നിങ്ങൾക്കെല്ലാവർക്കും നമസ്കാരം!
100 വർഷം മുമ്പ്, ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസ് ഉദ്ഘാടനം ചെയ്തത് ബഹുമാന്യനായ ബാപ്പു ആയിരുന്നു. അദ്ദേഹം ഗുജറാത്തി സംസാരിക്കുന്ന വ്യക്തിയായിരുന്നു, 100 വർഷത്തിന് ശേഷം നിങ്ങൾ മറ്റൊരു ഗുജറാത്തിയെ ക്ഷണിച്ചു. ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിനേയും കഴിഞ്ഞ 100 വർഷമായി ഈ ചരിത്ര യാത്രയുമായി ബന്ധപ്പെട്ട എല്ലാവരെയും, അതിനെ പരിപോഷിപ്പിക്കുന്നതിന് സംഭാവന നൽകിയവരെയും, പോരാടുകയും വെല്ലുവിളികളെ അഭിമുഖീകരിക്കുകയും എന്നാൽ അചഞ്ചലമായി നിലകൊള്ളുകയും ചെയ്ത എല്ലാവരെയും ഞാൻ അഭിനന്ദിക്കുന്നു. ഇവരെല്ലാം ഇന്ന് അഭിനന്ദനങ്ങളും ബഹുമാനവും അർഹിക്കുന്നവരാണ്. 100 വർഷത്തെ യാത്ര പൂർത്തിയാക്കുക എന്നത് തീർച്ചയായും പ്രധാനമാണ്. നിങ്ങൾ എല്ലാവരും ഈ അംഗീകാരത്തിന് അർഹരാണ്, ഭാവിയിലേക്ക് ഞാൻ എൻ്റെ ആശംസകൾ നേരുന്നു. ഞാൻ ഇവിടെ എത്തിയപ്പോൾ, കുടുംബത്തിലെ അംഗങ്ങളെ ഞാൻ കണ്ടുമുട്ടി, 100 വർഷത്തെ യാത്ര (ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസ്) കാണിക്കുന്ന ഒരു ശ്രദ്ധേയമായ പ്രദർശനം കാണാനുള്ള അവസരം ലഭിച്ചു. നിങ്ങൾക്ക് സമയമുണ്ടെങ്കിൽ പോകുന്നതിന് മുമ്പ് കുറച്ച് സമയം അവിടെ ചെലവഴിക്കാൻ ഞാൻ നിങ്ങളെ എല്ലാവരെയും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നു. ഇത് വെറുമൊരു പ്രദർശനമല്ല, ഒരു അനുഭവമാണ്. 100 വർഷത്തെ ചരിത്രം എൻ്റെ കൺമുന്നിൽ കടന്നുപോയത് പോലെ തോന്നി. രാജ്യം സ്വാതന്ത്ര്യം നേടിയ നാൾ മുതൽ ഭരണഘടന നടപ്പാക്കിയ ദിവസം മുതലുള്ള പത്രങ്ങൾ ഞാൻ കണ്ടു. മാർട്ടിൻ ലൂഥർ കിംഗ്, നേതാജി സുഭാഷ് ചന്ദ്രബോസ്, ഡോ. ശ്യാമ പ്രസാദ് മുഖർജി, അടൽ ബിഹാരി വാജ്പേയി, ഡോ. എം.എസ്. സ്വാമിനാഥൻ തുടങ്ങിയ പ്രശസ്തരും പ്രമുഖരുമായ വ്യക്തികൾ ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിനായി എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. അവരുടെ രചനകൾ പത്രത്തെ വളരെയധികം സമ്പന്നമാക്കി. സത്യത്തിൽ നമ്മൾ ഒരുപാട് ദൂരം എത്തിയിരിക്കുന്നു. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു വേണ്ടിയുള്ള പോരാട്ടം മുതൽ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷം അതിരുകളില്ലാത്ത പ്രതീക്ഷയുടെ തിരമാലകളിൽ സഞ്ചരിക്കുന്നത് വരെ, ഈ യാത്ര അസാധാരണവും അവിശ്വസനീയവുമാണ്. നിങ്ങളുടെ പത്രത്തിൽ, 1947 ഒക്ടോബറിൽ കാശ്മീർ കൂട്ടിച്ചേർക്കലിനു ശേഷമുള്ള ആവേശം ഞാൻ അനുഭവിച്ചു, അത് ഓരോ പൗരനും അനുഭവപ്പെട്ടു. ഏഴു പതിറ്റാണ്ടോളം കശ്മീരിനെ അക്രമത്തിൽ മുക്കിയ അനിശ്ചിതത്വം എങ്ങനെയെന്ന് ആ നിമിഷം ഞാൻ തിരിച്ചറിഞ്ഞു. ഇന്ന്, നിങ്ങളുടെ പത്രം ജമ്മു കശ്മീരിലെ റെക്കോർഡ് വോട്ടിംഗിൻ്റെ വാർത്തകൾ ഉൾക്കൊള്ളുന്നു, അത് ആ ഭൂതകാലവുമായി തികച്ചും വ്യത്യസ്തമാണ്. പത്രത്തിന്റെ മറ്റൊരു പേജ് ശ്രദ്ധ ആകർഷിക്കുകയും വായനക്കാരനെ ആകർഷിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. പേജിൻ്റെ ഒരു ഭാഗത്ത് അസമിനെ അശാന്ത പ്രദേശമായി പ്രഖ്യാപിച്ചപ്പോൾ അടൽ ജി ബിജെപിയുടെ അടിത്തറ പാകിയതായി മറ്റൊരു ഭാഗത്ത് പറയുന്നു. അസമിൽ ശാശ്വത സമാധാനം കൊണ്ടുവരുന്നതിൽ ഇന്ന് ബി.ജെ.പി വലിയ പങ്കാണ് വഹിക്കുന്നത് എന്നത് സന്തോഷകരമായ ഒരു യാദൃശ്ചികതയാണ്.
ഇന്നലെ, ബോഡോ മേഖലയിൽ നിന്നുള്ള ആളുകളുമായി ഞാൻ ഒരു മഹത്തായ പരിപാടിയിൽ പങ്കെടുത്തു, ഡൽഹിയിലെ മാധ്യമങ്ങൾ ഈ സുപ്രധാന സംഭവം കാണാതെ പോയതിൽ ഞാൻ അത്ഭുതപ്പെട്ടു. അഞ്ച് പതിറ്റാണ്ടുകൾക്ക് ശേഷം, അക്രമവും ബോംബുകളും തോക്കുകളും ഉപേക്ഷിച്ച് യുവ ബോഡോകൾ ഇപ്പോൾ ഡൽഹിയിൽ സാംസ്കാരികോത്സവം ആഘോഷിക്കുകയാണെന്ന് അവർ മനസ്സിലാക്കുന്നില്ല. ഇതൊരു പ്രധാന ചരിത്ര സംഭവമാണ്. ഞാൻ ഇന്നലെ അവിടെ ഉണ്ടായിരുന്നു, എനിക്ക് അത് ആഴത്തിൽ അനുഭവപ്പെട്ടു. ബോഡോ സമാധാന ഉടമ്പടി ഈ ജനങ്ങളുടെ ജീവിതത്തെ മാറ്റിമറിച്ചു. പ്രദർശനത്തിനിടെ 26/11 മുംബൈ ആക്രമണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള റിപ്പോർട്ടുകളും ഞാൻ കണ്ടു. അയൽരാജ്യത്തിൻ്റെ ഭീകരപ്രവർത്തനങ്ങൾ കാരണം നമ്മുടെ ജനങ്ങൾ സ്വന്തം വീടുകളിലും നഗരങ്ങളിലും പോലും സുരക്ഷിതരല്ലെന്ന് തോന്നിയ ഒരു കാലമായിരുന്നു അത്. എന്നാൽ ഇപ്പോൾ സ്ഥിതിഗതികൾ മാറി, ആ രാജ്യത്തെ തീവ്രവാദികൾക്ക് പോലും വീട്ടിൽ സുരക്ഷിതത്വം തോന്നുന്നില്ല.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
100 വർഷത്തെ യാത്രയിൽ 25 വർഷത്തെ കൊളോണിയൽ ഭരണത്തിനും 75 വർഷത്തെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനും ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസ് സാക്ഷ്യം വഹിച്ചു. ഈ 100 വർഷത്തിലുടനീളം ഭാരതത്തിൻ്റെ ഭാഗധേയം രൂപപ്പെടുത്തുകയും ദിശാബോധം നൽകുകയും ചെയ്ത ശക്തി സാധാരണ ഇന്ത്യക്കാരൻ്റെ ജ്ഞാനവും കഴിവുമാണ്. പല വിദഗ്ധരും സാധാരണ ഇന്ത്യക്കാരൻ്റെ ശക്തിയെ പലപ്പോഴും കുറച്ചുകാണുന്നുണ്ട്. ബ്രിട്ടീഷുകാർ ഭാരതം വിട്ടുപോകുമ്പോൾ, രാജ്യം ശിഥിലമാകുമെന്നും ഭാവിയില്ലെന്നും പറഞ്ഞു. അടിയന്തരാവസ്ഥക്കാലത്ത് അത് ശാശ്വതമാകുമെന്നും ജനാധിപത്യം നഷ്ടപ്പെടുമെന്നും ചിലർ വിശ്വസിച്ചു. ചില ആളുകളും സ്ഥാപനങ്ങളും അടിയന്തരാവസ്ഥ ഏർപ്പെടുത്തിയവർക്കൊപ്പം നിന്നു. എന്നിട്ടും, ഭാരതത്തിലെ പൗരന്മാർ എഴുന്നേറ്റു, അടിയന്തരാവസ്ഥ അട്ടിമറിക്കപ്പെടാൻ അധികനാൾ വേണ്ടിവന്നില്ല. ഭാരതം ആഗോള സമൂഹത്തിന് ഒരു ഭാരമായി മാറുമെന്ന് ലോകം പ്രതീക്ഷിച്ചിരുന്ന കൊറോണയുടെ വെല്ലുവിളി നിറഞ്ഞ കാലത്തെ കുറിച്ച് ചിന്തിക്കുക. എന്നാൽ ഭാരതത്തിലെ പൗരന്മാർ പൊരുതുകയും പൂർവസ്ഥിതിയിൽ എത്തുകയും ചെയ്തു.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
10 വർഷത്തിനിടെ അഞ്ച് തെരഞ്ഞെടുപ്പിലൂടെ ഭാരതം കടന്നുപോയ 1990-കൾ നിങ്ങൾ ഓർക്കുന്നുണ്ടാകും. ഇത്രയും വലിയ രാജ്യത്ത് 10 വർഷത്തിനുള്ളിൽ അഞ്ച് തിരഞ്ഞെടുപ്പ്! അത്തരം അസ്ഥിരത പല വിദഗ്ധരെയും പത്ര കോളമിസ്റ്റുകളെയും ഭാരതം എക്കാലവും ഇങ്ങനെ തന്നെ നിലനിൽക്കുമെന്ന് പ്രവചിക്കാൻ പ്രേരിപ്പിച്ചു. എന്നിട്ടും, ഭാരതത്തിലെ ജനങ്ങൾ ആ വിദഗ്ദ്ധർ വീണ്ടും തെറ്റാണെന്ന് തെളിയിച്ചു. ഇന്ന് ലോകം അനിശ്ചിതത്വത്തെയും അസ്ഥിരതയെയും അഭിമുഖീകരിക്കുന്നു. ഓരോ തെരഞ്ഞെടുപ്പിലും ഗവൺമെൻ്റുകൾ മാറിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന നിരവധി രാജ്യങ്ങൾ ലോകത്ത് ഉണ്ട്, അതേസമയം, തുടർച്ചയായ മൂന്നാം തവണയും അതേ സർക്കാരിനെ തിരഞ്ഞെടുത്ത് ഭാരതം വേറിട്ടുനിൽക്കുന്നു.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
നിങ്ങളിൽ പലരും ഭാരതത്തിൻ്റെ രാഷ്ട്രീയവും നയങ്ങളും വളരെക്കാലമായി പിൻതുടരുന്നുണ്ട്. പലപ്പോഴും കേൾക്കാറുള്ള ഒരു വാചകം ഉണ്ടായിരുന്നു- “നല്ല സാമ്പത്തിക ശാസ്ത്രമാണ് മോശം രാഷ്ട്രീയം.” ഒന്നും ചെയ്യാതിരിക്കാനുള്ള ഒഴികഴിവ് മുൻ ഗവൺമെന്റുകൾക്ക് നൽകിക്കൊണ്ട് വിദഗ്ധർ എന്ന് വിളിക്കപ്പെടുന്നവർ ഈ ആശയം പ്രോത്സാഹിപ്പിച്ചു. ഒരു തരത്തിൽ അത് കാര്യക്ഷമതയില്ലായ്മയും ഭരണത്തിൻ്റെ കെടുകാര്യസ്ഥതയും മറയ്ക്കാനുള്ള വഴിയായി. മുൻപ്, വരും തെരഞ്ഞെടുപ്പിൽ വിജയിക്കാൻ മാത്രമായിരുന്നു ഗവൺമെന്റുകൾ ശ്രമിച്ചിരുന്നത്. വോട്ട് ബാങ്കുകൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെടുകയും ആ വോട്ട് ബാങ്കുകളെ സന്തോഷിപ്പിക്കാൻ നയങ്ങൾ രൂപപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു. ഇത്തരത്തിലുള്ള രാഷ്ട്രീയം ഉണ്ടാക്കിയ ഏറ്റവും വലിയ ദോഷം അത് രാജ്യത്ത് അസമത്വവും അസന്തുലിതാവസ്ഥയും വളരെയധികം വർദ്ധിപ്പിച്ചു എന്നതാണ്. വികസനം പ്രഖ്യാപിച്ചെങ്കിലും അപൂർവമായി മാത്രമേ കാണാനാകൂ. ഈ മാതൃക ഗവൺമെന്റിലുള്ള വിശ്വാസം ഇല്ലാതാക്കി. വോട്ട് ബാങ്ക് രാഷ്ട്രീയത്തിൽ നിന്ന് ആയിരക്കണക്കിന് മൈലുകൾ അകലെയുള്ള വ്യക്തമായ ലക്ഷ്യത്തോടെയാണ് ഞങ്ങൾ ഈ വിശ്വാസം പുനഃസ്ഥാപിച്ചത്. ഞങ്ങളുടെ ഗവൺമെൻ്റിൻ്റെ ലക്ഷ്യം മഹത്തായതും സമഗ്രവുമാണ്: ‘ജനങ്ങളുടെ പുരോഗതി, ജനങ്ങളാൽ പുരോഗതി, ജനങ്ങൾക്കുവേണ്ടിയുള്ള പുരോഗതി’ എന്ന മന്ത്രം ഞങ്ങൾ പിന്തുടരുകയാണ്. ഒരു പുതിയ ഭാരതം, ഒരു വികസിത് ഭാരത് (വികസിത ഇന്ത്യ) കെട്ടിപ്പടുക്കുക എന്നതാണ് ഞങ്ങളുടെ ലക്ഷ്യം. ഈ വലിയ ലക്ഷ്യവുമായി ഞങ്ങൾ പുറപ്പെടുമ്പോൾ, ഭാരതത്തിലെ ജനങ്ങൾ അവരുടെ വിശ്വാസത്തിൻ്റെ മൂലധനവും ഞങ്ങളിലേൽപ്പിച്ചു. സോഷ്യൽ മീഡിയയുടെ ഈ കാലഘട്ടത്തിൽ തെറ്റായ വിവരങ്ങളും തെറ്റായ സന്ദേശങ്ങളും വ്യാപകമാണെന്ന് നിങ്ങൾക്ക് ഊഹിക്കാം. നിരവധി പത്രങ്ങളും ചാനലുകളും ഉണ്ട്, എന്നിട്ടും ഭാരതത്തിലെ പൗരന്മാർ നമ്മളെയും നമ്മുടെ ഗവൺമെന്റിനെയും വിശ്വസിക്കുന്നു.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
പൊതുവിശ്വാസവും ആത്മവിശ്വാസവും വളരുമ്പോൾ അത് രാജ്യത്തിൻ്റെ വികസനത്തിൽ അതുല്യമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തുന്നു. പുരാതന വികസിത നാഗരികതകൾ മുതൽ ഇന്നത്തെ വികസിത രാജ്യങ്ങൾ വരെ, ഒരു പൊതു സ്വഭാവം അപകടസാധ്യതയെടുക്കുന്ന സംസ്കാരമാണെന്ന് നിങ്ങൾക്കറിയാം. നമ്മുടെ രാജ്യം വാണിജ്യത്തിൻ്റെയും സംസ്കാരത്തിൻ്റെയും കലവറയായിരുന്ന ഒരു കാലമുണ്ടായിരുന്നു. ഒരു വശത്ത്, ഞങ്ങളുടെ വ്യാപാരികളും വിൽപ്പനക്കാരും തെക്ക് കിഴക്കൻ ഏഷ്യയിൽ സജീവമായിരുന്നു, മറുവശത്ത്, അവർക്ക് അറബ് ലോകവുമായും ആഫ്രിക്കയുമായും റോമാ സാമ്രാജ്യവുമായും ആഴത്തിലുള്ള ബന്ധമുണ്ടായിരുന്നു. ഭാരതത്തിൻ്റെ ഉൽപന്നങ്ങളും സേവനങ്ങളും വിദൂര ഇടങ്ങളിലേക്ക് എത്തിക്കാൻ അവർ റിസ്ക് എടുത്തതിനാലാണ് ഇത് സാധ്യമായത്. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷം, ഈ അപകടസാധ്യതയുള്ള മനോഭാവം നാം വളർത്തിയെടുക്കേണ്ടതുണ്ട്, എന്നാൽ മുൻ ഗവൺമെന്റുകൾ പൗരന്മാരിൽ ആ ആത്മവിശ്വാസം വളർത്തിയില്ല. തൽഫലമായി, ഒരു പടി മുന്നേറുമ്പോൾ രണ്ടടി പിന്നോട്ടു പോകുന്ന തരത്തിൽ തലമുറകൾ സമയം ചെലവഴിച്ചു. കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ, രാജ്യത്തെ മാറ്റങ്ങൾ ഇന്ത്യക്കാർക്കിടയിൽ ഈ റിസ്ക്ക് എടുക്കുന്ന മനോഭാവം പുനരുജ്ജീവിപ്പിച്ചു. ഇന്ന്, നമ്മുടെ യുവാക്കൾ വിവിധ മേഖലകളിൽ റിസ്ക്ക് എടുക്കുന്നവരാണ്. ഒരു കമ്പനി ആരംഭിക്കുന്നത് ഒരു കാലത്ത് അപകടം പിടിച്ച സംഭവമായി കണക്കാക്കപ്പെട്ടിരുന്നു, പത്ത് വർഷം മുമ്പ് പോലും സ്റ്റാർട്ടപ്പ് സ്റ്റോറികൾ അപൂർവമായിരുന്നു. ഇപ്പോൾ, രാജ്യത്ത് രജിസ്റ്റർ ചെയ്ത 125,000-ത്തിലധികം സ്റ്റാർട്ടപ്പുകൾ ഉണ്ട്. കായിക മേഖല തൊഴിലായി സ്വീകരിക്കുന്നത് അപകടം പിടിച്ച തൊഴിൽ തിരഞ്ഞെടുപ്പുകളായി കണ്ടിരുന്ന ഒരു കാലമുണ്ടായിരുന്നു, എന്നാൽ ഇന്ന് നമ്മുടെ ചെറുപട്ടണങ്ങളിലെ യുവാക്കൾ പോലും ഈ റിസ്ക് ഏറ്റെടുത്ത് രാജ്യത്തിന് മഹത്വം കൊണ്ടുവരുന്നു. സ്വാശ്രയ സംഘങ്ങളിൽ ഉൾപ്പെട്ട സ്ത്രീകളാണ് മറ്റൊരു ഉദാഹരണം. ഇന്ന്, ഒരു കോടിയോളം സ്ത്രീകൾ ‘ലഖ്പതിദിദികൾ’ ആയി മാറിയിരിക്കുന്നു, അവർ ബിസിനസ്സ് നടത്തുകയും ഗ്രാമങ്ങളിൽ സംരംഭകത്വം നയിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഞാൻ അടുത്തിടെ ഒരു ഗ്രാമീണ സ്ത്രീയോട് സംസാരിച്ചു, അവൾ എങ്ങനെ ഒരു ട്രാക്ടർ വാങ്ങി തൻ്റെ കുടുംബത്തിൻ്റെ വരുമാനം വർദ്ധിപ്പിച്ചു. ഒരു സ്ത്രീ റിസ്ക് എടുത്ത് അവളുടെ കുടുംബത്തിൻ്റെ ജീവിതം മാറ്റിമറിച്ചു. ദരിദ്രരും ഇടത്തരക്കാരും റിസ്ക് എടുക്കാൻ തുടങ്ങുമ്പോൾ, യഥാർത്ഥ മാറ്റം ദൃശ്യമാകും. ഇതാണ് ഇന്ന് ഭാരതത്തിൽ നാം സാക്ഷ്യം വഹിക്കുന്നത്.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
ഭാരതത്തിൻ്റെ സമൂഹം ഇപ്പോൾ അഭൂതപൂർവമായ അഭിലാഷങ്ങളാൽ നിറഞ്ഞിരിക്കുന്നു, അത് ഞങ്ങൾ ഞങ്ങളുടെ നയങ്ങളുടെ അടിത്തറയാക്കിയിരിക്കുന്നു. നമ്മുടെ ഗവൺമെൻ്റ് പൗരന്മാർക്ക് തൊഴിലിലേക്കും മാന്യത ഉറപ്പാക്കുന്ന വികസനത്തിലേക്കും നയിക്കുന്ന സവിശേഷമായ നിക്ഷേപ സംയോജനമാണ് നൽകിയിരിക്കുന്നത്. നിക്ഷേപം സൃഷ്ടിക്കുകയും തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കുകയും ഇന്ത്യൻ പൗരന്മാരുടെ അന്തസ്സ് ഉയർത്തുകയും ചെയ്യുന്ന ഒരു വികസന മാതൃകയാണ് ഞങ്ങൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നത്. ഉദാഹരണത്തിന്, രാജ്യത്ത് ശൗചാലയങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുന്ന കാര്യം. ഞാൻ സംസാരിക്കുന്നത് നിസ്സാരമെന്ന് തോന്നുമെങ്കിലും കാര്യമായ മൂല്യമുള്ള വിഷയമാണിത്. ഒരു ഉദാഹരണത്തിലൂടെ ഞാൻ അത് വിശദീകരിക്കാം. ടോയ്ലറ്റുകൾ നിർമ്മിക്കുക എന്ന നമ്മുടെ ദൗത്യം സൗകര്യങ്ങൾ ഒരുക്കുക മാത്രമല്ല, ഒരു വലിയ ജനവിഭാഗത്തിൻ്റെ സുരക്ഷയും അന്തസ്സും ഉറപ്പാക്കുക എന്നതായിരുന്നു. ഈ പദ്ധതിയെ കുറിച്ച് പറയുമ്പോൾ ആളുകൾ പറയാറുള്ളത് കോടികളുടെ ശൗചാലയങ്ങളെ കുറിച്ചാണ്. സംഖ്യകൾ മികച്ചതാണ്, എന്നാൽ പണിത ഓരോ ടോയ്ലറ്റും ഇഷ്ടിക, ഇരുമ്പ്, സിമൻ്റ് തുടങ്ങിയ വസ്തുക്കളെ ഉൾപ്പെടുത്തി തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിച്ചു. ഈ സാധനങ്ങളെല്ലാം ഏതോ ഒരു കടയിൽ നിന്ന് വന്നതാണ്, ഏതോ വ്യവസായം നിർമ്മിച്ചതാണ്. ഏതോ ട്രാൻസ്പോർട്ടർ അത് ആരുടെയോ വീട്ടിൽ എത്തിച്ചു. ഇതിനർത്ഥം സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയ്ക്കും ഉത്തേജനം ലഭിച്ചു, ധാരാളം തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു എന്നാണ്. തൽഫലമായി, ജീവിതം എളുപ്പമായിത്തീർന്നു, ആളുകൾക്കിടയിൽ ബഹുമാനവും ആത്മാഭിമാനവും വർദ്ധിച്ചു. കൂടാതെ, അത് വികസനത്തിന് വഴിയൊരുക്കുകയും ചെയ്തു. ഇത് മന്ത്രത്തിൻ്റെ വിജയത്തെ കാണിക്കുന്നു: നിക്ഷേപം തൊഴിലിലേക്ക് നയിക്കുന്നു, വികസനം അന്തസ്സ് ഉറപ്പാക്കുന്നു.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
മറ്റൊരു ഉദാഹരണം എൽപിജി ഗ്യാസ് സിലിണ്ടറുകളുടേതാണ്. പണ്ട്, ഒരാളുടെ വീട്ടിൽ ഗ്യാസ് സിലിണ്ടർ ഉള്ളത് സ്റ്റാറ്റസ് സിംബലായിട്ടാണ് കണ്ടിരുന്നത്. അയൽക്കാർ അത്തരമൊരു വ്യക്തിയെ സ്വാധീനമുള്ളയാളായും, ഉയരമുള്ള ഒരാളായും വീക്ഷിക്കും, കാരണം അവർക്ക് ഒരു ഗ്യാസ് സ്റ്റൗ ഉണ്ടായിരുന്നു. ഗ്യാസ് കണക്ഷനില്ലാത്തവർ തങ്ങളുടെ ഭക്ഷണം ഗ്യാസ് സ്റ്റൗവിൽ തയ്യാറാക്കുന്ന ദിവസത്തിനായി കൊതിക്കും. ഗ്യാസ് കണക്ഷൻ ലഭിക്കുന്നതിന് ജനപ്രതിനിധികളിൽ നിന്ന് ശുപാർശ കത്ത് വാങ്ങേണ്ട സ്ഥിതിയാണ് നിലവിൽ വന്നത്. ഞാൻ സംസാരിക്കുന്നത് 18-ാം നൂറ്റാണ്ടിനെക്കുറിച്ചല്ല, 21-ാം നൂറ്റാണ്ടിൻ്റെ തുടക്കത്തെക്കുറിച്ചാണ്. 2014-ന് മുമ്പ്, പ്രതിവർഷം ആറോ ഒമ്പതോ സിലിണ്ടറുകൾ നൽകണമോ എന്ന് സർക്കാരുകൾ ചർച്ച ചെയ്യാറുണ്ടായിരുന്നു. സിലിണ്ടറുകളുടെ എണ്ണത്തെക്കുറിച്ചുള്ള ചർച്ചയിൽ നിന്ന് എല്ലാ വീട്ടിലും ഗ്യാസ് കണക്ഷൻ ലഭ്യമാണെന്ന് ഉറപ്പാക്കുന്നതിലേക്ക് ഞങ്ങൾ ശ്രദ്ധ മാറ്റി. സ്വാതന്ത്ര്യത്തിനു ശേഷമുള്ള 70 വർഷങ്ങളിൽ നൽകിയതിനേക്കാൾ കൂടുതൽ ഗ്യാസ് കണക്ഷനുകൾ കഴിഞ്ഞ 10 വർഷത്തിനിടെ നാം നൽകി. 2014ൽ രാജ്യത്ത് 14 കോടി ഗ്യാസ് കണക്ഷനുകളാണുണ്ടായിരുന്നത്; ഇന്ന് 30 കോടിയിലധികം ഗ്യാസ് കണക്ഷനുകളുണ്ട്. ഉപഭോക്താക്കളിൽ ഇത്രയും വലിയ വർധനയുണ്ടായിട്ടും ഗ്യാസ് ക്ഷാമത്തെക്കുറിച്ച് നിങ്ങൾ എപ്പോഴെങ്കിലും കേട്ടിട്ടുണ്ടോ? ഇല്ല, നിങ്ങൾ കേട്ടിട്ടില്ല. ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിൽ ഇത് എപ്പോഴെങ്കിലും റിപ്പോർട്ട് ചെയ്തിട്ടുണ്ടോ? ഇല്ല, അത് സംഭവിച്ചിട്ടില്ല, കാരണം അത് സംഭവിച്ചിട്ടില്ല. അടിസ്ഥാന സൗകര്യ പിന്തുണക്കായി നമ്മൾ നിക്ഷേപിച്ച കാരണത്താലാണിത്. ഞങ്ങൾ രാജ്യത്തുടനീളം ബോട്ടിലിംഗ് പ്ലാൻ്റുകളും വിതരണ കേന്ദ്രങ്ങളും സ്ഥാപിച്ചു. ബോട്ടിലിംഗ് പ്ലാൻ്റുകൾ മുതൽ സിലിണ്ടർ വിതരണം വരെ എല്ലായിടത്തും തൊഴിലവസരങ്ങൾ സൃഷ്ടിക്കപ്പെട്ടു.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
അത്തരം എണ്ണമറ്റ ഉദാഹരണങ്ങൾ ഞാൻ നിങ്ങൾക്ക് നൽകാം. ഉദാഹരണത്തിന് മൊബൈൽ ഫോണുകൾ അല്ലെങ്കിൽ റുപേ കാർഡ് എടുക്കുക. മുമ്പ്, ഡെബിറ്റ് അല്ലെങ്കിൽ ക്രെഡിറ്റ് കാർഡ് ഉള്ളത് ചില ആളുകൾക്ക് അഭിമാനബോധം നൽകിയിരുന്നു, അവർ അത് ഒരു സ്റ്റാറ്റസ് ചിഹ്നമായി കാണിക്കും. പാവപ്പെട്ടവർ ഈ കാർഡുകൾ കാണുമ്പോൾ എന്നെങ്കിലും ഒരെണ്ണം സ്വന്തമാക്കാൻ കൊതിക്കും. എന്നാൽ റുപേ കാർഡിൻ്റെ വരവോടെ, നമ്മുടെ രാജ്യത്തെ ഏറ്റവും ദരിദ്രരായ ആളുകൾക്ക് പോലും ഇപ്പോൾ ഡെബിറ്റ്, ക്രെഡിറ്റ് കാർഡുകൾ ഉണ്ട്. ഈ പുതുതായി ലഭിച്ച പ്രവേശനം അവരെ തുല്യരായി തോന്നുകയും അവരുടെ ആത്മാഭിമാനം വർദ്ധിപ്പിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. ഇന്ന് ഏറ്റവും പാവപ്പെട്ടവൻ പോലും ഓൺലൈൻ ഇടപാടുകൾ നടത്തുന്നു. ഒരു മാളിൽ ആഡംബര കാറിൽ നിന്ന് ഇറങ്ങുന്ന ഒരാൾ ഒരു തെരുവ് കച്ചവടക്കാരൻ ഉപയോഗിക്കുന്ന അതേ UPI പേയ്മെൻ്റ് സംവിധാനം ഉപയോഗിക്കുന്നു. നിക്ഷേപം എങ്ങനെ തൊഴിലിലേക്ക് നയിക്കുന്നു, വികസനം എങ്ങനെ അന്തസ്സ് വളർത്തുന്നു എന്നതിൻ്റെ ഉജ്ജ്വലമായ ഉദാഹരണം കൂടിയാണിത്.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
ഭാരതത്തിൻ്റെ ഇപ്പോഴത്തെ വളർച്ചയുടെ പാത മനസ്സിലാക്കാൻ നമ്മുടെ ഗവൺമെന്റിന്റെ സമീപനം പരിശോധിക്കേണ്ടത് അത്യാവശ്യമാണ്. ഒരു സമീപനം ‘ജനങ്ങൾക്കായി വലിയ തുക ചെലവഴിക്കുന്നു’ എന്നാൽ ഞങ്ങൾക്ക് മറ്റൊരു സമീപനമുണ്ട്: ‘ജനങ്ങൾക്കായി വലിയ തുക ലാഭിക്കുക.’ ഞങ്ങൾ ഇത് എങ്ങനെ ചെയ്യുന്നു എന്നറിയാൻ നിങ്ങൾക്ക് താൽപ്പര്യമുണ്ടാകാം. 2014ൽ നമ്മുടെ യൂണിയൻ ബജറ്റ് ഏകദേശം 16 ലക്ഷം കോടി രൂപയായിരുന്നു. ഇന്ന് ഈ ബജറ്റ് 48 ലക്ഷം കോടി രൂപയാണ്. 2013-14ൽ ഞങ്ങൾ മൂലധനച്ചെലവിനായി ഏകദേശം 2.25 ലക്ഷം കോടി രൂപ ചെലവഴിച്ചു. ഇന്ന് നമ്മുടെ മൂലധനച്ചെലവ് 11 ലക്ഷം കോടി രൂപ കവിഞ്ഞു. ഈ 11 ലക്ഷം കോടി രൂപ പുതിയ ആശുപത്രികൾ, സ്കൂളുകൾ, റോഡുകൾ, റെയിൽവേ, ഗവേഷണ സൗകര്യങ്ങൾ, മറ്റ് വിവിധ പൊതു അടിസ്ഥാന സൗകര്യ പദ്ധതികൾ എന്നിവയ്ക്കായി ഉപയോഗിക്കുന്നു. ഞങ്ങൾ പൊതു ചെലവ് വർദ്ധിപ്പിക്കുമ്പോൾ, ഞങ്ങൾ പൊതുജനങ്ങളുടെ പണവും ലാഭിക്കുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് താൽപ്പര്യമുള്ള ചില കണക്കുകൾ നിങ്ങളുമായി പങ്കിടാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നു.
ഉദാഹരണത്തിന്, ഡയറക്ട് ബെനിഫിറ്റ് ട്രാൻസ്ഫർ (ഡിബിടി) ചോർച്ച തടയുന്നതിലൂടെ രാജ്യത്തിന് 3.5 ലക്ഷം കോടി രൂപ ലാഭിച്ചു. ആയുഷ്മാൻ ഭാരത് പദ്ധതി വഴി പാവപ്പെട്ടവർക്ക് സൗജന്യ ചികിത്സയിലൂടെ 1.1 ലക്ഷം കോടി രൂപ ലാഭിച്ചു. 80% വിലക്കിഴിവിൽ മരുന്നുകൾ നൽകുന്ന ജൻ ഔഷധി കേന്ദ്രങ്ങളിലൂടെ 30,000 കോടി രൂപയാണ് പൗരന്മാർക്ക് ലാഭിക്കാനായത്. സ്റ്റെൻ്റുകളുടെയും കാൽമുട്ട് ഇംപ്ലാൻ്റുകളുടെയും വില നിയന്ത്രണം ജനങ്ങൾക്ക് ആയിരക്കണക്കിന് കോടി ലാഭിച്ചു. എൽഇഡി ബൾബുകൾ പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിലൂടെ ഉജാല പദ്ധതി വൈദ്യുതി ബില്ലിൽ 20,000 കോടി രൂപ കുറച്ചു. സ്വച്ഛ് ഭാരത് മിഷൻ രോഗം കുറയ്ക്കുകയും ഓരോ ഗ്രാമീണ കുടുംബത്തിനും ഏകദേശം 50,000 രൂപ ലാഭിക്കുകയും ചെയ്തു. സ്വന്തമായി ശൗചാലയങ്ങളുള്ള കുടുംബങ്ങൾ ഏകദേശം 70,000 രൂപ വീതം ലാഭിക്കുന്നുവെന്ന് യുണിസെഫ് റിപ്പോർട്ട് ചെയ്യുന്നു.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
ആദ്യമായി ടാപ്പ് വെള്ളം ലഭിച്ച 12 കോടി കുടുംബങ്ങളെക്കുറിച്ചുള്ള ഒരു WHO പഠനം കാണിക്കുന്നത് ശുദ്ധജല ലഭ്യത കാരണം ഈ കുടുംബങ്ങൾ പ്രതിവർഷം 80,000 രൂപ ലാഭിക്കുന്നു എന്നാണ്.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
പത്ത് വർഷം മുമ്പ്, ഭാരതത്തിൽ ഇത്തരമൊരു പരിവർത്തനം ആർക്കും സങ്കൽപ്പിക്കാനാവില്ല. വലിയ സ്വപ്നം കാണാനും ആ സ്വപ്നങ്ങൾ സാക്ഷാത്കരിക്കാൻ കൂടുതൽ കഠിനാധ്വാനം ചെയ്യാനും ഞങ്ങളുടെ വിജയം ഞങ്ങളെ പ്രചോദിപ്പിച്ചു. ഈ നൂറ്റാണ്ട് ഇന്ത്യയുടെ നൂറ്റാണ്ടായിരിക്കുമെന്ന പ്രതീക്ഷയും വിശ്വാസവുമുണ്ട്. എന്നാൽ ഇത് യാഥാർത്ഥ്യമാക്കാൻ, പല മേഖലകളിലും നമ്മുടെ ശ്രമങ്ങൾ ത്വരിതപ്പെടുത്തേണ്ടതുണ്ട്. ഞങ്ങൾ ആ ദിശയിൽ അതിവേഗം മുന്നേറുകയാണ്. എല്ലാ മേഖലയിലും നമ്മുടെ കഴിവിൻ്റെ പരമാവധി ചെയ്യാൻ നാം മുന്നോട്ട് പോകണം. മികച്ചതിൽ കുറഞ്ഞതൊന്നും നമുക്ക് സ്വീകാര്യമല്ല എന്ന ചിന്താഗതിയാണ് നാം സ്വീകരിക്കേണ്ടത്. ഭാരതത്തിൻ്റെ മാനദണ്ഡങ്ങൾ ലോകോത്തരമായി അംഗീകരിക്കപ്പെടുന്ന പ്രക്രിയകൾ നാം സൃഷ്ടിക്കേണ്ടതുണ്ട്. ആഗോളതലത്തിൽ അവയുടെ മികവിന് പേരുകേട്ട സാധനങ്ങൾ നാം ഉത്പാദിപ്പിക്കണം. നമ്മുടെ നിർമ്മാണ പദ്ധതികൾ ലോകോത്തര അടിസ്ഥാന സൗകര്യങ്ങളായി കണക്കാക്കണം. വിദ്യാഭ്യാസ മേഖലയിൽ നമ്മുടെ പ്രവർത്തനങ്ങൾ ലോകമെമ്പാടും അംഗീകരിക്കപ്പെടണം. വിനോദ വ്യവസായത്തിൽ, അന്തർദേശീയ തലത്തിൽ പ്രശംസ നേടിയ സൃഷ്ടികൾ നാം സൃഷ്ടിക്കണം. ഈ സമീപനം നിലനിർത്തുന്നതിനും പ്രോത്സാഹിപ്പിക്കുന്നതിനും ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിന് ഒരു പ്രധാന പങ്കുണ്ട്. ഒരു ‘വികസിത് ഭാരത്’ യാത്രയിൽ നിങ്ങളുടെ 100 വർഷത്തെ അനുഭവം വിലമതിക്കാനാവാത്തതാണ്.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
വികസനത്തിൻ്റെ ഈ വേഗത നിലനിർത്തുമെന്നും ഉടൻ തന്നെ ലോകത്തിലെ മൂന്നാമത്തെ വലിയ സമ്പദ്വ്യവസ്ഥയായി മാറുമെന്നും എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. ഭാരതം അതിൻ്റെ സ്വാതന്ത്ര്യത്തിൻ്റെ നൂറാം വാർഷികം ആഘോഷിക്കുമ്പോൾ, ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിന് ഏകദേശം 125 വയസ്സ് തികയും, അത് ‘വികസിത് ഭാരത്’ എന്നതിൻ്റെ പ്രധാന പത്രമായി അംഗീകരിക്കപ്പെടും. ഈ യാത്രയ്ക്ക് നിങ്ങൾ സാക്ഷികളായിരിക്കും. എന്നിരുന്നാലും, ഞാൻ ഇവിടെയുള്ളതിനാൽ, നിങ്ങളെ ഒരു ചുമതല ഏൽപ്പിക്കുകയാണ് , (ശോഭന) ഭാരതിയ ജി, ഇത് നിങ്ങളുടെ ഉത്തരവാദിത്തമായിരിക്കും.
നമ്മുടെ മഹാനായ സാഹിത്യകാരന്മാർ അവരുടെ കൃതികളെക്കുറിച്ച് ഗവേഷണം നടത്തിയിട്ടുണ്ട്. വിവിധ വിഷയങ്ങളിൽ ഗവേഷണം നടത്തിയതിനാണ് പിഎച്ച്ഡി നൽകിയത്. ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിൻ്റെ 100 വർഷത്തെ യാത്രയിൽ പിഎച്ച്ഡി നടത്തിയാലോ? കൊളോണിയൽ, സ്വാതന്ത്ര്യാനന്തര കാലഘട്ടങ്ങൾ, ദൗർലഭ്യത്തിൻ്റെ നാളുകൾ, സ്വാധീനത്തിൻ്റെ നാളുകൾ എന്നിവയ്ക്ക് സാക്ഷ്യം വഹിച്ച ഒരു യാത്ര, ഇന്ത്യൻ പത്രപ്രവർത്തനത്തിൻ്റെ യാത്രയെ ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്ന ഗവേഷണം മുന്നോട്ട് കൊണ്ടുപോകുന്ന ഒരു മികച്ച സേവനമായിരിക്കും ഇത്. ഇത് ഒരു പ്രധാന സംഭാവനയായിരിക്കുമെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു. ജീവകാരുണ്യ പ്രവർത്തനങ്ങൾക്ക് എന്നും പേരുകേട്ടവരാണ് ബിർള കുടുംബം. ഒരു ആഗോള പശ്ചാത്തലത്തിൽ ഭാരതത്തിൻ്റെ യഥാർത്ഥ സ്വത്വം പുറത്തുകൊണ്ടുവരുന്ന ഗവേഷണത്തിനായി സമർപ്പിക്കപ്പെട്ട, ഭാരതത്തിനകത്തും പുറത്തുമുള്ള സർവ്വകലാശാലകളിൽ എന്തുകൊണ്ട് ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസ് ചെയർ സ്ഥാപിച്ചുകൂടാ? നിങ്ങളുടെ പത്രം വലിയ കാര്യങ്ങൾ ചെയ്തിട്ടുണ്ട്, എന്നാൽ കഴിഞ്ഞ 100 വർഷമായി നിങ്ങൾ നേടിയ ആദരവും വിശ്വാസവും ഹിന്ദുസ്ഥാൻ ടൈംസിൻ്റെ പരിധിക്കപ്പുറം തലമുറകളെ സേവിക്കും. ഈ ശതാബ്ദി സെമിനാർ ഇവിടെ അവസാനിക്കില്ല, കൂടുതൽ സംരംഭങ്ങൾക്ക് വഴിയൊരുക്കുമെന്ന് എനിക്ക് ഉറപ്പുണ്ട്. രണ്ടാമതായി, ഞാൻ കണ്ട പ്രദർശനം ശരിക്കും ശ്രദ്ധേയമായിരുന്നു. നിങ്ങൾക്ക് സമഗ്രമായ വ്യാഖ്യാനങ്ങളുള്ള ഒരു ഡിജിറ്റൽ പതിപ്പ് സൃഷ്ടിച്ച് രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള എല്ലാ സ്കൂൾ കുട്ടികൾക്കും അത് പ്രാപ്യമാക്കാമോ? ഇത് ഭാരതത്തിൻ്റെ ചരിത്രത്തെക്കുറിച്ചും അഭിമുഖീകരിച്ച വെല്ലുവിളികളെക്കുറിച്ചും നേടിയ പുരോഗതിയെക്കുറിച്ചും വിലപ്പെട്ട ഉൾക്കാഴ്ച നൽകും. ഇതിനായി നിങ്ങൾ കഠിനാധ്വാനം ചെയ്തിട്ടുണ്ടെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു, കൂടാതെ ഒരു ഡിജിറ്റൽ പതിപ്പ് സൃഷ്ടിക്കുന്നതിലൂടെ, രാജ്യത്തുടനീളമുള്ള കുട്ടികൾക്ക് ഇത് ആകർഷണത്തിൻ്റെയും പഠനത്തിൻ്റെയും ഉറവിടമാക്കാൻ കഴിയും.
സുഹൃത്തുക്കളേ,
100 വർഷം ഒരു സുപ്രധാന നാഴികക്കല്ലാണ്. ഈ ദിവസങ്ങളിൽ, ഞാൻ വിവിധ ജോലികളിൽ മുഴുകിയിരിക്കുകയാണ്. എന്നാൽ ഇത് ഞാൻ നഷ്ടപ്പെടുത്താൻ ആഗ്രഹിക്കാത്ത ഒരു അവസരമാണ്; വ്യക്തിപരമായി ഇവിടെ വരാൻ ഞാൻ ആഗ്രഹിച്ചു. കാരണം 100 വർഷത്തെ യാത്ര പൂർത്തിയാക്കുക എന്നത് തന്നെ വലിയ നേട്ടമാണ്. അതിനാൽ, നിങ്ങൾക്കും നിങ്ങളുടെ എല്ലാ സഹപ്രവർത്തകർക്കും ഞാൻ എൻ്റെ ഹൃദയംഗമമായ അഭിനന്ദനങ്ങൾ അറിയിക്കുന്നു. വളരെ നന്ദി!
***
SK
Addressing the Hindustan Times Leadership Summit. @htTweets #HTLS2024 https://t.co/BG2XQfH2mJ
— Narendra Modi (@narendramodi) November 16, 2024
जिस शक्ति ने भारत का भाग्य बनाया है, भारत को दिशा दिखाई है... वो है... भारत के सामान्य मानवी की सूझबूझ, उसका सामर्थ्य: PM @narendramodi pic.twitter.com/lw0Xd6LWSe
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
Progress of the people...
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
Progress by the people...
Progress for the people... pic.twitter.com/3NWmA2pGwI
In the past 10 years, the transformations in the country have reignited a risk-taking culture among the citizens. pic.twitter.com/ky700RYbS3
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
Today, India is filled with unprecedented aspirations and we have made these aspirations a cornerstone of our policies. pic.twitter.com/xDmF7LCV76
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
Our government has provided citizens with a unique combination... pic.twitter.com/do0f0XbIIi
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
Spend Big For The People… Save Big For The People. pic.twitter.com/DKfI9Xde5R
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
This century will be India's century. pic.twitter.com/f2AmRk47QO
— PMO India (@PMOIndia) November 16, 2024
I congratulate Hindustan Times on completing 100 years. #HTLS2024 @htTweets pic.twitter.com/5cRxTTaS2C
— Narendra Modi (@narendramodi) November 16, 2024
Time and again, the people of India have shown what leadership is. #HTLS2024 pic.twitter.com/SFIgvMViN5
— Narendra Modi (@narendramodi) November 16, 2024
We are working for progress of the people, progress by the people and progress for the people. #HTLS2024 pic.twitter.com/DhAGFeCnXO
— Narendra Modi (@narendramodi) November 16, 2024
Indians are natural risk takers and this has given outstanding results over time. Today, this boldness is propelling growth and empowerment. #HTLS2024 pic.twitter.com/w3UQWDjt14
— Narendra Modi (@narendramodi) November 16, 2024
From investment to employment.
— Narendra Modi (@narendramodi) November 16, 2024
From development to dignity. #HTLS2024 pic.twitter.com/62dkOlO1XW