৰ্বাচন ৰাজনীতি, গতিকে মৰ্যাদাপূৰ্ণভাৱে ভোট দিয়াটো সঠিক। ৰাজনৈতিক ক্ষেত্ৰলৈ, জনজীৱনলৈ এবাৰ আহক, যিকোনো ৰূপত আৰু আজি দেশত এনে নেতৃত্বৰ প্ৰয়োজন যিটো সৃষ্টিশীলতাৰ গৰ্ভৰ পৰাই জন্ম হয়। আন্দোলনৰ গৰ্ভৰ পৰা জন্ম লোৱা ৰাজনীতিবিদসকল এক বেলেগ ধৰণৰ আৰ্হি হৈ পৰে। স্বাধীনতা আন্দোলনতো সৃষ্টিশীলতা আছিল, গতিকে বেলেগ ধৰণৰ লট লাভ কৰা হ’ল। এতিয়া দেশত সৃষ্টিশীল চিন্তা, নতুন কিবা এটা কৰা, নিজকে প্ৰস্তুত কৰা, সুখ-দুখ বুজি পোৱা, বাট বিচাৰি উলিওৱা, আনক তুচ্ছজ্ঞান নকৰা, কিন্তু দেশৰ বাবে পথ বিচাৰি উলিওৱা এক অতি বৃহৎ শ্ৰেণীৰ লোকৰ প্ৰয়োজন। মই এইটো কোৱা নাই যে আজি তেওঁলোক নাই। নতুন মানুহৰ প্ৰয়োজন আৰু আজি ২০-২৫ বছৰ বয়সীয়া মানুহজন যদি আগবাঢ়ি আহে, তেন্তে ২০৪৭ চনৰ ভিতৰত তেওঁৰ বয়স ৪০-৫০ বছৰ হ’ব, অৰ্থাৎ তেওঁ দেশ চলাব পৰাকৈ উপযুক্ত স্থানত থাকিব। দ্বিতীয়তে, মই যেতিয়া দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকলক আগবাঢ়ি আহিবলৈ ক’ম, তেতিয়া কিছুমান মানুহে ভাবিব যে মই বিজেপিৰ পতাকা উত্তোলন কৰিব বিচাৰো। মই দেশৰ ৰাজনীতিৰ কথা কৈছোঁ, ভাৰতীয় জনতা পাৰ্টিত যোগদান কৰিবলৈ বা কোনো বিশেষ দললৈ যাওক বা কোনো বিশেষ দললৈ নাযাবলৈ কাকো কোৱা নাই। মই মাথোঁ বিচাৰো যে সকলো দলতে নতুন প্ৰবাহ হওক, সকলো দলতে আহিব লাগে। নিশ্চিতভাৱে বিজেপিত আহিব লাগে কিন্তু সকলো দলতে আহিব লাগে যাতে দেশৰ যুৱক-যুৱতীসকল আগবাঢ়ি আহে যাতে নতুন কিবা এটা আৰম্ভ হয়।

নিখিল কামাথ: ধন্যবাদ মোদীজী ইয়ালৈ অহাৰ বাবে…

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ হয়, মোৰ প্ৰথম প’ডকাষ্ট হোৱা বাবে বৰ ভাল লাগিল।

নিখিল কামাথ: আপুনি আমাক ইমান সময় দিলে, বহুত বহুত ধন্যবাদ!

প্ৰধানমন্ত্ৰী : মই নাজানো আপোনালোক, আপোনালোকৰ দৰ্শকৰ বাবে এইটো কেনেকুৱা হ’ব!

নিখিল কামাথঃ আপুনি অত্যন্ত ভাল কথা ক’লে আৰু অতি সৌজন্যৰ কথা এই যে আপুনি আমাৰ লগত ইমান সময় দিলে।

প্ৰধানমন্ত্ৰীঃ যাওঁ! আপোনাৰ দলটোও নিশ্চয় ভাগৰি পৰিছে! এই বতৰত এটা কথা মনত ৰাখিবা ভাই, ইয়াত যথেষ্ট ঠাণ্ডা পৰিছে।

নিখিল কামাথ: হয়!